در قانون تامین اجتماعی برای فراد شاغلی که دارای فرزند هستند مزایای خاصی در نظر گرفته شده است که یکی آنها قانون حق اولاد است. اما حق اولاد چیست ‌و چگونه محاسبه می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال‌ها در ادامه این پست از بلاگ دیوار با همراه باشید.

حق اولاد چیست؟

طبق قانون تامین اجتماعی، کلیه افرادی که در بخش خصوصی و دولتی فعالیت می‌کنند و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند، در پایان هر ماه مبلغی تحت عنوان حق اولاد دریافت می‌کنند. درواقع این مبلغ  کمک هزینه‌ای برای مخارج فرزندان بیمه‌شدگان است. هرچه تعداد فرزندان یک کارمند بیشتر باشد، طبعا مبلغ   بیشتری به او تعلق خواهد گرفت.

تا سال ۱۳۹۴  این حق در بخش خصوصی تنها برای دو فرزند پرداخت می‌شد، اما با تغییر قوانین و تشویق به افزایش جمعیت، این محدودیت برداشته شد و در حال حاضر به همه فرزندان کارمندان وکارگران تحت پوشش بیمه، این مبلغ تعلق می‌گیرد. در بخش دولتی این حق به سه فرزند تعلق می‌گیرد.

تفاوت حق اولاد با حق عائله‌مندی چیست؟

در قانون کار، حق اولاد بر اساس حداقل حقوق کارگران محاسبه می‌شود و پرداخت آن بابت فرزند است و شامل همسرنمی‌شود. اما کارمندان دولت علاوه بر این دستمزد، از مبلغ عائله‌ مندی برای همسر نیز برخوردار می‌شوند. البته در بخش خصوصی نیز کارفرمایان می‌توانند حق عائله مندی را به عنوان مزایا برای کارمندان خود در نظر بگیرند. این حق شامل افرادی می‌شود که دارای شرایط زیر باشند:

• مردانی که همسران آنها به دلیل سانحه یا بیماری از کارافتاده محسوب شوند.
• باز نشستگان تامین اجتماعی
• برای فرزندان پسر زیر ۱۸ سال کمک هزینه عائله مندی پرداخت خواهد شد.
• فرزندان دختر درصورتی که شاغل و متاهل نباشند.
• زنانی که به تنهایی وظیفه سرپرستی خانه را بر عهده داشته باشند.
• اگر دختر پس از طلاق تحت تکفل پدر باشد، به او حق عائله مندی تعلق خواهد گرفت.

شرایط دریافت حق اولاد

• کارگر یا کارمند برای دریافت این مبلغ باید ۷۲۰ روز سابقه کار داشته باشد.
• فرزند کارگر یا کارمند باید داری کمتر از ۱۸ سال سن و مشغول به تحصیل باشد.
• فرزند کارگر یا کارمند باید از ۱۸ سال کمتر داشته باشد و شاغل نباشد.
• در صورتی که فرزند کارگر بیشتر از ۱۸ سال سن داشته باشد و دارای بیماری خاصی باشد که قادر به کارکردن نباشد، این حق به او تعلق خواهد گرفت.
• شخص باید تحت پوشش تامین اجتماعی باشد.
• اگر زن و مردی هردو در یک مجموعه مشغول به کار باشند، هرکدام به تنهایی مشمول دریافت این مبلغ خواهند بود و کارفرما نمی‌تواند به بهانه پرداخت به یکی از آن‌ها، از پرداخت به دیگری اجتناب کند.

نحوه محاسبه حق اولاد

بر اساس‌ ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی، این مبلغ باید سه برابر مزد روزانه کارگر ساده برای هر فرزند در ماه باشد.

نحوه محاسبه در بخش خصوصی

نحوه محاسبه این مبلغ در بخش خصوصی به شرح زیر است:

نحوه محاسبه در بخش دولتی

برای کارمندان بخش دولتی مبلغ عائله ‌مندی جدا از حق اولاد است:

• حق اولاد برای یک فرزند در بخش دولتی = 14% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا
• عائله‌مندی در بخش دولتی= 70% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا

قانون حق اولاد سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰

در سال ۱۴۰۰:

ردیف	شرح	مبلغ
۱	برای یک فرزند (معادل ۳ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۰)	۲،۶۵۵،۴۹۳ ریال
۲	برای دو فرزند (معادل ۶ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۰)	۵،۳۱۰،۹۸۶ ریال
۳	برای سه فرزند (معادل ۹ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۰)	۷،۹۶۶،۴۷۹ ریال

حق اولاد سال ۱۴۰۱چقدر است؟

ردیف	شرح	مبلغ
۱	برای یک فرزند (معادل ۳ روز حداقل مزد ۱۴۰۱)	۴،۱۷۹،۷۵۰ ریال
۲	برای دو فرزند (معادل ۶ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۱)	۸،۳۵۹،۵۰۰ ریال
۳	برای سه فرزند (معادل ۹ روز حداقل مزد سال ۱۴۰۱)	۱۲،۵۳۹،۲۵۰ ریال

نکته: دریافت این دستمزد در محاسبه عیدی و سنوات تاثیرگذار نیست.

در صورت عدم پرداخت حق اولاد توسط کارفرما چه باید کرد؟

پرداخت این دستمزد و  مبلغ عائله برعهده کارفرما است و در صورتی که به هردلیلی آن را پرداخت نکند، کارگر یا کارمند می‌توانند با ارائه شکایت، مبلغ را دریافت کنند. اگر این مبالغ در طی چند سال پرداخت نشوند، هرسال با توجه به همان سال پرداخت و محاسبه خواهند شد.

آیا حق اولاد مشمول مالیات می‌شود؟

از آنجایی که در بخشنامه مالیاتی اشاره‌ای به مشمول مالیات نشدن این مبلغ جود ندارد، می‌توان گفت حق اولاد و عائله مندی مشمول مالیات می‌شوند.

معایب قانون حق اولاد

• طبق قانون وزارت کار، حداقل ۷۲۰ روز سابقه برای دریافت این حق ضروری است. این به معنای این است که کارگاران تا دوسال باید صبر کنند تا بتوانند از این مبلغ بهره‌مند شوند.
• با اینکه کارفرمایان موظف به پرداخت این حق هستند، اغلب عده‌ای از پرداخت آن سرباز می‌زنند و بسیاری از کارگران در صورتی که این  مبلغ را دریافت نکنند، باز هم از کارفرما شکایت نمی‌کنند، زیرا احتمال اخراج آنها بسیار بالا خواهد بود.

سوالات متداول

• شرایط دریافت حق اولاد چیست؟ طبق قانون وزارت کار، کارمند یا کارگر باید درای فرزند زیر ۱۸ سال محصل و حداقل ۷۲۰ روز سابقه کار باشد.
• حق اولاد سال  ۱۴۰۱ چقدر است؟ برای هر فرزند معادل ۴،۱۷۹،۷۵۰ ریال است.

جمع‌بندی

در قانون کار به افراد شاغل که دارای فرزند هستند توجه ویژه‌ای شده است. یکی از مزایایی که برای این دسته از افراد در نظر گرفته شده حق اولاد است. کلیه کارمندان تحت پوشش بیمه نامین اجتماعی که دارای ۷۲۰ روز سابقه کار و فرزند محصل زیر ۱۸ سال هستند، مشمول دریافت  این  دستمزد خواهند بود.