صنعت خودروسازی از دهه ۴۰ در کشور شروع به کار کرد. اوایل خودرو پیکان تولید شد و پس از آن، شاهد تولید انواع خودروهای دیگر در کشور بودیم. به مرور زمان، خودروسازان تولیدات خود را به‌روز کردند تا از تکنولوژی روز دنیا عقب نمانند. پیکان، پراید، پژو، خودروهای نیمه شاسی و برخی دیگر، محصولات تولیدی در کشور هستند که با برخی از آنها خداحافظی شد و برخی دیگر، در حال به‌روزرسانی و ارائه به بازار هستند.
به دنبال بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال ۱۳۹۷، شاهد فرار سرمایه‌های خارجی از صنعت خودرو این کشور بودیم. طرح‌های سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در این صنعت لغو شد و پروژه‌های سرمایه‌گذاری مشترک بین خودروسازان داخلی و خارجی کنار گذاشته شد.
با این حال، بررسی آمار تولید دو خودروساز در هشت ماهه امسال نشان از جهش تولید دارد. شعاری که محور امسال قرار گرفت تا بر اساس آن، صنایع داخلی نسبت به برنامه‌ریزی با اتکا به توان داخلی اقدام کنند. آنچه مشخص است خودروسازان در دو سال گذشته برخلاف هزینه نهاده‌های تولید، مجبور به فروش محصولات خود با قیمت‌گذاری دستوری بوده که این امر منجر به زیان انباشته و ضرر تولید شده است. پروژه‌های داخلی‌سازی خودروسازان که از سال گذشته آغاز شده بود در سال جاری در دایره گسترده‌تری ادامه یافت و منجر به رشد تولید با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها شد.
بیشتر بخوانید: توقف تولید نیسان آبی تا پایان سال ۹۹
صورت‌های مالی اعلام شده توسط سه خودروساز بزرگ کشور به سازمان بورس نشان می‌دهد که تیراژ تولید خودروهای سواری آنها در هشت ماه سال جاری در مجموع از ۵۴۴ هزار دستگاه عبور کرده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افزایش ۱۰ درصدی را ثبت کرده است. در این شرایط، تعداد زیادی از مشتریان شرکت‌های خودروساز نسبت به تاخیر در تحویل خودروی خود گلایه‌مندند.
آرش محبی نژاد، دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن، نیرومحرکه و قطعه سازی، با اشاره به اقدامات انجام شده در این صنعت در دو سال گذشته در زمینه تعمیق داخلی سازی می‌گوید: «بررسی آمار تولید دو خودروساز نشان می‌دهد که ۵۷ درصد ایران خودرو و بیش از دو درصد سایپا رشد تولید را در مقایسه با سال گذشته تجربه کرده‌اند که در مجموع ۲۷ درصد افزایش تولید دو خودروساز را شاهد بودیم».
وی در ادامه افزود: «جانفشانی، همت و همچنین عزم جزم قطعه‌سازان داخلی نخستین عاملی بوده که با وجود مشکلات و کمبود نقدینگی با وعده مسئولان و خودروسازان وارد میدان شدند و افزایش تولید را رقم زدند به طوری که با وجود حذف پراید از خط تولید، شاهد کاهش تیراژ تولید خودرو در سایپا نبودیم چرا که سریع خودروهای جدید جایگزین این محصول شدند و ایران خودرو نیز از ابتدای امسال با قدرت کار خود را آغاز کرد و نه تنها افت تولید سال گذشته را جبران کرد بلکه رکورد خوبی از افزایش تولید به جای گذاشت به طوری که در مجموع ۲۷ درصد افزایش تولید صددرصد داخلی را شاهد بودیم».
بیشتر بخوانید: آیا قیمت‌گذاری دستوری خودرو حذف خواهد شد؟
محبی‌نژاد در ادامه اظهار می‌کند: «در سال‌های گذشته، برخی از خودروها تولید همراه با سی‌کی‌دی داشتند که پک‌ها وارد و تنها کار مونتاژ در ایران انجام می‌شد، اما امسال تعداد خودروهای سی‌کی‌دی محدود بوده و خودروها بیشتر خودروهای داخلی بود».
بازار خودروی ایران در حال طی کردن شرایط خاصی است چرا که از یک طرف درهای واردات بسته شده و از طرف دیگر تحریم‌ها نیز گریبانگیر این صنعت شده است. در چنین شرایطی که تنوع در بازار خودرو کاهش یافته، از همین بابت خودروسازان داخلی تلاش‌هایی می‌کنند تا بتوانند محصولات جدیدی را به بازار عرضه کنند.
دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن، نیرومحرکه و قطعه سازی با تاکید بر اینکه در راستای تحقق اهداف جهش تولید، موانعی وجود دارد، تصریح می‌کند: «در صورت تصویب بسته جهش تولیدی که وزارت صمت آماده کرده و آن در اختیار شورای هماهنگی اقتصادی که متشکل از سران قوا است گذاشته بدون شک شاهد تغییر و تحولات اساسی در معاملات حاکم بر بازار خودروی داخلی خواهیم بود».
وی با بیان اینکه این بسته حل مشکل نقدینگی صنعت خودرو را در کنار تامین ارز این صنعت و اصلاح شیوه قیمت‌گذاری خودرو در بر می‌گیرد، تصریح می‌کند: «بر این اساس تا زمانی که طرح قانونی خودرو در مجلس به تصویب برسد و از کمیسیون صنایع به صحن علنی برسد، دست کم نیازمند زمانی هشت ماهه است بنابراین ارسال این بسته به شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا می‌تواند راه حل میان مدت و یا کوتاه مدت باشد».
بیشتر بخوانید: ایران خودرو رکورد تولید روزانه را شکست
این فعال صنعت قطعه می‌افزاید: «اگر سه شرط تامین نقدینگی، اصلاح قیمت گذاری خودرو و تامین ارز مورد نیاز و افزایش کیفیت و تیراژ در قالب مطالبه از صنعت خودرو دیده شود، پیش بینی می‌شود که در شش ماهه دوم شاهد افزایش چشمگیر تولید خودرو باشیم. از سوی دیگر در صورت حل مشکلات، صنعت قطعه‌ساری توان بالقوه این صنعت دو برابر میزان حاضر است به طوری که امکان تولید بیش از دو میلیون دستگاه خودرو توسط قطعه ساز وجود دارد که این امر در صورت تامین مواد اولیه اتفاق خواهد افتاد».
محبی نژاد ادامه می‌دهد: «ورود خودروهای جدید که منجر به افزایش تولید شد مربوط به سایپا بود که با حذف تولید پراید و برنامه‌ریزی انجام شده نه تنها باعث شد تا شاهد افت تولید نباشیم بلکه رشد اتفاق بیافتد».
تاکنون ۴ میز داخلی‌سازی قطعات برگزار شده و بر اساس آن ۳۴۳ میلیون یورو صرفه جویی ارزی برنامه‌ریزی شده، محقق شده که البته این میزان داخلی سازی تحقق ۴۰ درصد اهداف پیش بینی شده را شامل می‌شود. بر این اساس، انتظار می‌رود با برگزاری میز پنجم داخلی سازی که شامل ۱۶ مجموعه و ۴۳ قطعه می‌شود به اهداف پیش بینی شده این اقدام نزدیک‌تر شویم.
