رالی داکار چیست؟ هر ساله مسابقات قهرمانی رانندگی زیادی در دنیا چه در سطح محلی و کشوری و چه در سطح بین‌المللی برگزار می‌شود. هرکدام از این رقابت‌ها قوانین و شکل خاص خود را دارد و نمی‌توان تمامی آنها را از لحاظ کیفیت کنار هم قرار داد.

در این بین، دو مسابقه بزرگ جهانی وجود دارد که از تمامی مدل‌ها و عناوین دیگر محبوب‌تر است. یکی از این دو، مسابقات معروف فرمول یک و دیگری رالی جهانی است. شرکت‌کنندگان، خودروها و قوانینی که در این دو رقابت ورزشی وجود دارد، کاملاً با هم فرق می‌کند. حتی نوع پیست و رانندگی در آنها متفاوت است و همه چیز فقط به سرعت و سبقت گرفتن کلاسیک از سایر رانندگان در جاده محدود نمی‌شود.

مسابقه رالی داکار چیست؟

رالی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین رقابت‌های ورزشی دنیا به حساب می‌آید و پیست‌های بسیاری در سایر نقاط دنیا دارد. مسابقه رالی جهانی را که هر ساله «مؤسسه ورزشی آموری» کشور فرانسه برگزار می‌کند، به اهمیت و توجهی رسیده است.

برخی از مراحل این مسابقه با نام رالی آن کشور و شهری شناخته می‌شود که در آن برگزار می‌شود. یکی از مهم‌ترین‌ها در کل تاریخ مسابقات رالی جهانی که در این چند سال با همین شرایط و به نام شهرش مشهور شده، داکار است. در مطلب زیر مروری بر این رقابت و قوانین مسابقات رالی داکار خواهیم داشت.

تاریخچه رالی داکار

در سال ۱۹۷۶ یک راننده فرانسوی به اسم «تیری سابین» هنگام رقابت در یک مسابقه رالی با نام «کوته کوته» در قاره آفریقا، مسیر خود را از دست داد و در بیابان بزرگ «Tenere» گم شد. این بیابان بخشی از صحرای بزرگ آفریقا است و ۲ قسمت از کشورهای چاد و نیجر را پوشش می‌دهد. بعد از ناامید شدن از ادامه رقابت و گشت زدن مختصر در آن صحرا، سابین فهمید که این قسمت از این بیابان برای برگزاری یک مسابقه رالی شنی بسیار مناسب است. بعد از بررسی‌ها این پیشنهاد به نتیجه رسید و به این ترتیب رالی داکار رسما شروع شد.

این صحرا در اولین مسابقه رالی پاریس ـ‌ داکار در سال ۱۹۷۷ نقش مهمی داشت. تا چند سال اول هم نام این رالی پاریس ـ داکار بود، چراکه از پاریس شروع می‌شد و به شهر داکار سنگال می‌رسید، اما بعد از مدتی به اختصار نامش رالی داکار شد.

این مسابقه از شروع خود تا سال ۲۰۰۸ کم و بیش و به‌جز یکی دو سال طبق همین نقشه و بر همین اساس و مسیر در این نقطه جغرافیا برگزار شد. اما متأسفانه به علت جریانات سیاسی و تهدیدهای گروه‌های افراطی اسلامگرا در کشور موریتانی و به‌خطرافتادن امنیت مسابقه و منطقه، رقابت سال ۲۰۰۸ نیمه‌کار ماند. به‌ویژه وقتی در ابتدا به این تهدیدها توجهی نشد و یک راننده فنلاندی در جریان مسابقات و به‌خاطر بمب‌های کارگذاشته‌شده در پیست کشته شد!

آن دوره آخرین بار در تارخچه رالی داکار بود که رقابت رالی در منطقه داکار برگزار می‌شد. در اولین دوره در سال ۱۹۷۷، تعداد ۱۸۲ وسیله نقلیه رقابت را شروع کردند و در پایان فقط ۷۴ نفر توانستند مسیر ۱۰ هزار کیلومتری را طی کنند و به خط پایان برسند. اولین برنده این رقابت «سیریل نوو» بود که با یک موتورسیکلت یاماها موفق به این کار شد. 

گسترش و قهرمانان مسابقه رالی داکار

بعد از مشهور شدن این رقابت در همان سال‌های اولیه، تعداد شرکت‌کنندگان به‌طور محسوسی روبه‌رشد داشت و تاریخچه رالی داکار وارد فاز جدیدی شد. در سال ۱۹۸۰ این تعداد به ۲۱۶ نفر و فقط ۱ سال بعد این رقم به حدود ۳۰۰ نفر رسید. سال ۱۹۸۲ و با وجود ۴۰۰ نفره شدن رقابت،‌ باز هم این سیریل نوو بود که توانست سومین قهرمانی خود را در قسمت موتورسیکلت داکار و این بار با مدلی از هوندا جشن بگیرد.

