امروزه صنعت حصیربافی طرف‌داران بسیار زیادی دارد. بافت انواع حصیر چوبی پیشرفت‌های بسیاری کرده و در طول سال‌های متمادی، روش‌های جدید و ابزارهای متنوعی برای تولید محصولات حصیری ارائه شده است. حصیربافی در کشور ما قدمت دیرینه‌ای داشته و تاریخچه‌ای وسیع برای آن وجود دارد. اولین دست‌سازه حصیربافی در ایران، متعلق به نقشی از شهداد است که در حدود ۳۰۰۰ سال پیش تولید شده است. در ادامه کوتاه درباره تاریخچه حصیر و زیرانداز حصیری و دیگر کاربردهای آن برایتان خواهیم گفت.

تاریخچه حصیر

حصیر چوبی در سراسر جهان کاربردهای فراوانی دارد. از تمدن‌های قدیمی چین گرفته تا سومری‌ها در مصر و سرخ‌پوستان آمریکایی، همه‌وهمه از تولیدکنندگان عمده حصیر در اعصار گذشته بوده‌اند. حصیربافی در هر کشوری بر اساس فرهنگ و سنن آن منطقه انجام می‌شود. همچنین یافته‌های تاریخی و آثار باستانی نشان می‌دهند که جنس اولین زیراندازهای بشر از حصیر بوده است.

این شغل در هر یک از نواحی ایران بر اساس گویش و زبان‌های محلی هر یک از آن‌ها نام به‌خصوصی دارد. در منطقه سیستان، بافت انواع محصولات حصیری را اصیل‌بافی می‌گویند و در بلوچستان، از آن به نام شگرد یاد می‌شود.

در مناطق شمالی ایران نیز این صنعت بسیار گسترده شده است. در این مناطق حصیربافی از چوب پشت‌بند انجام می‌شود و متریال اولیه این محصولات با صنایع حصیربافی سیستان و بلوچستان متفاوت است.

حصیربافی در کشورهای خارجی قدمت ۵۰۰۰ ساله دارد. بشر پیش از تولید ظروف سفالی، موفق به تولید انواع وسایل و لوازم حصیری شده است.

جنس و ویژگی‌های زیرانداز حصیری

انواع حصیر چوبی و زیرانداز حصیری، با ویژگی‌های منحصربه‌فردی ارائه می‌شوند که این محصولات را متمایز از انواع زیراندازهای پلاستیکی و پارچه‌ای و… می‌کند.

• از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به دوخت اطراف این زیراندازها اشاره کرد. اطراف و لبه‌های زیراندازهای حصیری را می‌دوزند تا بافت آن پاره نشود و در نرود. به‌این‌ترتیب ماندگاری محصول در طول سال‌های متمادی بیش‌تر خواهد بود.
• این الیاف حصیری قابلیت تاشو نیز دارند و به همین خاطر در طول سفر، جای کمی در بین وسایل شما اشغال می‌کنند.
• یکی از ویژگی‌های مهم این محصولات، مقاومت بالایی است که در برابر نور خورشید دارند. اگر این زیراندازها را در مقابل نور مستقیم خورشید قرار دهید، هیچ آسیبی به بافت آن‌ها وارد نمی‌شود و خراب نمی‌شوند.
• همچنین رطوبت نمی‌تواند، بر الیاف حصیری و محصولات تولید شده با آن‌ها تأثیر بگذارد و سبب آسیب دیدن این لوازم شود.
• الیاف حصیری رنگ ثابتی دارند که در طولانی‌مدت تغییر نمی‌کند. تثبیت رنگ در این محصولات نیز از ویژگی‌های قابل‌توجه آن‌ها است.
• این محصولات، تار و پود بسیار محکمی دارند که به‌خوبی در هم تنیده شده‌اند و به هنگام شست‌وشو و جابه‌جایی از هم جدا نمی‌شوند. 
• انواع زیراندازهای حصیری کاربرد بسیاری نیز دارند. این محصولات به‌سادگی می‌توانند، جایگزین فرش و موکت‌های منزل شما شوند.
• استفاده از حصیر در محیط آشپزخانه نیز بسیار متداول است. از آن‌جا که رطوبت و حرارت بالا آسیبی به جنس بادوام و مقاوم حصیر نمی‌رساند، استفاده از آن‌ها در آشپزخانه بسیار مناسب است.

موارد مهم هنگام تهیه حصیر

بافت انواع زیرانداز حصیری نیز یکی از قدیمی‌ترین روش‌های استفاده از صنعت حصیربافی است. تولید انواع زیرانداز حصیر در سایزها و ابعاد مختلفی انجام می‌شود.

