اهل گشت‌و‌گذار در فضای مجازی که باشید احتمالاً هر از گاهی چشمتان به یک فیلم موبایلی یا دوربین برنامه «در شهر» افتاده که سوژهٔ آن یک سارق اتومبیل است که تازه به دام پلیس افتاده است. تصویری که عموماً از یک جفت پا و یک دست از یک آدم نامعلوم که سرش بیرون کادر است تشکیل می‌شود که در دست راست مبارکش هم یک عدد پیچ‌گوشتی کوچک قرار دارد. قالب تکراری این است که این دوست نامعلوم گرامی همینطور راه میوفتد و می‌رود کنار چند دستگاه خودرو ساخت داخل از پژو ۴۰۵ و ۲۰۶ گرفته تا پراید و با استفاده از همان پیچ‌گوشتی کج و کوله در عرض چند ثانیه در جلو و صندوق عقب را باز می‌کند؛ تکنیک و سرعت عمل در حد لیونل مسی و به قول معروف «ما هیچ، ما نگاه…»!

البته که دیدن این فیلم در وهلهٔ اول یک خوف عجیبی در وجود هر شخصی که یک دستگاه اتومبیل در منزل یا کوچه محل سکونتش دارد، می‌اندازد. خصوصاً این روزها که قیمت یک چهارچرخهٔ فوق معمولی با جان آدمیزاد تنه به تنه پیش می‌رود. تصور کنید که یک روز صبح برای رفتن به محل کار سراغ ماشین عزیزتر از جان بروید و ببینید که ای دل غافل! جا تَر است و پراید نیست! احتمالاً همان آقای یک دست و دو پا با آن پیچ‌گوشتی کج و معوجش توانسته در ماشین را باز کند و با یک نیش استارت آن را روشن کرده و به سرقت ببرد. والله که اگر آدم سکته نکند خیلی باید دل بزرگی داشته باشد!

اما خب، برای بنده حقیر ماجرا آنقدرها هم ترسناک نیست چرا که به حکم وظیفه و شغل و البته فضولی فطری (شما بگویید کنجکاوی) یک بار توانستم با سروران گرامی پلیس آگاهی، خاصه کارشناسان زبده و کاربلد حوزه تخصصی سرقت خودرو نشست و برخاستی کنم و با پیچ‌گوشتی کج و کوله ذهنم، درِ گنجه اطلاعات تقریباً مخفی سارقان اتومبیل را باز کنم و به قدر عقل و شعورم «داده برداری» بنمایم! وقتی با جناب سرهنگ دقایقی حرف زدم تا حد زیادی دستم آمد که علی‌الاصول سارقان اتومبیل در پهنه مملکتمان، به چه دلیل و برای کدام منظور ماشین دیگری را می‌دزدند؟!

پول آسان

اولین دلیل برای سارقان خودرو در ایران به دست آوردن پول آسان است. این را جناب سرهنگ می‌فرماید که در اصل همان منبع آگاه است که نخواست نامش فاش شود! جناب سرهنگ مهم‏ترین انگیزه‏ برای سرقت خودرو را کسب منفعت مالی با کمترین دردسر می‏داند و می‏گوید:

«آمارها نشان می‏دهد که بیش از ۱۸ میلیون دستگاه خودرو در ایران تردد می‏‌کنند که یعنی به ازای هر خانواده بیش از یک خودرو وجود دارد. طبیعتاً سارقان نیز از این موضوع غافل نیستند و با اغراض مختلف دست به سرقت می‌‏زنند. کسب منفعت مالی انگیزه اصلی سرقت خودرو است و البته باید چرخ‌ه‏ایی طی شود که سارقان بتوانند به پول برسند.»

بنابراین یادمان باشد که هر چه ماشین ما امکان راحت باز شدن یا راحت فروخته شدن خودش یا قطعاتش را داشته باشد، به سارقان خودرو نزدیک‌تر است. این یعنی اینکه هر چقدر اتومبیل شما موانع امنیتی بیشتری داشته باشد چه به صورت استاندارد و چه به شکل خودخواسته، کمتر سارقان را وسوسه می‌کند. در واقع، باید چرخه رسیدن به پول در خودرو مسروقه کوتاه باشد. پس تا آنجا که می‌توانید برای ماشین گرامی خود دست‌اندازهای امنیتی ایجاد کنید تا سارق را از همان ابتدا منصرف نمایید.

تنوع در خدمات!

سرقت خودرو معمولاً چند شکل دارد که سهم بیشتر آن مربوط به باز کردن قطعات یا به قول معروف لخت کردن ماشین و فروش لوازم آن تا سر حد امکان است. در بعضی از مدل‏‌ها حتی جنازه خودرو هم دیگر پیدا نمی‌شود. برخی هم اقدام به دزدیدن لوازم بدنه و جانبی خودرو می‏‌کنند و این لوازم را به قیمت بسیار پایین‏‌تر اما فوری می‌‏فروشند.