با موفقیت‌های ادامه‌دار این رقابت در هر دو رشته ماشین و موتورسواری، پای غول‌های بیشتری از صنعت خودروسازی به رالی داکار باز شد. سال ۱۹۸۳ میتسوبیشی و پورشه به صف شرکت‌کنندگان پیوستند. پورشه در همان سال به قهرمانی در رشته اتومبیلرانی رسید و میتسوبیشی نیز اولین عنوان قهرمانی خود را ۲ سال بعد کسب کرد.

رقابت‌های سال ۱۹۸۶ در سایه مرگ کسی برگزار شد که قابلیت رالی در این صحرا را کشف کرد؛ یعنی «تیری سابین» فرانسوی. او در یک سانحه سقوط هلیکوپتر جان سپرد.

از سال ۱۹۸۷ جریان ورود کمپانی‌های خودروسازی شدت بیشتری گرفت؛ پژو توانست در همان اولین سال ورودش با راننده‌ای به نام «آری واتانن» که سابقه قهرمانی رالی اتومبیل را داشت، برنده بازی‌ها شود. واتانن در رقابت سال بعد و با حضور حدود ۶۰۰ شرکت‌کننده نتوانست از عنوان خود دفاع کند ،چراکه خودروی پژوی او پیش از شروع مسابقات دزدیده و گم شد! با وجود پیداشدن خودرویش بعد از شروع رالی، صلاحیت ورودش به مسابقه تأیید نشد و عنوان قهرمانی آن سال به «یوها کانکونن» معروف رسید.

در دو دوره بعد یعنی سال ۱۹۸۹ و ۱۹۹۰ پژو و واتانن دوباره توانستند به رتبه نخست برسند. مسابقه سال ۱۹۹۱ رالی داکار به «مسابقات بین‌المللی اتومبیل‌های اسپرت» اضافه شد. در آن سال این بار کمپانی سیتروئن با رانندگی واتانن به قهرمانی رسید.

در رالی سال ۱۹۹۲ که برای اولین بار در تارخچه رالی داکار از تکنولوژی GPS استفاده می‌شد، در تصمیمی عجیب از سوی برگزارکنندگان، خط پایان بازی به شهر «کیپ‌تاون» در کشور آفریقای جنوبی رفت. تصمیمی که باعث دلزدگی بسیاری از رانندگان در تمامی شاخه‌های این رقابت شد. همین دلخوری باعث شد تا تعداد رانندگان در رقابت سال بعد برخلاف اینکه خط پایان دوباره به شهر داکار بازگشته بود، تا رقم ۱۵۳ نفر افت کند.

سال ۱۹۹۳ آخرین باری بود که بازی‌ها تحت شرایط و قوانین بنا نهاده شده توسط بنیان‌گذار رالی داکار یعنی «سابین» فقید برگزار شد. از دوره بعدی «مؤسسه ورزشی آموری» برگزاری این رقابت را به عهده گرفت. کمپانی سیتروئن ۳ عنوان قهرمانی دوره‌های بعدی را در تاریخچه رالی داکار از آن خود کرد.

رقابت سال ۱۹۹۷ تغییر کرد و برای اولین بار کل نبرد در آفریقا برگزار شد؛ پیست از داکار شروع می‌شد و به داکار هم خاتمه می‌یافت. سیتروئن در اعتراض به این تغییر انصراف داد؛ برای همین میتسوبیشی توانست به چهارمین قهرمانی خود برسد، درحالی‌که برای اولین‌بار نیز راننده‌ای آسیایی و غیر اروپایی در رشته اتومبیلرانی صاحب این عنوان شد.

هرچند که سال بعد دوباره مسیر رالی به همان راه کلاسیک خود یعنی پاریس ـ داکار برگشت، اما بازهم میتسوبیشی قهرمان بازی‌ها شد. سال ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ را راننده‌ای با تجربه از فرمول یک یعنی «شلسر» از کمپانی رنو با عنوان قهرمانی به پایان رساند.

سال ۲۰۰۱ میتسوبیشی به رتبه اول رسید و این آخرین سالی بود که از مسیر آشنا و قدیمی پاریس ـ داکار برای این نبرد استفاده می‌شد. برای اولین‌بار یک راننده زن به نام «ژوتا کلاینشمیت» توانست عنوان قهرمانی در رشته اتومبیل را از آن خود کند. البته این مهم درحالی به دست آمد که رقیب مستقیم او یعنی شلسر، در این دوره با جریمه یک‌ساعته به خاطر رفتار غیر ورزشی مواجه شد.

سال ۲۰۰۲ بازی‌ها از شهر «آراس» فرانسه و رقابت سال ۲۰۰۳ از شهر مارسی شروع و در شهر «شارم الشیخ» مصر خاتمه یافت که هر دو باز هم با برتری کمپانی میتسوبیشی همراه بود. تعداد شرکت‌کنند‌گان در سال ۲۰۰۴ به ۵۹۵ و در ۲۰۰۵ به بیش از ۶۸۰ نفر رسید؛ درحالی‌که نقش کمپانی‌های دیگری مثل فولکس‌واگن و نیسان هم در رالی داکار پر رنگ‌تر شده بود.

