بررسی انواع روغن موتور خودرو و مقایسه آنها با یکدیگر
روغن موتور چیست و چه کاربردهایی دارد؟
آیا با انواع روغن موتور و تفاوت آنها آشنا هستید؟ انتخاب روغن موتور متناسب با شرایط موتور هر خودرو همواره از دغدغه‌های مهم مالکان آن بوده است. شناخت انواع روغن و استانداردهایی که در ارتباط با آنها وجود دارد، می‌تواند کمک بسیار خوبی برای انتخاب یک روغن مناسب باشد.
باید توجه داشت که استانداردهای روغن موتور برای فعالیت و عملکرد بهینه موتور و سلامت آن بسیار مهم و لازم است؛ حتماً از روغن موتور باکیفیت استفاده کرد. همچنین مواردی را که کمپانی تولیدکننده درمورد روغن موتور ذکر کرده است، باید هنگام خرید روغن و تعویض آن مدنظر قرار داد.
اکنون قصد داریم شما را با انواع روغن موتور خودرو و استانداردهای معمول در آنها آشنا کنیم تا راحت‌تر بتوانید روغن مناسب خودروی خود را بخرید.
عناوین این مطلب
وظیفه روغن موتور در خودرو چیست و چرا اهمیت دارد؟
اگر بدانیم روغن موتور دقیقاً چه نقشی را در فرآیند تولید نیرو در خودرو ایفا می‌کند، حتماً دلیل اهمیت آن را بهتر می‌فهمیم و متوجه می‌شویم چرا باید از روغن باکیفیت استفاده کنیم. در خودرو روغن موتور اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش در سیستم روانکاری محسوب می‌شود؛ ضمن اینکه در حین انجام وظیفه، به سیستم خنک‌کاری نیز کمک قابل‌توجهی می‌کند.
برای روغن موتور وظایف زیر را می‌توان تعریف کرد:
۱. کاهش اصطکاک بین اجزای فلزی و سخت موتور
اجزای فلزی موتور دائم با هم در تماسند و روی هم حرکت می‌کند. دقت داشته باشید که همه اجزای موتور خودرو از فلز‌های سخت ساخته شده و به‌صورت مداوم در حرکت است. حرکت بسیاری از این اجزا با یکدیگر در ارتباط است؛ ارتباطی که ایجاد اصطکاک می‌کند.
اصطکاک خوردگی اجزا و آسیب‌دیدن آنها را به‌همراه دارد. بااین‌حال، روغن موتور به‌عنوان یک روان‌کننده، مانع از ایجاد این اصطکاک و خوردگی می‌شود و حرکت اجزای موتور را در کنار هم ساده و راحت می‌سازد.
۲. کاهش دمای اجزای مختلف موتور با ایجاد تبادل گرمایی بین آنها
حرکت مداوم اجزای مختلف موتور و احتراق‌های مکرر صورت‌گرفته درون سیلندر دمای موتور را بسیار زیاد می‌کند؛ دمایی که باعث می‌شود اجزای مختلف در انجام وظیفه خود دچار مشکل شود و اگر کنترل نشود موتور را با آسیب‌های جدی مواجه می‌کند.
روغن موتور با حرکت در مسیر مشخص خود و در بین این اجزا، ایجاد تبادل گرمایی می‌کند و دمای اجزا را کاهش می‌دهد. همچنین با ممانعت از ایجاد اصطکاک، مانع از زیادشدن بیشتر دمای آنها می‌شود. همچنین به‌نوعی عایق تبدیل می‌شود و از انتقال گرمای احتراق کنترل‌شده درون سیلندر به اجزای دیگر پیشگیری می‌نماید. بنابراین این نکته در انواع روغن موتور حائز اهمیت است.
۳. پاک کردن ذرات و آلودگی‌های نفوذیافته به محفظه موتور
سوخت و هوایی که برای احتراق وارد موتور می‌شود، گاهی آلودگی‌هایی را با خود به درون موتور می‌آورد؛ ضمن اینکه عملکرد اجزای مختلف خودرو ممکن است تولید اکسید سیلیکون یا برخی اسیدها را در پی داشته باشد.
وجود این موارد در موتور منجر به زیادشدن استهلاک اجزا، احتمال خوردگی آنها و حتی نقص در احتراق می‌شود، اما روغن موتور با حرکت در بین اجزای مختلف این آلودگی‌ها را می‌شوید و با خود به کارتر می‌برد.
۴. ممانعت از زنگ‌زدگی اجزای موتور
قطعات مختلف موتور معمولاً از مواد ضدزنگ و مقاوم در برابر اکسیدشدن ساخته می‌شود، اما برخورد مداوم با اکسیژن و رطوبت هوا همچنان احتمال زنگ‌زدگی را حفظ می‌کند. روغن موتور این احتمال را به حداقل می‌رساند.
درنهایت باید اشاره کرد که روغن موتور در صورتی این وظایف را به‌خوبی انجام می‌دهد که استانداردهای لازم درمورد مشخصات مختلف مانند ویسکوزیته را داشته باشد.
