چه زمانی باید به فکر تعویض روغن موتور خودرو باشیم؟ تقریباً همه اجزای موتور‌های درون‌سوز، از جنس فلزات سخت و خشن هستند. این اجزا در حین کار به‌صورت مداوم با هم در تماس هستند. روی هم ساییده می‌شوند یا با هم برخورد دارند. کشیده شدن دو سطح فلزی و خشن، موجب ایجاد اصطکاک فراوان می‌شود. اصطکاکی که از جهات مختلف برای این اجزا و عملکرد خودرو مضر است.

این اصطکاک ضمن ایجاد ساییدگی در قطعات و اجزای مذکور و بالا بردن استهلاک آن‌ها، عملکرد موتور را نیز با مشکل مواجه می‌کند. اصطکاک هم باعث هدررفت انرژی می‌شود و هم حرکت قطعات را سخت‌کرده و راندمان موتور را کاهش می‌دهد. روغن موتور، به عنوان یک سیال روان‌کار، وظیفه از بین بردن این اصطکاک را برعهده دارد.

روغن موتور درواقع به‌صورت هم‌زمان، وظیفه روان‌کاری، خنک‌کاری و پاکسازی قطعات را انجام می‌دهد. این سیال با حرکت در بین اجزای مختلف موتور، ضمن راحت کردن حرکت آن‌ها و کاهش اصطکاک بین این اجزا، ذرات آلودگی نفوذ کرده به داخل موتور را شسته باخود به سمت فیلتر می‌برد. همچنین با حرکت خود در مسیرهای مشخص و تبادل گرمایی، کاهش دمای موتور را نیز به همراه دارد.

بنابراین روغن موتور، یکی از مهم‌ترین اصول برای عملکرد راحت و بی‌نقص آن است. همین اهمیت، گویای لزوم توجه به تعویض به‌موقع روغن موتور خواهد بود. در این مطلب سعی داریم هر آنچه که شما در زمان تعویض روغن موتور باید بدانید را برایتان توضیح دهیم.

ارتباط مصرف سوخت با روغن موتور چیست؟

یکی از مواردی که روغن موتور روی آن تاثیری غیرقابل انکار دارد، افزایش مصرف سوخت است. این حقیقت در ابتدا کمی عجیب و غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد. در واقع، روغن موتور تاثیر مستقیمی بر بازده موتور دارد. هرچه روغن بهتر باشد، وظیفه خود را بی‌نقص‌تر انجام داده و عملکرد موتور را ساده‌تر و بی‌دردسرتر خواهد کرد. بنابراین، مصرف سوخت نیز کاهش می‌یابد.

در واقع، با کاهش کیفیت روغن، ایجاد اصطکاک بین اجزای مختلف موتور، دمای آن را بالا می‌برد. ضمن اینکه انرژی بیشتری نیز از اجزای مختلف برای کارکردشان هدر می‌رود. این دمای بالا و هدررفت انرژی به معنای مصرف بی‌هوده سوخت بیشتر است زیرا موتور مجبور است سوخت بیشتری برای جبران انرژی هدر رفته مصرف کند.

همان‌طور که پیشتر گفتیم، تعویض به موقع روغن موتور می‌تواند مانع از وارد آمدن آسیب جدی به اجزای موتور شود. به این ترتیب، این‌کار می‌تواند کاهش مصرف سوخت را نیز به دنبال داشته باشد.

دلیل اصلی سیاه شدن روغن موتور چیست؟

گفتیم که روغن موتور حین حرکت و جریان در بین اجزا و قطعات مختلف موتور، تمامی آلودگی‌های موجود بین آن‌ها را جمع کرده و به مخزن روغن برمی‌گرداند. این آلودگی‌ها شامل دوده‌های ناشی از احتراق که به بیرون نفوذ می‌کنند، ذرات معلق موجود در هوا که حین مکش وارد موتور می‌شوند و آلودگی‌های دیگر محیطی می‌شوند. در واقع روغن با هر بار پمپ شدن، از فیلتر مخصوصی عبور می‌کند و این آلودگی‌ها که با روغن از موتور جمع شده و به کارتر برگشته‌اند، در فیلتر باقی می‌مانند. برای همین فیلتر روغن نیز باید در فواصل مشخص تعویض شود.

