حقوق حیوانات موضوعی است که در کشور ما زیاد به آن پرداخته نشده است. با وجود اینکه حیوانات زیادی در محیط‌های شهری و طبیعی زندگی می‌کنند، اما آنچنان که باید حمایت نمی‌شوند. بسیاری از افراد درکی از حقوق آنها و لزوم حمایت از حیوانات ندارند. در این مطلب، قصد داریم تا نگاهی به این موضوع داشته باشیم. با ما همراه باشید.
حقوق حیوانات چیست؟
آیا حیوانات هم مانند انسانها حقوقی دارند؟ در دنیایی که پر از بی‌‌عدالتی در مورد انسان‌هاست، آیا باید به حیوانات اهمیت داد؟ این سؤالات از اولین پرسش‌هایی است که برای کسانی که اولین‌بار با مفهوم حمایت از حیوانات روبه‌رو می‌شوند، ایجاد می‌شود. پاسخ کوتاه، بله است.
حامیان حقوق حیوانات باور دارند که ما انسانها حق نداریم موجودات دیگر را به عنوان غذا مصرف کنیم، برای نمایش و سرگرمی، آنها را در باغ وحش‌ها، آکواریوم‌ها، دلفیناریوم‌ها و پناهگاه‌ها حبس کنیم یا در مسابقات وزرشی بی‌رحمانه‌ای مثل گاوبازی، بزکشی، نمایش‌های سیرک، جنگ خروس‌ها و شامپانزه‌ها و هزاران کار غیرانسانی دیگر آنها را اذیت کنیم. حیوانات هم درد و رنج را می‌فهمند، افسرده و غمگین می‌شوند و ترس را می‌شناسند. حامیان حقوق حیوانات بر این باورند که باید چنین اعمالی بی‌شک ممنوع شود و حتی آزمایش‌های دارویی هم نباید روی آنها صورت بگیرد.
بحث در مورد حقوق حیوانات به دوران باستان برمی‌گردد. حتی در کتب آسمانی هم به رعایت حقوق حیوانات و پرهیز از بهره‌کشی و ظلم به این موجودات اشاره شده است. نظرات و دیدگاه‌های تاریخی و حتی امروزی در این زمینه متضاد است. اما جای خوشحالی است که امروزه بسیاری از افراد به این نتیجه رسیده‌اند که حیوانات هم حقوقی دارند که باید به آنها برگردانده شود.
چرا حمایت از حقوق حیوانات مهم است؟
حیوانات با وجود اینکه غریزه خوبی دارند و قادر به درک بسیاری از احساسات هستند، اما قادر به بیان آنها نیستند. به همین خاطر، ناروایی‌های بسیاری در مورد آنها اعمال می‌شود. بسیاری از حیواناتی که در محیط‌های شهری و طبیعی زندگی می‌کنند، نسبت به تغییرات حساس هستند و به‌شدت تأثیر می‌پذیرند.
حیوانات در اکثر مواقع قادر به دفاع از خود در مقابل انسانها نیستند و چاره‌ای جز تسلیم و مرگ پیش روی خود نمی‌بینند. هنگامی که مجروح می‌شوند، یا محیط زیست آنها تخریب می‌شود، عملاً شانس زنده بودنشان از بین می‌رود. این موضوع فقط در مورد حیوانات وحشی نیست. حیوانات اهلی هم آسیب‌پذیر هستند و حقوق‌شان حتی بیشتر از حیوانات وحشی پایمال می‌شود. این موارد از جمله دلایلی است که توجه ما را به لزوم حمایت از حیوانات طلب می‌کند.
جای بسی خوشحالی است که نهادها و شرکت‌های بسیاری در سراسر جهان، حمایت از حقوق حیوانات را جدی گرفته‌اند و به آن پایبند هستند. دیوار نیز با به رسمیت شناختن حقوق حیوانات، اقداماتی نظیر ممنوعیت ثبت هرگونه آگهی گونه‌های حیات وحش و ممنوعیت فروش سگ و گربه را به اجرا درآورده است.
