در حدود ۵ سال قبل و با آغاز برجام، طراحی و توسعه محصولات جدید ایران خودرو بر پایه پلتفرم PF1 و بر اساس سه محصول پژو ۳۰۱، پژو ۲۰۰۸ و پژو ۲۰۸ در مرکز تحقیقات ایران خودرو کلید خورد. یکی از این پروژه‌ها، تولید نسخه داخلی سازی شده پژو ۳۰۱ بود که آن روزها کد P322 را یدک می‌کشید.

ایران خودرو بخشی از مدیریت طراحی بدنه این خودرو را هَنس دیر فوتچیک، مدیر سابق طراحی بدنه شرکت دایملر بنز، و با همکاری تیم طراحان مرکز تحقیقات خود سپرد و تا مرحله رونمایی از نمونه اولیه و رونمایی برای برخی مقامات سیاسی هم پیش رفت، اما با شروع تحریم‌های تجاری ایران از سوی آمریکا، از حدود سه سال قبل و با خروج گروه PSA از ایران، پروژه‌های مونتاژ،تولید و تحقیق و توسعه مشترک این گروه با شرکت‌های ایکاپ ایران خودرو و سایپا-سیتروئن متوقف شد. ضمن آنکه با تعویض یکه زارع، مدیرعامل وقت این شرکت، پروژه فوق به بایگانی سپرده شد.

با این حال، با روی کار آمدن مدیریت جدید در ایران خودرو، پروژه داخلی سازی پژو ۳۰۱ این بار تحت کُد نام جدید K132 البته با نام و نشان کاملاً ایرانی آغاز، و پس از اما و اگرهای بسیار سرانجام به نام تارا تغییر نام یافت و در نهایت، به عنوان یک محصول داخلی(!) رونمایی و معرفی گردید.

تارا در واقع یک خودرو ری‌بَج شده (تغییر نام داده شده) و ری اسکین (Re Skin) شده از پژوه ۳۰۱ محسوب می‌شود که البته با توجه به شرایط تحریمی شدید خودروسازی کشورمان، از عمق داخلی‌سازی بالایی برخوردار است. این خودرو به مانند اصلِ خودش (یعنی پژو ۳۰۱) بر اساس پلتفرم فرانسوی PF1 بازطراحی و باز مهندسی شده، همان پلتفرمی که در ابتدا پژو ۲۰۶ بر روی آن توسعه یافت و در حال حاضر نیز سیتروئن C3 و پژو ۲۰۰۸ موجود در بازار داخل از آشناترین خودروهای بازار داخلی تولید شده بر روی پلتفرم فوق هستند.

بررسی طراحی تارا ایکو

سدان تارا همانند رقیب نارنجی خود، یعنی شاهین، بر روی یک پلتفرم خارجی توسعه یافته در داخل، طراحی و مهندسی شده است. اما بر خلاف شاهین که کمتر کسی از مدل خارجی آن اطلاعی دارد، تارا از همان ابتدا عنوان «نسخهٔ ایرانی پژو ۳۰۱» را یدک می‌کشید.

بد نیست بدانیم، پژو ۳۰۱ به‌عنوان خودرویی که تارا بر اساس آن شکل گرفته نه تنها خودرویی زیبا و خوش استایل محسوب نمی‌شود، بلکه از حیث طراحی کلی بدنه، تناسبات پایه و جزییات استایلی، خودرویی ضعیف یا با ارفاق معمولی در طراحی محسوب می‌شود. پس از این حیث، ماموریت طراحان ایران خودرو در فیس‌لیفت آن همانند جراحی قلب باز یک فرد سالخورده با مشکلات جسمانی عدیده، بسیار حساس بوده است.

حجم، ابعاد و هندسه کلی تارا با پژو ۳۰۱ تفاوت چندانی ندارد و بر اساس تعریف پروژه، طراحان با لایه‌برداری از پوستهٔ ظاهری بدنه و تغییر برخی قسمت‌ها شامل پوزه یا دماغهٔ خودرو و ناحیهٔ عقب باید به استایلی کاملاً متفاوت از پژو ۳۰۱ می‌رسیدند، اقدامی سخت که نیاز به تبحری زیاد داشت.

