صبح یکی از روزهای هفته پدر خانواده تابلویی بزرگ را روی نرده‌های جلوی حیاط نصب کرد، جایی که همسایه‌ها به خوبی آن را ببینند. قرار بود روز شنبه وسیله‌های اضافه خانه حراج شود، از وسایل بازی بچه‌ها گرفته تا لباس‌های نوزاد، که دیگر به تن آخرین بچه تنگ شده بود. کمد چوبی، سبد، پتو و… . در آن صبح روز شنبه می‌شد چیزهای زیادی در حیاط کوچک این خانواده خارجی دید. چیزهایی که فروش یا خرید آن برای بسیاری خنده‌دار به نظر می‌رسد.

خریدوفروش اجناس دست‌دوم رویه‌ای معمول در دیگر کشورهاست. مردم در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی خود و جامعه‌ را از امتیاز خریدوفروش اجناس دست‌دوم محروم نمی‌کنند. راستی این معاملات چه آثار مثبتی دارد؟

۵ امتیاز خرید از بازار اجناس دست‌دوم

یکی از مهم‌ترین پیامدهای خریدوفروش اجناس دست‌دوم برای جامعه حفظ محیط‌زیست است. تولید انواع کالای صنعتی مستلزم مصرف سوخت‌های فسیلی، استفاده از منابع طبیعی مختلف به‌عنوان ماده اولیه و آسیب بیشتر به محیط‌زیست است. اگر روند تقاضای محصولاتی مثل لباس، اجناس چوبی و پلاستیکی در بازار افزایش پیدا نکند و به‌طورمعمول ادامه یابد، علاوه بر چرخش چرخ کارخانه‌ها و حفظ سود معقول تولیدکننده‌ها، محیط‌زیست کمتر آلوده می‌شود.

اجناس دست‌دوم، اجناسی‌اند که امتحان خود را پس داده‌اند. بسیاری از ما تجربه خرید محصولی از نمایندگی‌ها یا دیگر واسطه‌ها را داریم که کمتر از زمان مورد انتظار برایمان کار کرده است. در مورد محصولاتی که بیشتر سرمایه تلقی می‌شوند، مثل خودرو، این نکته اهمیت بیشتری دارد. در سایت‌های خریدوفروش اجناس دست‌دوم مردم شانس پیدا کردن جنسی که کمتر استفاده شده است را دارند یا اگر آن جنس مدت‌زمان طولانی‌تری مورداستفاده صاحب اول بوده، می‌توانند آن را به‌خوبی بررسی و سپس خریداری کنند.

خریدوفروش اجناس دست‌دوم، مقرون‌به‌صرفه و کمکی به اقتصاد خانواده است. در واقع می‌توان با خریدوفروش اجناس دست‌دوم بر هیولای تورم غلبه کرد. بسیاری از اجناسی که در سایت‌ها یا به‌طور مستقیم توسط هم‌محله‌ای و همشهری‌های ما فروخته می‌شود، با یک‌بارمصرف دورانداختنی یا غیرقابل استفاده نیست. کتاب، مجله، ابزار، لوازم تزیینی، تابلو، آباژورهای دست‌دوم را می‌توان ارزان‌تر از صاحبان اول خرید به‌جای اینکه به سراغ واسطه‌ها یا نمایندگی‌ها رفت که به دلایل مختلف آن جنس را گران‌تر می‌فروشند. نکته دیگر اینکه فروشنده جنس دست‌دوم هم می‌تواند با افزایش منطقی قیمت و فروش آن زیر قیمت جنس دست‌اول، به سود مناسبی برسد.

خرید اجناسی که دیگر تولید نمی‌شود، شانسی است که تنها باوجود حراج اجناس دست‌دوم ممکن است. بسیاری از کالاهای دست‌اول موجود در بازار، اصل نیست و کپی ضعیف از برندهای قدیمی محبوب و باکیفیت است. در حراج‌های خانگی این فرصت وجود دارد تا جنس‌های اصل را پیدا کرده و بخرید. کتاب‌هایی که دیگر تجدید چاپ نمی‌شود، مجلاتی که آرشیوی از آن‌ها وجود ندارد، زیورآلات دست‌ساز هنرمندی که دیگر در قید حیات نیست، لباس‌های برندی که بساط تولیدکننده‌اش برچیده شده است و محصولات خارجی که دیگر به کشور وارد نمی‌شود را می‌توان در حراج اجناس دست‌دوم و یا سایت‌های فروش این اجناس یافت و خرید.

غیر از این می‌توان با خرید اجناس دست‌دوم به نیازهای کوتاه‌مدت خانواده بدون صرف هزینه زیاد و نگرانی از جایی که باید در خانه به یک وسیله اختصاص داد، پاسخ داد. تنها برای یک دوره سه‌ماهه به یک رایانه خانگی نیاز دارید؟ فقط برای تبدیل فیلم‌های قدیمی، پخش ویدئو می‌خواهید؟ می‌خواهید با هزینه کم برای دختر کوچولویتان لباس عروسکی برای یک مهمانی خاص تهیه کنید؟ بسیاری بازار اجناس دست‌دوم را برای خرید چنین چیزهایی امتحان می‌کنند. در آینده‌ نگرانی‌ای برای جایی که این اجناس در خانه‌ها اشغال می‌کنند وجود ندارد چراکه خریدار بازار اجناس دست‌دوم، می‌تواند به فروشنده تبدیل شود.

ایران هم تغییر کرده است

وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها زندگی را تغییر داده است. صرفه‌جویی در وقت و هزینه اثر مستقیم استفاده از این ابزارها است. به علاوه استفاده از این برنامه‌ها حاوی پیامدهای فرهنگی و اقتصادی برای جامعه هم هست. پیش از ایجاد برنامه‌ای مثل «دیوار» خریدوفروش اجناس دست‌دوم در ایران با واسطه‌گری سمساری‌ها انجام می‌شد که نه سودی برای فروشنده داشت و نه نفعی برای خریدار. اما اکنون این برنامه به کمک آمده تا مردم علاوه بر سود از این معامله، به فروش بیشتر اجناس دست‌دوم تمایل نشان دهند. آمارهای رسمی گویای رشد درآمدها و هزینه های خانوار از معامله اجناس دست دوم است. مرکز آمار در گزارشی اعلام کرد در سال ۹۰، ۲۱ میلیون خانوار در کشور به طور متوسط بیش از ۵۳۰ هزار تومان درآمد از فروش کالای دست دوم کسب کرده‌اند و به طور تقریبی می‌توان ارزش بازار کالای دست دوم را در آغاز دهه ۹۰، ۱۱ هزار و ۱۷۲ میلیارد تومان در نظر گرفت. در سال ۹۶، تعداد خانوارهای ایرانی براساس سرشماری سال ۹۵ به ۲۴ میلیون خانوار رسیده که اگر درآمد آن ها از فروش اجناس دست دوم را همان ۵۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم، ارزش بازار کالای دست دوم به ۲۵ هزار میلیارد نزدیک شده است.

هم چنین براساس آماری که بانک مرکزی از بودجه و درآمد خانوار در سال ۹۶ اعلام کرده، فروش کالاهای دست دوم، سهم ۲.۵ درصدی از متوسط درآمد ناخالص سالانه یک خانوار داشته است که رشد ۶.۴ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می دهد.

بسیاری از مردم در ایران اجناس اضافه‌ای در خانه دارند که نه می‌توانند ببخشند، و نه جایی برای عرضه عمومی آن دارند . دیوار کار را برای همه راحت کرده است.