یکی دیگر از دلایل سیاه شدن روغن موتور، تجزیه و اکسید شدن آن تحت تاثیر ذرات معلقی که جمع‌آوری می‌کند و قرار گرفتن مستمر و مداوم در مجاورت دمای بالای موتور است. اما با این وجود نمی‌توان گفت، یکی از علائم نیاز به تعویض روغن همین تغییر رنگ آن است.

در واقع، روغن زمانی باید تعویض شود که قدرت تبادل گرمایی، روان‌کاری و جذب کنندگی خود را از دست می‌دهد و قادر به انجام وظیفه خود نباشد. درحالی که سیاه شدن روغن علامتی بر بی‌کیفیت بودن آن نیست، بلکه به معنای عملکرد دقیق و بی‌نقص آن در شستشوی هر باره موتور از آلودگی‌های ذکر شده است. بنابراین اگر روغن باکیفیت استفاده می‌کنید، سیاه شدن آن نشانی بر اصالتش است.

بهترین زمان برای تعویض روغن موتور کِی است؟

زمان تعویض روغن موتور به موارد متعددی بستگی دارد. در واقع عمر مفید روغن موتور تحت تاثیر عوامل مختلفی است. به کیفیت روغن موتور، به نحوه رانندگی کردن، به سلامت اجزا و قطعات خودرو، به موتور خودرو و شرایط کارکرد آن، کیفیت بنزین و اکتان آن، شرایط آب و هوایی محیط زندگی، میزان کارکرد خودرو … از عوامل موثر در عمر مفید روغن موتور هستند.

به‌طور کلی توصیه می‌شود که بعد از هر ۱۰ هزار کیلومتر کارکرد روغن موتور تعویض شود. اما به دلیل عوامل موثر دیگر، بهتر است در سرویس‌های دوره‌ای شرایط روغن موتور نیز بررسی شود. شاید زودتر از زمان مقرر نیاز به تعویض آن باشد.

گاهی نیز ممکن است حتی پس از ۱۰ هزار کیلومتر نیز روغن موتور نیاز به تعویض نداشته باشد. بعضی علائمی که نشان‌دهنده پایان عمر مفید روغن موتور هستند عبارتند از:

• پایین آمدن سطح روغن موتور (اندازه‌گیری سطح روغن موتور روش خود را دارد)
• تغییر نکردن رنگ روغن که نشانهٔ عدم کیفیت آن است و اینکه وظیفه خود را درست انجام نمی‌دهد
• وجود ذرات سفت و خشن در روغن که معمولاً با لمس روغن بین دو انگشت آزمایش می‌شود
• صدای نامعمول موتور هنگام استارت زدن و صدای کوبش آن در هنگام حرکت
• تکان‌های شدید موتور زمانی که خودرو درجا کار می‌کند
• کاهش شتاب خودرو یا به اصطلاح گاز نخوردن موتور و کاهش قدرت آن
• روشن شدن چراغ چک روغن

نحوه چک کردن سطح روغن موتور

گفته شد که چک کردن سطح روغن مراحل مشخصی دارد. این کار ساده را می‌توان در فواصل کوتاه انجام داد تا در صورت لزوم، روغن موتور تعویض شود. مراحل چک کردن سطح روغن عبارتند از:

• خودرو را روی سطحی صاف متوقف کنید.
• موتور را روشن کرده و کمی صبر کنید تا دمای آن به دمای عادی کارکرد موتور برسد.
• موتور را خاموش کرده و حداقل ۱۰ دقیقه صبر کنید تا روغن به کارتل برگردد.
• میلهٔ نشانگر سطح را بیرون آورده و آن را با استفاده از یک پارچه بدون پُرز به خوبی پاک کنید.
• مجدد آن را به طور کامل در جای خود قرار دهید.
• میله نشانگر را بیرون آورده و به سطح روغن توجه کنید.
• سطح روغن باید بین دو نشانگر MIN و MAX باشد (بهتر است به MAX نزدیک‌تر باشد).

به گفتهٔ کارشناسان، رانندگی در شرایط ترافیکی و در شهر می‌تواند عمر مفید روغن موتور را کاهش دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود که در شهرهایی مانند تهران پس از هر ۵ هزار کیلومتر، شرایط روغن بررسی شود.

عوامل موثر در طول عمر مفید روغن موتور چه هستند؟

همان‌طور که گفته شد عوامل مختلفی بر طول عمر روغن موتور تاثیر دارند. رعایت برخی نکات می‌توان به افزایش این طول عمر کمک کند. البته این به معنی تعویض روغن با کارکرد بیش از ۱۰ هزار کیلومتر نیست.

