اگر قصد خرید یا اجاره خانه‌ای را در محله پاسداران از سایت دیوار دارید، یادداشتِ پیشِ رو می‌توانید معرفی جامعی از امکانات و جغرافیای این محله برای شما باشد.
این‌بار هم که تاریخِ تهران را ورق بزنیم، باز هم پاس ناصرالدین شاه قاجار به میان می‌آید؛ در ایام قدیم شمالِ شرق تهران، روستایی داشت به‌نام حصار رضا بیک، آب‌وهوای دل‌انگیز، قنات‌ها، خاک حاصلخیز و سرسبزی این روستا، نظر شاهِ قاجار را به خود جلب کرد و تصمیم گرفت قصری در این روستا بسازد و سپس برای ارتباطش با کاخ صاحب‌قرانیه، خیابانی احداث کند. خیابان مذکور، سلطنت‌آباد نام گرفت و پس از انقراض قاجاریه و روی کار آمدن پهلوی‌ها با همین نام باقی ماند و بعد از انقلاب اسلامی اسمش تغییر کرد و شد: پاسداران. روایت‌ها حاکی از آن است که پس از انقلاب، بخش عمده‌ای از این خیابان به محل زندگی افسران ارتش جمهوری اسلامی و نیز کارمندان و کارگران کارخانه مهمات‌سازی ارتش بدل شد و نامش را به همین خاطر پاسداران گذاشتند. به هر صورت امروز، این محله یکی از محله‌های مرفه‌نشین پایتخت است، قسمت‌هایی از این منطقه مانند ضرابخانه، بافتی فشرده‌تر با ساختمان‌های بیشتری دارد، اما در قسمت‌های شمالیِ پاسداران، ساختار خیابان‌ها منظم و عمود برهم است و برج‌های مسکونی چشم‌گیر در آن‌جا ساخته شده‌اند.
پاسداران کجاست؟
پاسداران از جهت جغرافیایی در شمال شرقی تهران قرار گرفته و تقسیمات شهری، این محله را در مرز میان منطقه‌های ۳ و ۴ شهرداری تهران تعریف می‌کند و شمال آن در منطقه ۱ شهرداری تهران جای می‌گیرد. خیابان پاسداران در جنوب بزرگراه همت، از خیابان شریعتی در تقاطعی به‌نام سه‌راه ضرابخانه آغاز شده، در میانه‌های راه به سه‌راه اختیاریه و چهارراه پاسداران (تقاطع خیابان دولت) رسیده و بعد با گذر از میدان نوبنیاد و پل پاسداران، به منطقه ۱ شهرداری تهران وارد می‌شود و پس از گذشتن از چهارراه فرمانیه، سه‌راه اقدسیه و بوستان نیاوران، در شمالی‌ترین قسمت‌اش به میدان نیاوران ختم می‌شود. این خیابان از سه‌راه ضرابخانه تا خیابان گل‌نبی به سمت شمال یک‌طرفه بوده، سپس تا میدان نوبنیاد دوطرفه می‌شود. پس از آن از میدان نوبنیاد تا سه‌راه اقدسیه یک‌طرفه به سمت جنوب است و در آخر از سه‌راه اقدسیه تا میدان نیاوران دوطرفه می‌شود. خیابان شریعتی و خیابان پاسداران که در سه‌راه ضرابخانه از یکدیگر جدا می‌شوند، درنهایت توسط خیابان نیاوران (حد فاصل میدان نیاوران و میدان قدس) دوباره به یکدیگر می‌رسند.
مهمترین خیابان‌های پاسداران
ضرابخانه تاریخی‌ترین بخشِ پاسداران است، منطقه‌ای که یکی از قدیمی‌ترین آبادی‌های اطراف تهران کهن بوده و مردمش با کشاورزی تامین معاش می‌کردند، اما همان‌طوری که در مقدمه گفته شد، در دوره‌ای زمین‌های این منطقه توسط سازمان ثبت اسناد املاک تقسیم و به ارگان‌های ارتش، دخانیات و دارایی واگذار شد، پس از آن بافت جمعیتی‌اش تغییرات محسوسی کرد. در سال ۱۲۹۵ هم به دستور ناصرالدین شاه کارخانه ضرب سکه در این محله تاسیس شد و بعد از آن تهرانی‌ها این محله را به‌عنوان ضرابخانه معرفی می‌کردند. اوایل دهه ۵۰ زمین‌های شمالی ضرابخانه به صورت منظم و شطرنجی به قطعات بزرگ تفکیک شد و محله‌های بوستان و گلستان از دلش درآمد. پس از وقوع این دو اتفاق بود که این محله شکل شهری به خود گرفت و به تدریج رونق پیدا کرد. پاسداران شامل ریزمحله‌های دیگری همچون مبارک‌آباد و لویزان هم هست. ضرابخانه و مبارک‌آباد در این میان بافت و ساخت فشرده‌تری دارند و تراکم ساختمان‌های‌شان بیشتر است. ساکنان این دو خیابان غالبا از اهالی قدیمی و بومی –سکونتی تقریبا ۵۰ ساله- هستند. مسجد جامع ضرابخانه مهمترین مرکز تجمع ساکنان این خیابان است. میدان هروی در شرق خیابان پاسداران یکی از قطب‌های تجاری، اداری و مسکونی منطقه است و بار ترافیکی زیادی دارد. از دیگر خیابان‌های پاسداران می‌توان به احتشامیه، اختیاریه، شهرک شهید چمران، دروس و… اشاره کرد.