در طراحی نمای جلوی خودرو مجموعه سپر و جلوپنجره، چراغ‌ها، درب موتور و گلگیرهای جلو از ۵۰ تا ۱۰۰ درصد تغییر یافته و مجدداً طراحی شدند و بنا بر اظهار مدیر استایل تارا در شکل‌گیری طراحی چهره خودرو سعی شده تا از اِلِمان‌های شاخص مستتر در صورت یوزپلنگ ایرانی و برخی نمادهای معماری سنتی ایرانی اسلامی الهام گرفته شود. اتفاقی که فارغ از چرایی این الهامگیری به نظر می‌رسد می‌توانست به مراتب پخته‌تر از آنچه شاهد آن هستیم انجام شود چرا که هر چه بیشتر دقت می‌کنیم کمتر اثری از یوز ایرانی در چهرهٔ تارا می‌توان یافت.

جلوپنجره ۸ ضلعی تارا با فریم یا باندی کرومی در کنار چراغ‌های جدید در نگاه اول جذاب است، اما با دقت بیشتر به نکات منفی و عجیبی برمی‌خوریم که قطعاً می‌توانست به گونه‌ای دیگر اجرا شود. از جمله فریم جلوپنجره از ضخامتی یکسان یا ریتمی مناسب در تغییر ضخامت برخوردار نیست و اگر کمی ریزبین باشید، این تغییر ضخامت قاب جلوپنجره با توجه به درخشش ذاتی کروم، حسی از ناپختگی در طراحی را در ذهن ایجاد می‌کند.

نکته عجیب دیگر بافت یا تکسچر جلوپنجره تارا است که بیش از حد ساده و قدیمی است و مناسب خودرویی معرفی شده در سال ۲۰۲۱ با این همه ادعا نیست و بیشتر جلوپنجره‌های خودروهای یک دهه قبل را یادآوری می‌کند. گرافیک چراغ جلو هر چند جدید و چشمگیر است، اما کمی بیش از حد شلوغ بوده و علی‌رغم تلاش طراحان، فاقد یک ریتم یا بهتر بگوییم چیدمانی پخته و حرفه‌ای است.

در همین بخش، یک اِلِمان دکوراتیو در قالب نوار عمودی اُریب در داخل چراغ با هدف تاکید بر الهام‌گیری از یوز ایرانی (احتمالاً خط چشم معروف یوزپلنگ) در داخل چراغ دیده می‌شود که به نظر هیچ ارتباط یا امتدادی بین آن و خطوط تشکیل دهنده فَک پایین سپر دیده نمی‌شود؛ در حالی که می‌توانست اثر یا هاله‌ای از آن را بر روی خطوط طرفین سپر داشته باشیم.

با این حال، در همین نمای جلو، خطوط شارپ و استخوانی یا Bone Line به‌کار‌ رفته بر روی درب موتور توانسته چهره‌ای مدرن به تارا بدهد. در راستای تغییر چهرهٔ خودرو و دور کردن ذهن‌ها از پژو ۳۰۱، طرح آیینه‌های جانبی نیز دستخوش تغییر شده، اما بر خلاف خطوط تیز و شارپ به‌کار رفته بر روی دماغهٔ خودرو، در فرم‌پردازی آینه‌های جانبی شاهد چنین اتفاقی نیستیم. همانند بسیاری از پروژه‌های فیس لیفت خودرو در ایران، طراحان تارا به دلیل محدودیتهای ناشی از خودرو مبنا، کاهش هزینه‌های مربوطه و استفاده حداکثری از قطعات یکسان با پژو ۳۰۱ اقدام به استفاده از قطعات یکسان با پژو ۳۰۱ نموده‌اند. به عنوان مثال چراغ‌های مه‌شکن جلو گواه این اتفاق هستند.

نمای جانبی ساکن و بلاتکلیف

در اولین نگاه، به نمای جانبی خودرو با حجمی ساکن روبرو می‌شویم، اتفاقی که البته ربطی به طراحان تارا نداشته و به ذات طراحی پژو ۳۰۱ بازمی‌گردد چرا که درب‌ها، ستون‌ها و تمامی شیشه‌ها در تارا دقیقاً مشابه ۳۰۱ هستند. اما دو نکته منفی در طراحی نمای جانبی تارا نسبت به پژو ۳۰۱ به شدت آزاردهنده است. اول سایز رینگ و تایر کوچک آن که لطمهٔ جدی به زیبایی کلی آن زده و نکتهٔ دوم حذف کاور مشکی رنگ ستون C خودرو، که شاید از نظر مدیران ایران خودرو یا تیم طراحی چندان مهم نبوده است یا شاید به‌واسطهٔ ایجاد تمایز با پژو ۳۰۱ حذف شده‌اند. با این حال، به شدت در زیبایی نمای جانبی خودرو و یک‌دست و یک رنگ نشان دادن سطح شیشه‌های جانبی مهم و تاثیرگذار بوده‌اند.