روز جهانی حقوق حیوانات چه روزی است؟
در طول سالیان، تلاش‌های بسیاری برای آگاه کردن مردم از حقوق حیوانات صورت گرفته است. اما اولین اقدامات جدی و مدون برای برقراری حقوق حیوانات، به یکی از بدترین دیکتاتوری‌های تاریخ بر می‌گردد! نازی‌ها در دوره آلمان هیتلری، اولین قوانین حقوق حیوانات را وضع کردند. این موضوع کمی شرم‌آور است که یک حکومت نژادپرست و خون‌خوار نسبت به حقوق حیوانات اهمیت قائل بود، اما سایر کشورها به این موضوع بی‌توجه بودند؛ به همین خاطر، تلاش‌های زیادی بعد از آن دوران صورت گرفت.
امروزه با کمک فعالان محیط زیست در سراسر دنیا، روز ۱۰ دسامبر برابر با ۱۹ آذرماه، به‌عنوان روز جهانی حقوق حیوانات یا IARD (International Animal Rights Day) نامگذاری شد. بیانیه جهانی حقوق حیوانات در ۱۵ اکتبر سال ۱۹۷۸، در شهر اریس امضا شد و مفاد آن بار دیگر در سال ۱۹۸۹ مورد بازنگری قرار گرفت. در سال ۱۹۹۸ هم روز ۱۰ دسامبر به عنوان روز جهانی حقوق حیوانات اعلام شد.
بیانیه جهانی حقوق حیوانات | در قبال حیوانات چه مسئولیتی داریم؟
بیانیه جهانی حقوق حیوانات را شاید بتوان جدی‌ترین و اثرگذارترین اقدامی دانست که تاکنون برای حفاظت از حیوانات در سطح جهانی انجام شده است. این بیانیه تلاش دارد تا حیوانات به‌عنوان موجوداتی که حقی از کره زمین دارند، به رسمیت شناخته شوند و انسانها را در رابطه با مسئولیتی که در برابر حیوانات دارند، آگاه کند.
در ادامه، مفاد این بیانیه را به اختصار بررسی کرده‌ایم:
-
ماده ۱:
همه حیوانات برای زندگی در شرایط زیستی خود دارای حقوق برابر، تحت عنوان تعادل زیستی هستند. این حقوق برابر نباید فقط در مورد گونه‌های خاصی رعایت شود.
-
ماده ۲:
باید به حق زندگی تمامی حیوانات احترام گذاشته شود.
-
ماده ۳:
۱-۳: حیوانات نباید در معرض برخوردهای نامناسب یا اعمال بی‌رحمانه قرار گیرند.
۲-۳: اگر نیاز بود که حیوانی کشته شود، این کار باید در یک لحظه، بدون درد و بدون شکنجه صورت گیرد.
۳-۳: باید با جسد حیوان کشته‌شده یا مرده به درستی و با احترام رفتار شود.
-
ماده ۴:
۱-۴: حیوانات وحشی حق دارند آزادانه در محیط زیست طبیعی خود زندگی و تولید مثل کنند.
۲-۴: محرومیت طولانی‌مدت از آزادی، شکار و صید حیوانات به منظور سرگرمی و استفاده غیرحیاتی مغایر با حق زندگی است.
-
ماده ۵:
۱-۵: حق نگهداری و مراقبت ویژه از حیوانی که به انسان وابسته است، محفوظ است.
۲-۵: چنین حیوانی تحت هیچ شرایطی نباید رهاسازی و یا به عمد کشته شود.
۳-۵: هرگونه پرورش یا استفاده از حیوان، باید طبق احترام به ساختار فیزیولوژیکی و رفتاری آن گونه باشد.
