احتمالا اگر اهل سیستان و بلوچستان نباشید، تا حالا اسم کریشی را هم نشنیده‌اید. اما هنر کریشی، قرن‌هاست در این منطقه روی چادر خانم‌ها بافته می‌شود. هنری که دختربچه‌ها همزمان با بازی‌های دوران کودکی آن را یاد می‌گیرند و هر شهر و روستا و طایفه طرح‌های خاص خودش را دارد. کافی است کلمه کریشی را توی دیوار جستجو کنید تا تعداد زیادی آگهی ببینید که هنرمندان خانم بلوچ برای بافت کریشی سفارش قبول می‌کنند. بخش داستان کاربران، این‌بار سراغ خانمی رفته که روی دیوار سفارش دوخت کریشی قبول می‌کند. با او درباره این هنر کم‌تر شناخته‌شده ایرانی حرف زدیم.
خانم ملک‌رئیسی ساکن یکی از روستاهای چابهار است و چون آشنایی زیادی با گوشی‌های هوشمند و کار کردن در فضای آنلاین ندارد، از طریق پسرش روی دیوار آگهی می‌کند و چادرهای سیاه زیادی را با هنر کریشی و نخ‌های رنگی و طرح‌های جذاب آن زیباتر کرده است. «قدیم‌ها کریشی هنر نبود و هر دختربچه‌ای باید در کنار آشپزی و خیاطی و خانه‌داری، کریشی را هم یاد می‌گرفت. هنوز هم همین‌طور است. مردم منطقه ما تنوع رنگی را خیلی دوست دارند و برای همین کریشی که یک نوع بافت روی لبه‌های لباس و چادر است، این‌جا خیلی طرفدار دارد و طایفه‌های زیادی طبق رسم‌ورسومات قدیمی یاد گرفتن کریشی را برای یک دختر واجب می‌دانند.»
هنر کریشی سینه‌به‌سینه منتقل می‌شود و برای همین هر زن بلوچ چندتایی طرح توی ذهنش دارد که آن را به دخترانش آموزش می‌دهد: «الان پسرم توی موبایلش یک کریشی می‌نویسد و کلی عکس از طرح‌های مختلف با رنگ‌بندی متفاوت پشت سرهم جلوی چشم آدم ظاهر می‌شود. اما قدیم‌ها تنوع طرح‌ها برای خانم‌های بلوچ کم بود. برای همین رسم بود هر خانواده‌ای بعد از کامل شدن آموزش کریشی، دخترش را خانه همسایه‌ها بفرستد تا او هم چند طرح متفاوت به او یاد بدهد. خود من هم توی ۱۰سالگی کریشی را از مادرم یاد گرفتم. بعد هم مادرم من را خانه دوتا از همسایه‌ها می‌فرستاد که از قوم دیگری بودند و ازشان طرح‌های مخصوص آن‌ها را یاد گرفتم. هر قوم و طایفه‌ای طرح‌های خاص خودش را دارد که با قوم‌های دیگر فرق می‌کند.»
خانم ملک‌رئیسی که الان ۶۵ ساله است و بیش از ۵۰ سال تجربه کریشی بافی دارد، قبول سفارش و گذاشتن آگهی توی دیوار را هم به پسرش سپرده است: «اولین‌بار پسرم بود که پیشنهاد داد کریشی‌بافی را توی دیوار آگهی کنیم و مشتری بگیریم. تا قبل از آگهی کردن، معمولا مشتری‌هایم آشناها و کسانی بودند که توی محله‌مان زندگی می‌کردند. اما الان از بیشتر شهرهای استان سفارش کار می‌گیرم و با این‌که ساکن چابهارم، اما از خاش و زاهدان هم مشتری داشته‌ام.»
بسیاری از خانم‌های بلوچ تنها از راه کریشی روزگارشان می‌گذرد و تنها منبع درآمدشان همین کار است. مثل همین کاربر دیوار، خانم ملک رئیسی که می‌گوید:«بافت کریشی روی چادر تقریبا یک هفته کار مداوم نیاز دارد و دستمزدش هم حدود ۳۰۰ هزار تومان است.»
هنر کریشی با ظرافت‌های زیبا و ریشه‌های عمیقی که در دل فرهنگ سیستان و بلوچستان دارد، می‌تواند به عنوان یکی از هنر مناطق بومی ایرانی بیشتر در کشورمان شناخته شود. شاید روزی برسد که این هنر زیبا داستان‌های ناگفته‌اش را برای همه بازگو کند و فرصت‌های تازه‌ای را برای کسانی که زندگیشان با این هنر گره خورده است به وجود بیاورد.
یک پاسخ
از خواندن شرح حال هنرکریشی پا بهتر و بگم هنر خانم ملک رییسی در اگهی دیوار لذت بردم و با ان تاحدی آشنا شدم خیلی کار ارزشمندی است و جا دارد دیگران هم با ان آشنا شوند. چه خوب است هر قوم و هرطایفه ای در سراسر کشور و استانهای دیگر هم هنرهای اصیل ناشناخته شهر و دیارخود را از اینطوی معرفی کنند و انرا به ملت عرضه نمایند. اگر همه اینکارر را بکنند. هزاران هنر ناشناخته، شناخته خواهد شد و رونق خواهدگرفت