امروزه رقابت نفس گیری بین سازندگان بنام خودرو در دنیا به وجود آمده که حتی یک روز تاخیر در این مقوله می‌تواند مدت زیادی یک گروه خودروسازی را به عقب بیاندازد. چینی‌ها علاوه بر اینکه بازار بسیار بزرگی دارند، چشم به ارائه محصولات میان رده و گاهاً پرچمدار خود به کشورهای دیگر را نیز در برنامه خود گذاشته‌اند. با ثروتمندتر شدن سرمایه‌داران چینی، اگر برنامه‌ای مدون و دقیق برای سرمایه‌گذاری نداشته باشند دوباره مانند دهه پنجاه تا هفتاد میلادی، به قعر جهنم جهان سوم سقوط خواهند کرد.

کشورهای پیشرفته با برنامه‌ریزی دقیق، تحقیق و توسعه محصولات مصرفی، سعی بر این دارند که از این سفره پهن شده اقتصاد مصرفی، گوشه‌های بزرگتر و متعددی را به خود اختصاص دهند. از این روی اقدام به بازگشایی آتلیه و دفترهای طراحی در کشورهای بالقوه خریدار و به‌ویژه کشورهای مطرح اروپایی در مبحث خودروسازی چون آلمان و ایتالیا و فرانسه و انگلستان و … می‌کنند تا هم دانشجویان فارغ‌التحصیل طراحی در آن کشورها در آن مشغول به کار شوند و هم با ذائقه زیبایی شناسی آن کشورها بیشتر از پیش آشنا شوند.

بیشترین تعداد این آتلیه‌ها را می‌توان در کشور چین، هند و برزیل یافت. در جایی که رشد سرمایه بیشترین آهنگ را دارد و شرکت هایی مانند جنرال موتورز، ولوو، فولکس واگن و … دست کم حداقل یک گروه طراحی زبده در آنجا دارند.

از سوی دیگر شرکت‌های چینی هم مانند گروه جیلی، چری، چانگان و … اقدام به تاسیس آتلیه‌های طراحی در کشورهای آمریکایی و اروپایی کرده‌اند تا سختی زندگی در چین را برای طراحان اروپایی تسهیل کنند و با بازار مُد و فشن این کشورها هم ارتباط تگاتنگی نیز داشته باشند.

این درحالی است که سهم ما از این بازار بالقوه، علی‌رغم داشتن توانایی فوق‌العاده در امر طراحی و مهندسی خودرو، «صفر» است. ما همیشه شعار طلایه‌دار بودن در صنعت را با خود یدک می‌کشیم، اما دریغ از عمل و یک ارتباط درست. متاسفانه طراحان ما «هرچند که قلب تک‌تک آن‌ها برای وطن‌شان می‌تپد» یا در خانه‌های خود گوشه نشین شده‌اند، یا بار سفر بسته و مهاجرت کرده‌اند و عده‌ای هم که مانده‌اند در زمینه کاری غیر از طراحی صنعتی و خودرو و البته به اجبار برای گذران و امرار معاش روی آورده‌اند، عدم وجود یک مدیریت درست و سنجیده، باعث شده است که هر روز به اندازه چندین سال از این قافله عقب بمانیم.

در دهه هفتاد شمسی، دو غول (چراغ جادو!) خودروساز ما، ایران خودرو و سایپا اقدام به ساخت و تاسیس مرکز تحقیقات برای خود کردند که بعد از گذشت ۳۰ سال، هربار که به آن سر می‌زنم می‌بینم که در همان دهه گیر کرده‌اند و اگر هم پیشرفتی داشته‌اند، خیلی کم بوده و همچنان با دو پلتفرم پراید و سمند در حال بازی کردن هستند.

متاسفانه سیستمی در بروکراسی اداری و کارمند بازی ما در کشور وجود دارد که همه چیز به کندی پیش می‌رود و اگر چیزی بخواهد طراحی و ساخته شود، طی چند مرحله فریز و دیفراست می‌شود. برای همین هم هر خودروی جدیدی که از این دو خودرو ساز ارائه می‌شوند، علیرغم نیاز و تشنه بودن بازار مونوپل شده داخلی، در یک نگاه بین پنج تا ده سال از نظر استایل امروزی، قدیمی‌تر و خسته‌تر است.

در کشور ما بالاترین میزان سرمایه‌گذاری در ساخت و ساز خانه‌هایی می‌شود که متوسط عمر مفیدشان بیشتر از بیست سال نیست و خیلی از آن‌ها هم تا مدت های مدیدی خالی می‌مانند. معمولاً سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، علی‌رغم اینکه معمولاً غیر علمی ساخته می‌شوند، تا دویست درصد بازدهی سرمایه دارد که گاهاً به خاطر خواب سرمایه بیشتر هم می‌شود. اما حاشیه سود این گونه سرمایه‌گذاری‌ها در حیطه بخش‌های طراحی و توسعه محصول (از جمله خودرو) می‌تواند چندین برابر بخش مسکن سودآوری داشته باشد، ضمن اینکه سرمایه‌گذاری آن هم بودجه کمتری را طلب می‌کند. حتی اگر این سرمایه‌گذاری در کشورمان مفید نباشد، با ارائه خدمات طراحی و مهندسی به کشورهای دیگر می‌توانیم بازده و درآمد فوق‌العاده‌ای را به دست آوریم. حقوق‌ها در ایران نسبت به سطح جهانی کمتر است و منابع انسانی چندین برابر کشورهای دیگر است. جا دارد در این خصوص بیشتر از پیش فکر کنیم و به جای فرصت سوزی، فرصت سازی کنیم.

در پایان لازم به ذکر است، تا زمانی که هماهنگی بین دانشگاه‌ها به عنوان پرورش‌دهنده نیروهای خلاق، آتلیه‌های طراحی به عنوان خط‌دهنده تفکر جدید و ایجادکننده استارتاپ‌های سودآور، و در آخر کارخانجات خودروسازی داخلی و خارجی به عنوان سفارش دهندگان طراحی و ایده جدید نباشد، هرگونه سرمایه‌گذاری در این حیطه، حتی می‌تواند خطرناک باشد و بیشتر باعث دلسردی طراحان نیز شود.

و صد البته تسهیل استانداردها و قوانین دست و پاگیرخورد و کل کشور نیز می‌تواند نقش بسزایی در کارایی این آتلیه‌ها و مراکز طراحی داشته باشند، اگر چه که برای حضور در بازارهای جهانی و البته ورود بزرگان این عرضه به بازار کشورمان نیازمند باز بودن درب‌های کشور به جهان و تعامل و دوستی با همگان برپایه احترام و سود دو طرف داریم که به نظر می‌آید در قالب خرد جمعی تعریف می‌شود!