برخی مشاغل، شرایط فیزیکی و روحی سختی را به کارگر تحمیل می‌کنند؛ به‌حدی که سلامت کارگر به خطر می‌افتد. به همین دلیل، قانون برای حمایت از کارگرانی که در این‌گونه مشاغل مشغول به فعالیت هستند، تدابیری اندیشیده است. در ادامه، با ما همراه باشید تا با مفهوم سختی کار و قانون جدید سختی کار آشنا شوید.
۱- چه مشاغلی سخت به حساب می‌آیند؟
مشاغل سخت به کارهایی گفته می‌شود که شرایط محیط کار از استاندارد‌های لازم برخوردار نباشد و تنش‌های جسمی و روحی از ظرفیت دیگر مشاغل بیشتر باشد و کارگر تحت آن شرایط به بیماری‌های جسمی، روحی یا عوارض کار آن محیط دچار شود. این‌گونه مشاغل، مشاغل سخت و زیان‌آور نامیده می‌شود.
تعیین سختی کار به طور کلی و همچنین قانون جدید سختی کار به درخواست کارگر، کارفرما، سازمان تأمین اجتماعی یا وزرات بهداشت صورت می‌گیرد که می‌توانند در مقام متقاضی سختی کار درخواست دهند. در نهایت با بازرسی دقیق کارمندان وزارت بهداشت و بازرسان تأمین اجتماعی، شرایط و سوابق محیط کار بررسی می‌شود و کمیته استانی آن را تأیید می‌کند.
انواع مشاغل زیان‌آور
مشاغل در قانون جدید سختی کار به ۲ گروه تقسیم‌بندی می‌شود:
گروه اول
مشاغلی که با تمهیدات ایمنی کارفرما سختی آنها قابل‌حذف باشد؛ یعنی درصورتی‌که کارفرما تمهیدات لازم را فراهم کند، سختی کار از بین می‌رود.
گروه دوم
مشاغلی که با فراهم کردن شرایط ایمنی و بهداشتی سختی آنها کاسته شود، اما قابل‌حذف نباشد.
فهرست مشاغل سخت و زیان‌آور
طبق قانون وزارت کار، مشاغل سخت به شرح زیر است:
۱. کار در معدن
در این شغل، کارگران در تونل‌ها و راهرو‌های سرپوشیده در زیر یا سطح زمین به استخراج می‌پردازند.
۲. کار در مخازن سربسته
حفر قنات، فاضلاب، چاه‌ها و تونل‌های زیرزمینی در گروه مشاغل در قانون جدید سختی کار قرار می گیرد.
۳. کار در کورهها
تخلیه و حمل مواد از کورهها به نوحی که کارگر در معرض مستقیم حرارت باشد.
۴. دامداری و طیور
کارگرانی که به نظافت اصطبل، طویله، سالن‌های پرورش طیور و انبار کردن کود مشغول هستند.
۵. کار در ارتفاع
کار در فضای بیش از ۵ متر، داربست‌ها و اسکلت‌ها.
۶. کار در درکل‌های انتقال برق
کار بر روی خطوط انتقال برق با فشار بیش از ۶۳ کیلو ولت.
۷. کار با مواد شیمیایی
کار در امور سم‌پاشی مزارع و ضدعفونی اماکان و طویله‌ها و کارگرانی که به طور مستقیم در کار تولید حشره‌کش اشتغال دارند.
۸. مشاغل جوشکاری
کارهای مرتبط با عملیات جوشکاری داخل مخازن.
۹. مشاغل مرتبط با آسفالت خیابان‌ها
شن‌پاشی، پخت دستی آسفالت، قیر‌پاشی و مالچ‌پاشی.
دیگر مشاغل زیان‌آور:
- خبرنگاری؛
- کارگرانی که با ارتعشات خطرناک مانند رادیواکتیو سرو کار دارند؛
- افراد شاغل در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها؛
- افرادی که در مراکز روان‌درمانی مشغول به فعالیت هستند و با بیماران روانی در ارتباط هستند؛
- رانندگان مسافربری درون‌شهری و برون‌شهری، حمل‌ونقل بار، رانندگان وزارت راه و شهرسازی در جاده‌ها؛
- افراد شاغل در زمینه علوم آزمایشگاهی، فوریت‌های پزشکی، مامایی و هوشبری.
۲- شرایط قانون جدید سختی کار چیست؟
در ادامه به شرح و بررسی مهم‌ترین موارد قانون جدید سختی کار می‌پردازیم:
-
ساعت کاری در قانون جدید سختی کار
طبق ماده ۵۶ قانون کار، ساعت کار کارگر در مشاغل سخت نباید بیشتر از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته باشد.