ویسکوزیته یا استاندارد SAE در انواع روغن موتور به چه معنی است؟
ویسکوزیته یا گرانروی روغن موتور مربوط به میزان غلظت یا رقیق‌بودن آن می‌شود. موتورهای مختلف نیاز به ویسکوزیته مشخصی برای روغن موتور دارد. این مشخصه روغن با علامت اختصاری SAE مشخص می‌شود. هنگام انتخاب روغن برای خودرو باید دقت کرد که SAE خواسته شده آن چه عددی را نشان می‌دهد.
SAE که مخفف عنوان Society of Automotive Engineers است، استاندار ارائه شده توسط انجمن مهندسان خودرویی است. SAE معمولا بین ۰ تا ۶۰ مشخص می‌شود، البته درمورد استاندارد SAE نوع دیگری از تقسیم‌بندی نیز وجود دارد که به این ترتیب است:
۱. روغن موتور سینگل گرید
این مورد از انواع روغن موتور فقط قابلیت استفاده در یک فصل را دارد. این روغن‌ها در واقع در ۲ نوع زمستانی و تابستانی است و باید در فصول یا مناطق مختص خود مورد استفاده قرار بگیرد. اگر در کنار استاندارد SAE فقط یک عدد مشاهده کنید، این روغن سینگل گرید است.
اگر عدد روی روغن موتور بین ۰ تا ۲۵ باشد مربوط به روغن موتورهای مناسب برای زمستان می‌شود و اگر بین ۳۰ تا ۶۰ باشد نشان‌دهنده مناسب‌بودن روغن برای فصول گرم است. استفاده از روغن موتورهای سینگل گرید تقریباً منسوخ شده است و در حال حاضر بسیار نادر است.
۲. روغن موتور مولتی گرید
یکی دیگر از انواع روغن موتور ماشین، مولتی گرید است. این روغن موتورها استاندارد استفاده در فصول گرم و سرد را دارد؛ البته معمولاً دمایی که ویسکوزیته آنها مناسب و کارآمد می‌ماند، مشخص است. معمولاً این بازه دمایی را باتوجه‌به آب و هوای محیط زندگی انتخاب می‌شود.
استاندارد SAE در روغن موتورهای مولتی گرید با ۲ عدد و حرف W به این شکل SAE: 10W-40 مشخص می‌شود. در این کد حرف W نشان‌دهنده شرایط زمستانی است. عددی که پیش از حرف W ثبت می‌شود، نشان‌دهنده غلظت روغن در هوای زمستانی است و عدد بعد از حرف W نشان می‌دهد که روغن موتور در دمای زیاد و شرایط تابستانی چه غلظتی دارد؛ به‌این‌ترتیب هرچه عدد قبل از W کوچک‌تر باشد، به‌معنای غلظت کمتر روغن است.
روغن رقیق‌تر یعنی استارت‌خوردن خودرو در هوای سرد و زمستانی راحت‌تر است. بیشتر‌بودن عدد بعد از حرف W هم یعنی روغن موتور در هوای گرم و شرایط تابستانی غلظت بیشتر و گرانروی بالاتری دارد. اگر در آب و هوای گرم زندگی می‌کنید، بهتر است روغنی غلیظ‌تر داشته باشید تا در اثر گرمای هوا غلظت و گرانروی خود را از دست ندهد. در سوی دیگر اگر در منطقه‌ای سردسیر ساکن هستید، بهتر است روغنی رقیق‌تر در اختیار موتور خود قرار دهید تا در اثر سرمای هوا غلیظ‌تر نشود و حرکت آن بین اجزای موتور سخت‌تر نباشد.
متداول‌ترین انوع روغن موتور بر اساس استاندارد ویسکوزیته SAE: 10W-40 است که در آب و هواهای مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد و خودروسازان متعددی نیز آن را برای تولیداتشان توصیه می‌کنند.
استانداردهای روغن موتور
دو استاندارد مهم در روغن موتور وجود دارد که معمولاً بر روی بطری آن درج می‌شود:
- شاخص API (موسسه نفت آمریکا)
- دیگری ACEA (انجمن خودروسازان اروپا)
همه روغن موتورهای خوب و باکیفیت باید این دو استاندارد را رعایت کنند.
۱. استاندارد API
این استاندارد که مخفف عنوان American Petroleum Institute است، توسط انجمن نفت آمریکا ارائه شده و نشان‌دهنده کیفیت کلی روغن موتور است. در کنار این عنوان معمولاً حروف S (بنزینی) و C (دیزلی) را شاهد هستیم. در کنار این حروف نیز حروف انگلیسی دیگری درج می‌شود که نشان‌دهنده کیفیت روغن است؛ یعنی این استاندارد معمولاً به این شکل SJ/SL/SM/SN دیده می‌شود. در این بین SN نشان‌دهنده با‌کیفیت‌ترین روغن موتور و SJ نشان‌دهنده ضعیف‌ترین روغن موتور است؛ البته در گذشته شاهد استانداردهایی مانند SA/SB/SC/SD/SE/SF نیز بودیم که امروزه استفاده از آنها منسوخ شده است.