خطوط روی بدنه تارا در نمای بغل از جمله خط شانه بارز و برجسته که در انتها به چراغ عقب ختم می‌شود قابل توجه است، اما حجم برجسته‌ای که بر روی نیمهٔ پایینی سطح درب‌ها ایجاد شده میتوانست بسیار بهتر از آنچه هست باشد؛ چرا که آنچه شاهدش هستیم حسی از ناپختگی در طراحی را در ذهن به‌وجود می آورد، هرچند شاهد امتداد و اثرگذاری جالب آن بر روی سپر عقب نیز هستیم‌.

با این حال، شاید پر انتقادترین بخش از طراحی تارا مربوط به طراحی گرافیک چراغ‌های عقب آن باشد. در هر صورت پیش از آن، باید به طراحان تارا به‌واسطه خلق استایلی کاملاً متفاوت در نمای عقب تارا با پژو ۳۰۱ تبریک گفت چرا که در این نما تقریباً هیچ اثری از ۳۰۱ را شاهد نیستیم، اما اینکه بر اساس کدام ترند و مُد روز به چنین گرافیک لوزی شکلی در چراغ عقب رسیده‌اند، نکته ای است که می‌توانست از سوی طراحان بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. ضمن آنکه اگر قرار است از چنین اِلِمانی در چراغ عقب استفاده شود، بهتر بود شاهد تکرار آن در نقاط مختلف خودرو مثل پترن جلوپنجره یا گرافیک چراغ‌های جلو هم می‌بودیم تا بیننده بیشتر و راحت‌تر با این اِلِمان ارتباط برقرار کند.

نکتهٔ منفی دیگر در طراحی نمای عقب به سپر تارا مربوط می‌شود که بر خلاف چراغ‌ها، طراحی سپر عقب بیش از حد ساده و معمولی به نظر می‌رسد و همانند بافت جلوپنجره به هیچ وجه‌ مناسب یک خودروی سال ۲۰۲۱ نیست.

و اما طراحی داخلی تارا ایکو

با ورود به داخل کابین تارا شما کاملاً خود را در یک پژو ۳۰۱ با غربالک و کاشِن (قاب وسط فرمان) تغییر لوگو داده شده می‌یابید که به نظر قدیمی و اصطلاحاً دِمُده است.

از آنجا که در حال حاضر تیمی از طراحان و مهندسان ایران خودرو و جتکو در حال باز طراحی و نمونه‌سازی کاملاً جدید کابین تارا هستند، احتمالاً در آینده‌ای نزدیک و البته طبق رسم معمول با قیمتی بیشتر و نامی جدید (شاید پلاس) روانه بازار خواهد شد.

لذا ضمن تاکید مجدد بر طراحی قدیمی کابین و نبود فضاهای لازم برای قرارگیری لوازم شخصی نظیر گوشی موبایل، کیف و غیره و همچنین، کیفیت پایین مواد پلاستیکی به‌کار رفته، فعلاً از هرگونه نقدی در خصوص فضای کابین آن (به جهت یکسان بودن با پژو ۳۰۱) پرهیز می‌کنیم.

آگهی‌های خرید و فروش تارا

کلام آخر

در مجموع می‌توان تلاش طراحان تارا در ایجاد چهره‌ای متفاوت از پژو ۳۰۱ را با هویت و نامی جدید، قابل توجه ارزیابی کرد. هرچند بدون شک ایرادات کوچک و بزرگی بر طراحی تارا نیز وارد است که بعضاً قابل چشم پوشی نیست و بدون شک می‌توانست با توجه به وجود طراحان و مهندسان قابل در این مجموعه به نتیجه‌ای بهتر دست یافت، اما به‌نظر می‌رسد تعجیل همیشگی در رونمایی و احتمالاً محدودیت‌های ناشی از دخالت مدیران غیرمتخصص در این پروژه نیز کار خود را کرده و نتیجه‌ای نه‌چندان جذاب را پدید آورده است.

در آخر یک سوال همیشگی وجود دارد که با توجه به اینکه طراح یا طراحان دنا، دنا پلاس و تارا ثابت بوده‌اند و از یک خط فکری خاص و یکسان بهره می‌برند چرا شاهد هیچ شباهت ظاهری بین تارا و خانواده دنا نیستیم؟ و چرا سال‌ها بعد از معرفی سمند هنوز هیچ یک از محصولات این شرکت از هویت یکسانی در طراحی برخوردار نیستند؟

امیدواریم مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده باشد. نظرات و پیشنهادات خودتان را از طریق بخش دیدگاه‌ها با ما و خوانندگان بلاگ دیوار در میان بگذارید.