-
شرایط اضافه‌کاری در قانون جدید سختی کار
طبق ماده ۶۱ قانون کار، اضافه‌کاری برای مشاغل سخت ممنوع است.
-
شرایط مرخصی برای مشاغل زیان‌آور
مرخصی برای مشاغل سخت و زیان‌آور پنج هفته است و معمولا استفاده از آن دو نوبت یعنی پایان شش ماه اول سال و پایاین شش ماه دوم سال صورت می‌گیرد.
-
حق بیمه در قانون جدید سحتی کار
کارگرانی که دارای شغل‌های سخت و زیان‌آور هستند، به ازای هر یک سال کارکرد و پرداخت حق بیمه، یک سال و نیم سابقه دریافت خواهند کرد. در این مشاغل، کارفرما علاوه‌بر ۲۳ درصد حق بیمه ۴ درصد نیز حق بیمه برای سختی کار پرداخت می‌کند؛ یعنی سهم کارفرما ۲۷ درصد است. البته برای کسانی که قبل از سال ۸۳ مشغول به کار بوده‌اند، سهم کارفرما ۳۱ درصد است.
-
شرایط باز نشستگی پیش از موعد در قانون جدید سختی کار
باز نشستگی پیش از موعود در مشاغل سخت و زیان‌آور نیازمند به حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب سابقه اشتغال است. بیمه‌شدگانی که ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند می‌توانند در خواست بازنشستگی خود را به اداره کار و امور اجتماعی ارائه دهند.
- نکته: اگر کارگری هم در مشاغل سخت و زیان‌آور هم در مشاغل عادی کار کرده باشد، به ازای هر یک سال کار سال سخت، یک سال و نیم سابقه بیمه برایش اعمال می‌شود.
۱. شرایط بازنشستگی برای زنان در قانون جدید سختی کار
- ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه
- ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه
- ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی
- داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن، با ۲۰ روز حقوق بازنشسته می‌شوند.
۲. شرایط بازنشستگی برای مردان در قانون جدید سختی کار
- داشتن ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه
- داشتن ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه.
- داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
۳- منظور در توالی و تناوب در قانون جدید سختی کار چیست؟
هرکدام از ایام زیر در فواصل اشتغال کارهای سخت و زیان‌آور واقع شود، به‌عنوان سابقه کار برای کارگر محسوب خواهد شد:
- تعطیلات هفتگی؛
- تعطیلات رسمی؛
- زمان استفاده از مرخصی استحقاقی؛
- ایام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار؛
- ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی.
- نکته: اگر هرکدام از موارد زیر در فواصل اشتغال قرار بگیرد، موجب زایل شدن توالی اشتغال نخواهند شد:
- دوران خدمت سربازی در شرایطی که شخص بیمه‌شده حداکثر تا ۲ ماه بعد از خدمت به کار سابق خود بازگردد و یا مشغول به کار در مشاغل سخت دیگری شود؛
- ایام خدمت در جبهه؛
- تعطیلی کارگاه به‌طورموقت بر اثر عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله و … و این تعطیلی از اراده کارفرما و کارگر خارج باشد؛
- ایام استفاده از بیمه بیکاری (در صورتی که بیمه‌شده بلافاصله بعد از اتمام این دوران مشغول به کار در مشاغل سخت شود)؛
- دوران اسارت سیاسی به‌گونه‌ای که بیمه‌شده به‌عنوان آزاده شناخته شود.
- نکته: اگر هرکدام از موارد زیر در فواصل کارهای سخت و زیان‌آور قرار بگیرد، تناوب در شغل و توالی اشتغال کار کارگر را از بین خواهد برد:
- بیکاری بدون دریافت بیمه بیکاری؛
- بیمه اختیاری؛
- اشتغال در حرفه و مشاغل آزاد؛
- استفاده از مرخصی بدون حقوق؛
- اخراج، بازخرید و استعفا؛
- غیبت غیرموجه بیشتر از ۱۰ روز که منجر به اخراج موقت یا دائم شود؛
- اشتغال در کارهای عادی.
جمع‌بندی
مشاغل سخت به کارهایی که گفته می‌شود که محیط کار شرایط و استاندارد‌های لازم را نداشته باشد و کارگر تحت شرایط آن محیط در معرض بیماری‌های جسمی و روانی قرار بگیرد. در این مقاله، ضمن بررسی مفهوم سختی کار و معرفی مشاغل زیان‌آور، به بررسی قانون جدید سختی کار پرداختیم تا با آگاهی از شرایط آن، کارمندان و کارگران نسبت به حقوق خود آگاه باشند.
جدیدترین آگهی‌های استخدام را ببینید
نظر شما درباره قانون جدید سختی کار چیست؟ آیا حرفه شما هم سخت به حساب می‌آید؟ نظرات خود را با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