در واقع، این حروف متغیر بر اساس سال تولید خودرو تغییر می‌کند. هرچه در الفبای انگلیسی جلوتر می‌رویم، روغن موتور مربوط به موتورها جدیدتر می‌شود. برای مثال SN برای موتورهای ۲۰۱۱ به بعد است. همچنین SJ برای موتورهای ۲۰۰۱ به قبل است. در این بین حروف A تا F به موتورهای تولید ۱۹۸۸ به قبل مربوط می‌شود؛ به همین دلیل استفاده از آنها منسوخ شده است.
۲. استاندارد ACEA
معادل اروپایی استاندارد API با شرایط سختگیرانه‌تر و دقیق‌تر تبدیل به استاندارد ACEA می‌شود. حرف A در این استاندارد مربوط به موتورهای بنزینی است. حرف B مختص روغن موتورهای دیزلی است و حرف C برای خودروهای سازگار با کاتالیست یا با SAPS (خاکستر سولفاته، فسفر و گوگرد) پایین است.
انواع روغن موتور خودرو بر اساس شیوه تولید
روغن موتورها بر اساس نحوه تولید و شرایط استانداردهایی که در تولید آنها رعایت می‌شود، به ۲ دسته تقسیم می‌شود که عبارت است از:
۱. روغن موتورهای سنتتیک
روغن موتوری که کاملاً از طریق روش‌های آزمایشگاهی تولید می‌شود. این نوع از انواع روغن موتور از مواد صددرصد آزمایشگاهی تولید می‌شود و دارای استانداردهای زیادی است. روغن موتورهای تمام سنتتیک شرایط ایدئالی را برای موتور فراهم می‌کند و راندمان آن را به بیشترین سطح می‌رساند.
کارآیی و کیفیت آنها دیرتر پایین می‌آید و عمر مفید بیشتری نسبت به سایر روغن موتورها دارد. روغن تمام سنتتیک با عبارت Full synthetic معرفی می‌شود. استاندارد SAE این روغن موتورها معمولاً بین 0W-30، 0W-40 و ۵W-40 است.
تنها عیب روغن‌های تمام سنتتیک را باید در قیمت زیاد آنها خلاصه کرد. البته باید به این مهم هم دقت کرد که کمپانی تولیدکننده خودرو این روغن را مناسب موتور خودروی شما دانسته است.
۲. روغن موتورهای معمولی
این روغن بر پایه نفت خام تولید می‌شود و روغن‌های پایه هیدروکربن‌ها، پلی اینترنال الفین و پلی آلفا الفین‌ها مواد پایه آن را تشکیل می‌دهد. این روغن موتورها ضعیف‌ترین و بی‌کیفیت‌ترین نوع از انواع روغن موتور بازار است و قیمت کمی هم دارد. کیفیت آنها در فواصل زمانی کوتاه پایین می‌آید و کمترین سطح محافظت از موتور را دارد.
این روغن موتورها معمولاً در هوای سرد کارایی مناسبی ندارد و راندمان موتور را هم کاهش می‌دهد. این روغن‌ها معمولاً دارای استاندارد SAE بین ۱۵W-40 و ۱۰W-40 است. این مورد به‌هیچ‌وجه برای موتورهای به‌روز توصیه نمی‌شود و فقط جواب‌گوی موتورهای ساده و قدیمی است.
۳. روغن موتورهای نیمه سنتتیک
این روغن‌ها معمولاً بیشترین مورد مصرف را دارد و رایج‌ترین انواع روغن موتور است. همان طور که از نام آنها مشخص است، ترکیبی از ۲ روغن بالا است. در حد وسط آن دو قرار گرفته است و به‌خوبی روغن‌های تمام سنتتیک نیست، اما بسیار بهتر از روغن‌های معمولی یا مینرال عمل می‌کند. همچنین قیمت مناسب‌تری نسبت به تمام سنتتیک‌ها دارد، اما زودتر نیاز به تعویض پیدا می‌کند. این روغن‌ها که با عبارات Semi synthetic یا synthetic blend معرفی می‌شود، معمولاً با استاندار SAE: 5W-30 دیده می‌شود.
معمولاً توصیه می‌شود که برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها از روغن موتور نیمه سنتتیک استفاده کنید، اما در فواصل تعویض آن دقیق باشد و کمی قبل از مدت‌زمان مشخص‌شده، آن را عوض کنید. البته اگر موتور خودروی شما حساس است، در استفاده از روغن تمام سنتتیک تردید نداشته باشید.
در پایان امیدواریم مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده باشد. اگر از این مطلب خوشتان آمده، پیشنهاد می‌کنیم مطلب دلایل جا نرفتن دنده ماشین و دلایل ریپ زدن خودرو را هم مطالعه کنید.
شما چه تجربه مشابهی در زمینه خرید انواع روغن موتور خودرو دارید؟ نظرات و تجربیات خودتان را از طریق بخش دیدگاه‌ها با ما و خوانندگان بلاگ دیوار در میان بگذارید.