با این حال، این موارد کمک می‌کند که مجبور نباشد روغن موتور را خیلی زودتر از زمان توصیه شده تعویض کنید. این موارد به شرح زیر است:

• شرایط رانندگی، مانند رانندگی مداوم با سرعت بالا، رانندگی مداوم در ترافیک و رانندگی مداوم در مسیرهای شیب‌دار
• پایین بودن کیفیت سوخت (اکتان پایین سوخت یا رقیق بودن آن)
• شرایط آب و هوایی (سرد بودن هوا یا وجود آلودگی و گرد و خاک در هوا بیش از حد استاندارد)
• خاموش و روشن کردن مداوم موتور در هوای سرد
• رانندگی با سرعت بالا، وقتی دمای موتور پایین است
• تنظیم نبودن موتور
• آلوده بودن فیلتر روغن
• آلوده بودن فیلتر سوخت
• درجا کار کردن بیش از حد خودرو
• رانندگی در سربالایی وقتی خودرو سنگین است

در کنار تمامی این موارد باید گفت، کیفیت روغن، خود در درجه اول اهمیت در خصوص عمر مفید آن قرار می‌گیرد. استفاده از بنزین سوپر، تعویض به موقع فیلترها و دقت در نحوه صحیح رانندگی نیز می‌تواند کمک کند تا روغن زودتر از آنچه باید، نیاز به تعویض پیدا نکند.

مهم‌ترین نکات تعویض روغن باید به آن‌ها توجه کرد

تعویض روغن موتور یکی از کارهایی است که به‌صورت منظم در خصوص نگهداری و سرویس خودرو انجام می‌شود. اما انجام این کار بهتر است با توجه به برخی نکات مهم انجام شود. این نکات شامل موارد زیر می‌شود:

• مهمترین نکته هنگام تعویض روغن، استفاده از روغن موتور مناسب و باکیفیت است. برای این کار باید به نوع خودرو، شرایط آب و هوایی و میزان کارکرد خودرو توجه داشت.
• از روغن‌های تصفیه شده استفاده نکنید.
• از ترکیب کردن دو نوع روغن پرهیز کنید.
• بهتر است همیشه از یک برند و نوع مشخص روغن استفاده کنیم.
• هنگام تعویض روغن موتور، شرایط فیلتر روغن را نیز بررسی کنید. در صورت لزوم فیلتر نیز باید تعویض شود. دقت کنید که پایان عمر مفید فیلتر، در کوتاه شدن عمر روغن نیز موثر است.
• اگر از روش تخلیه کارتر استفاده می‌کنید، بهتر است روغن در ظرفی شفاف خالی شود تا محتویات روغن قابل رویت باشد. به این طریق اگر ذراتی غیر معمول در روغن باشد، متوجه آن خواهید شد. به این وسیله می‌توانید برخی مشکلاتی که در موتور و اجزای آن پیش آمده را سریع‌تر تشخیص دهید.
• بهتر است همواره از دستگاه‌های مکش روغن از بالا استفاده نکنید. در این روش کارتر کامل تخلیه نمی‌شود. بهتر است این دو روش به صورت تناوبی استفاده شوند.

در کنار این موارد، باز هم نسبت به کیفیت روغن انتخابی تاکید می‌کنیم. حتماً به شرایط روغن موتور که از طرف کارخانه مشخص شده است دقت کنید و به هیچ عنوان روغنی با کیفیت پایین‌تر را برای خودروی خود استفاده نکنید.

فراموش نکنید روغن موتور شما ضامن سلامتی، بازده بالاتر و طول عمر بیشتر موتور خودروی‌تان و اجزای آن است. بنابراین، نسبت به انتخاب روغن مناسب، تعویض به موقع آن و بررسی شرایطش در سرویس‌های دوره‌ای حساس و دقیق باشید.

خرید لوازم جانبی و قطعات یدکی خودرو

جمع‌بندی

 امیدواریم که مطالعه این مطلب توانسته باشد اطلاعات مفیدی از چگونگی و زمان انجام تعویض روغن در اختیارتان قرار دهد. نظر شما درباره این موضوع چیست؟ شما در هنگام تعویض روغن با چه چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌اید؟ نظرات و تجربیات خودتان را از بخش دیدگاه‌ها با ما و خوانندگان به اشتراک بگذارید.