مراکز تجاری و تفریحیِ پاسداران
در سال‌های اخیر پاسداران به یکی از نقاط اصلی شهر برای مراکز خرید بدل شده، تنوع برندهایی که در این خیابان شعبه دارند بسیار بالاست و کارِ خریدار را برای انتخاب راحت کرده‌اند، از این میان می‌توان به مرکز خرید پاسداران، مجتمع تجاری کوهستان، مجتمع برج سفید اشاره کرد که با فروشگاه‌های متعددشان، مهمترین مراکز خریدِ پاسداران به حساب می‌آیند.
پارکِ جنگلی لویزان با وسعت ۱۱۰۰ هکتاری‌اش، از مهمترین فضاهای سبز نزدیک به پاسداران است و محیطی مناسب برای گذراندن تعطیلات آخر هفته است. بوستان‌های نارنجستان و مازیار نیز دو بوستان تفریحی منطقه‌اند. در این محله همچنین مراکز ورزشی متعددی از جمله مجموعه‌های ورزشی شاهین، مرجان، ماهک، کانون فرهنگی ورزشی هجرت، مجتمع ورزشی شرکت مخابرات و باشگاه ورزشی پژوتن احداث شده‌اند.
اما اگر دنبال کافه‌ها و رستوران‌های درجه‌یک می‌گردید، بی‌شک خیابان هروی قطب پاسداران است. البته بار ترافیکی سنگین این قسمت از محله را نباید نادیده گرفت. موزه فرش رسام عرب‌زاده، عمارت تاریخی ضرابخانه نیز از مراکز تاریخی و دیدنی این منطقه هستند. عمارت تاریخی ضرابخانه به مساحت ۵ هکتار بالاتر از نگارستان هشتم یادگاری از دوران قاجار و از اماکن تاریخی و شاخص پاسداران به شمار می‌رود.
مراکز درمانی پاسداران
از نظر مراکز درمانی، پاسداران امکانات قابل‌قبولی دارد و مشکلات ساکنانش را به‌راحتی حل می‌کند. بیمارستان فوق تخصصی گلستان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی یکی از مهمترین شمال تهران است در خیابان پاسداران و اواسط بزرگراه شهید صیاد شیرازی واقع شده است. همچنین می‌توان به دو بیمارستان شهید لبافی‌نژاد و گلستان و بیمارستان دامپزشکی ایرانیان اشاره کرد. از سویی دیگر مرکز توانبخشی و مراقبت شبانه‌روزی سالمندان یارین نیز در این محله قرار دارد.
دسترسی سواره به دیگر نقاط شهر
پیش‌تر خواندید که یکی از مشکلات پاسدارن، ترافیک است، اما مهمترین مسئله‌ای که مشکل رفت‌وآمد با ماشین را در این خیابان حل می‌کند، این است که در محدوده طرح ترافیک قرار نگرفته است. از سویی دیگر پاسداران به دلیل همجوار بودن با چندین بزرگراه از جمله شهید بابایی، صیاد شیرازی، شهید زین‌الدین و تا حدودی بزرگراه صدر، دسترسی راحتی به نقاط مختلف شهر دارد. خطوط اتوبوسرانی عادی و بی‌آرتی هم از شمال این خیابان، میدان ازگل به بلوار صبا می‌روند و اتوبوس‌های رسالت به میدان قدس، شهرک قائم به پایانه تجریش و شهرک صدف به بلوار صبا (متروی قیطریه) می‌رسند. خطوط اتوبوسرانی بزرگراه شهید صدر و شهید بابایی و خط میدان اختیاریه به سوهانک هم تردد دارند و در قسمت جنوبی خط اتوبوس پایانه شهید بهشتی به انتهای بلوار ارتش می‌رسد. مهمترین خط متروی این محله هم خط ۳ متروی نوبنیاد است و به متروهای قلهک و شریعتی نیز نزدیک است.