شکل دیگر سرقت نیز به منظور استفاده از خودرو مسروقه برای ارتکاب به جرایم دیگر است. در این شکل از سرقت، خودرو برای مصارفی چون جابجایی مواد مخدر، قاچاق سوخت، کالا یا افراد در نزدیکی مرزها، سرقت بانک‏ها یا طلافروشی‏ها و یا جرایمی مشابه مورد استفاده قرار می‏گیرد و عموما خودرو مسروقه بعد از مدتی رها می شود.

سارقان گاهی اوقات خودرو سرقتی را به کشورهای همسایه مثل افغانستان، پاکستان و عراق می برند و آن را می‏فروشند. برای عده دیگری هم نیت شوم متفاوتی وجود دارد. بعضی از سارقان خودرو سرقتی را تغییر اصالت می‏دهند و بدنه آن را با مشخصات یک خودرو تصادفی هماهنگ می‏کنند و به این ترتیب با کمترین هزینه یک، خودرو منهدم شده را زنده می‏کنند. اصطلاح مشهور این شیوه نیز «دو تا یکی کردن» است.

در آخر هم عده کمی از سارقان هستند که شکمشان سیرتر از بقیه است و خودرو را به منظور خوشگذرانی، تفریح و یا مسافرکشی می‏دزدند که البته این قبیل ماشین‏ها بعد از مدتی در معابر رها می‏شوند.

جناب سرهنگ تاکید دارد که عموما سارقان اتومبیل از اقشار ضعیف جامعه هستند و جوان و در عین حال این کار با تشکیل باند و گروه انجام می شود. سارقانی که به تنهایی کار می‏کنند بسیار کم‏ تعدادند.

مورد جذاب خودروهای ملی

سهم عمده بازار خودرو در ایران شامل محصولات دو شرکت سایپا و ایران خودرو است و به زعم پلیس آگاهی حدود ۹۸ درصد از سرقت‌‏های انجام شده نیز در خانواده پراید، سمند و پژو رخ می‌‏دهد. طبعاً ضعف ایمنی در زمینه سرقت را می‌توان دلیل اصلی چنین رکوردی تلقی کرد. جناب سرهنگ معتقد است که مهم‏ترین ضعف خودروهای ساخت داخل در حوزه سرقت، قفل این خودروهاست. دزدان خوب می‌دانند که قفل‏ در خودروهای ساخت داخل به دلیل تولید انبوه و ساده ‏ساخت بودن آنها شباهت زیادی به هم دارند و تنوع دندانه و رمز آنها کم است. ظاهراً کلید تعداد قابل توجهی از خودروها به هم می خورند و تکراری هستند.

از طرفی، همین ضعف در قفل کاپوت و درب صندوق عقب نیز شایع است و حتی با استفاده از سیم مفتول یا پیچ ‏گوشتی هم امکان باز کردن آن‌ها هست. در عین حال، مغزی سوئیچ خودروهای وطنی هم به راحتی تخریب می‌‏شود و با اتصال چند سیم آبی و قرمز می‌‏شود ماشین را روشن کرد. بدبختانه حتی دزدها نیز این روزها رانندگی بلدند!

در عین حال نباید از ضعف کلاف درهای ماشین‏‌های ساخت داخل هم غافل شد که برای دزدان لوازم داخل خودرو بسیار مطلوب است. به زعم پلیس آگاهی برخی از محصولات خانواده پژو هم به دلیل قرار گرفتن ECU یا همان کامپیوتر در قسمت موتور، طعمه سهل‏‌الوصولی برای سارقان است. ظاهرا می‏‌توان با هزینه اندکی مغز این خودروها را به فضای دور از دسترسی در اتاق برد که جناب دزد را به کلی پشیمان از سرقت می‏‌کند. دسترسی به ECU حتی باعث می‌شود که خودرو نیز قابل سرقت باشد و برخی از سارقان مغز متفکر ماشین را با نمونه خامی که همراه خود دارند عوض می‏‌کنند و به این ترتیب کنترل ماشین را هم در دست می‌‏گیرند.

***

با همه این تفاصیل اگر با یک سری لوازم نسبتاً ساده مثل قفل پدال و قفل کاپوت، خودرویتان را مجهز کنید و اتومبیل‌تان را در حتی‌الامکان زیر نور پارک بفرمایید تا ۹۰ درصد سارق گرامی را از نیت پلیدش منصرف خواهید کرد، حتی اگر یکی از آن پیچ‌گوشتی‌های قراضه توی جیبش حاضر و آماده باشد.