نبرد سال ۲۰۰۴ از شهر «کلرمونت» فرانسه و در سال ۲۰۰۵ برای اولین‌بار این رالی از شهر «بارسلونا» اسپانیا آغاز شد. در هر ۲ سال «استفن پیترهنسل» فرانسوی در هر دو رشته اتومبیل و موتورسیکلت قهرمان شد. سال ۲۰۰۶ این بار از شهر «لیسبون» پرتغال شروع شد که با کناره‌گیری نیسان از آن دوره، میتسوبیشی به ششمین قهرمانی پیاپی خود رسید. رقابت‌های سال ۲۰۰۷ که به طور غم‌انگیزی آخرین دوره به پایان رسیده رالی در داکار و آفریقا محسوب می‌شود، در نبردی نزدیک با قهرمانی دوباره پیترهنسل برای میتسوبیشی خاتمه یافت. 

نحوه برگزاری و قوانین مسابقات رالی داکار

بعد از اینکه به تاریخچه رالی داکار پرداختیم، بهتر است بدانیم رالی داکار چیست و به چه صورتی برگزار شده است؟ رالی داکار یکی از معروف‌ترین رالی‌های شنی دنیا است که نوعی از رقابت استقامتی ورزشی و به‌صورت آفرود محسوب می‌شود.

در این مسابقه رانندگان حرفه‌ای و آماتور اتومبیل، موتورسیکلت، تراک و سایر وسایل نقلیه در دسته‌های جداگانه دوچرخ و چهارچرخ به رقابت می‌پردازند و معمولا حدود ۸۰ درصد سهم رانندگان را گروه آماتور تشکیل می‌دهند. رقابت از یک نقطه و شهر و در مسیری از قبل معین و مشخص‌شده آغاز می‌شود و طی مسافتی طولانی و گذر از چند شهر و کشور، در نقطه معین‌شده دیگری به پایان می‌رسد. راننده‌ای که زودتر به خط پایان برسد برنده خواهد بود.

رالی‌های شنی مثل داکار جاده‌های به مراتب سخت‌تری برای رانندگی دارد و شرکت‌کنندگان در آن با چالش‌های بیشتری نسبت به مسابقات جاده‌ای معمولی روبه‌رو خواهند شد. یکی از قوانین مسابقات رالی داکار این است که موتورسیکلت، ماشین‌ها و تمام وسایل نقلیه دیگری که در این مسابقه حضور دارد، باید مجوز ساخت و حضور در رالی شنی را کسب کند. این وسایل نقلیه فقط برای حالت آفرود ساخته می‌شود و از ماشین‌های سفارشی ساخته‌شده برای پیست‌های خیابانی با تجهیزات مختلف تفاوت و فاصله روشن و زیادی دارند.

در این نوع مسابقه، از جاده آسفالتی و امکاناتی که سواری و راندن را به‌خصوص برای تایرها راحت می‌کند، چندان خبری نیست. رانندگان باید از گل و لای، تپه‌های شن و ماسه، فضولات و لاشه‌های فاسدشده حیوانات مثل شتر، سنگ و کلوخ‌ها و سطوحی از این دست عبور کنند. فاصله بین دو چک‌پوینت و ایستگاه در مسابقات رالی شنی داکار از کوتاه‌ترین شروع شده و به درازترین مسافت و در حدود ۹۰۰ کیلومتر می رسد.

هر شاخه از دوچرخ و چهارچرخ به‌صورت جدا برگزار می‌شود، اما هر راننده‌ای می‌تواند همزمان در دو رشته شرکت کند. بااین‌حال در تاریخچه برندگان آن شاهد اسامی هستیم که در یک سال برنده هر دو شاخه موتور و ماشین شده‌اند.

جمع‌بندی؛ سرانجام مسابقات رالی داکار چه شد؟

در سال ۲۰۰۸ باز هم نقطه شروع رالی داکار از شهر لیسبون بود، اما در ژانویه آن سال و به‌خاطر عملیات تروریستی در آن منطقه از دنیا که به مرگ رانندگان و توریست‌ها انجام شد، این رقابت نیمه‌کاره ماند و متأسفانه این آخرین باری بود که داکار و قاره آفریقا بازی‌های رالی جهانی را به چشم خود دید.

از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ این مسابقات اجبارا به آمریکای جنوبی و صحراهای کشورهای شیلی و آرژانتین نقل مکان کرد. در سال ۲۰۲۰ نیز کل مسابقه در صحراهای کشور عربستان صعودی برگزار شد.

در این مطلب سعی کردیم به صورت مختصر درمورد تاریخچه رالی داکار توضیح دهیم. به‌همان اندازه که جرقه‌زدن برگزاری ایده برگزاری مسابقات رالی داکار در ذهن سابین جالب بود، به پایان رسیدن آن هم غم‌انگیز و تلخ بود. به امید اینکه روزی شاهد هیچ‌گونه حملات تروریستی نباشیم.

امیدواریم که مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده باشد. نظر شما درباره مسابقه رالی داکار چیست؟ بیشتر علاقه‌مند به کدام مسابقه ورزشی هستید؟ نظرات و پیشنهادات خودتان را از طریق بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.