۴-۵: در نمایشگاه‌ها، نمایش‌ها، سیرک، فیلم یا هرجایی که حیوانات در آن شرکت دارند، باید حیثیت حیوانات محترم شمرده شده و بدون هیچ خشونتی با آنها رفتار شود.
-
ماده ۶:
۱-۶: هرگونه آزمایش فیزیکی و یا روحی که آزار حیوان را به دنبال داشته باشد، نقض حقوق حیوانات در نظر گرفته می‌شود.
۲-۶: روش‌های جایگزین این آزمایش‌ها باید پیشرفته و اصولی باشد.
-
ماده ۷:
هرگونه تصمیم و یا عمل غیرضروری که به مرگ یک حیوان منجر شود، جنایت علیه حیات محسوب می‌شود.
-
ماده ۸:
۱-۸: هرگونه تصمیم و یا عمل مغایر با زندگی طبیعی حیوانات وحشی، کشتار دسته‌جمعی محسوب می‌شود.
۲-۸: کشتار حیوانات وحشی، آلودگی و نابودی زیستگاه‌های طبیعی آنها نسل‌کشی به حساب می‌آید.
-
ماده ۹:
۱-۹: قانون باید حقوق و قوانین ویژه حیوانات را مشخص کند.
۲-۹: سازمان‌های دولتی وظیفه و مسئولیت حمایت و دفاع از حیوانات را به عهده دارند.
-
ماده ۱۰:
مراکز تربیتی و مدارس باید از همان دوران کودکی، احترام و درک حیوانات را به انسانها آموزش دهند.
آیا خرید و فروش حیوانات خانگی امری اخلاقی است؟
حیوانات یک حق اساسی دارند که تأکید می‌کند کسی صاحب آنها نیست. آنها موجودی زنده هستند و نباید شی تلقی شوند و در دسته اشیاء خرید و فروش شوند. حیوانات احساسات مختلف را درک می‌کنند و در مقابل تغییرات دچار اضطراب، تشویش و افسردگی می‌شوند. با این نگاه می‌توان خرید و فروش حیوانات را با برده‌داری یکی در نظر گرفت. همان‌گونه که کسی حق به بردگی گرفتن شخص دیگر و دارایی انگاشتن او را ندارد، حیوانات هم واجد چنین حقوقی هستند.
چنین نگاهی باعث بی‌توجهی به وضعیت زندگی، نگهداری، سلامت، تغذیه و رفاه حیوانات می‌شود و آنها را در معرض آسیب‌های مختلف قرار می‌دهد.
سازمان‌ها، شرکت‌ها، نهادها، دولت‌ها و در نهایت تک‌تک افراد جامعه باید در مورد این موضوع حساس باشند و برای جلوگیری از سوءاستفاده و خرید و فروش حیوانات، هر کاری می‌توانند انجام دهند.
دیوار به عنوان یکی از شرکت‌هایی که خود را در این مورد مسئول می‌داند، اقدامات مختلفی با همکاری سازمان حفاظت از محیط زیست انجام داده است. در مطلب ممنوعیت فروش گونه‌های حیات وحش روی دیوار در این مورد بیشتر بخوانید.
جمع‌بندی
ما امروزه به درک و شناخت بیشتری از احساسات حیوانات رسیده‌ایم و نسبت به خطراتی که برای محیط زیست آنها ایجاد کرده‌ایم، آگاه‌تر شده‌ایم. پس امروز نسبت به گذشته بیشتر می‌توانیم نسبت به حیوانات مهربان‌تر باشیم و باید حمایت خود را از آنها بیشتر کنیم. جهان بدون حیوانات، جهان امن و زیبایی نخواهد بود.
نظر شما چیست؟ آیا به قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای حمایت از حقوق حیوانات نیاز داریم؟ آموزش‌ها در این باره کافی بوده‌اند؟ وظیفه شهروندان چیست؟ نظرات خود را با ما در بخش دیدگاه‌ها در میان بگذارید.