• قیمت
• جنس زیرانداز
• رنگ‌بندی و مدل
• وزن حصیر
• قابلیت شستشو

قیمت

قیمت این زیراندازها یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید در حین خرید به آن توجه کنید. انتخاب هر یک از این محصولات بر اساس قیمت این اقلام سبک سنگین می‌شود! و افراد بر این ‌اساس این زیراندازها را انتخاب می‌کنند.

در خرید این محصولات نیز باید به ابعاد و سایز زیراندازها دقت داشته باشید. زیرا ابعاد و سایز آن‌ها در هر یک از اشکال هندسی این محصولات به‌گونه‌ای خاص تعیین شده است. برخی از این زیراندازها به‌صورت مربعی و برخی از آن‌ها به‌صورت مستطیلی تولید می‌شوند.

جنس زیرانداز 

به جنس زیرانداز نیز دقت کنید. برخی از الیاف حصیری خاصیت ضد آب دارند. از آن جا که از این زیراندازها بیشتر در مسافرت و پیک‌نیک استفاده می‌شوند، خاصیت ضد آب این محصولات بسیار موردتوجه قرار دارد. هر چه جنس زیرانداز حصیری شما مرغوب‌تر باشد، طول عمر آن نیز بیشتر خواهد بود.

رنگ‌بندی و مدل

انواع زیراندازهای حصیری را با رنگ‌بندی زیبایی ارائه می‌دهند. در حین خرید به رنگ و مدل این محصولات نیز توجه کنید. از آن جا که در طول سفر و پیک‌نیک‌ها، اغلب زیراندازها خاکی و گلی می‌شوند، بهتر است رنگ این الیاف قهوه‌ای باشد تا آلودگی‌های زیر آن مشخص نشوند و منظره نازیبایی بر سطح زیرین زیرانداز شما ایجاد نشود.

وزن حصیر

وزن این کالا نیز یک فاکتور مهم است که باید در حین خرید موردتوجه قرار داشته باشد. برخی از زیراندازها به همراه یک کیف حمل‌کننده ارائه می‌شوند که سهولت بیشتری در طول سفر ایجاد می‌کنند. این کیف‌های حمل‌کننده، دسته‌دار هستند و به همین خاطر می‌توان آن‌ها را برای مسیرهایی با پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت نیز به کار برد.

قابلیت شستشو

یکی از مهمترین مواردی که در حین خرید زیرانداز حصیری باید موردتوجه قرار گیرد، قابلیت شست‌وشوی این محصولات است. انواع زیرانداز پس از هر سفر یا گردش خارج از شهر، آلوده می‌شوند و نیاز به نظافت دارند. ازاین‌رو قابلیت شست‌وشوی این محصولات بسیار اهمیت دارد.

قلق‌های انتخاب حصیر و زیرانداز حصیری 

در زمان انتخاب زیرانداز حصیری باید چند نکته را مدنظر داشته باشید تا پس از خرید، مثل بسیاری از کالاهایی که در اتخاب آن  شتباه کرده‌ایم روانه انبار یا ته کمد نشود.

• الیاف زیرانداز حصیری
• ضدآب بودن
• ابعاد زیرانداز
• جنس زیرانداز
• کیفیت بافت
•  قابلیت تاشوندگی

الیاف زیرانداز حصیری

محصولات و زیراندازهای حصیری مدل‌های مختلفی دارند و حصیر به‌کاررفته در ساخت هر یک از آن‌ها جنس و کیفیت منحصربه‌فردی دارند. برای خرید هر نوع زیرانداز حصیری، باید به ضخامت این الیاف توجه داشته باشید.

ضدآب بودن

وجود خاصیت ضد آب در الیاف حصیری نیز یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید بررسی کنید. اگر جنس حصیر زیرانداز مورد نظر شما ضدآب باشد، در مسافرت‌ها و پیک‌نیک‌های فضای باز، دچار مشکل نمی‌شوید. اگر زیراندازهای حصیری را بر روی چمن‌های خیس پهن کنید، آسیبی به ساختار حصیری آن وارد نمی‌شود و آب و رطوبت در آن‌ها نفوذ نمی‌کند.

ابعاد زیرانداز

برای خرید زیرانداز، به تعداد نفرات خانواده خود نیز توجه داشته باشید. هر یک از این زیراندازها، ظرفیت خاصی دارند. بهتر است، زیرانداز انتخابی شما کمی بزرگ‌تر از میزان نیاز و تعداد نفرات شما باشد.

جنس زیرانداز

جنس زیرانداز انتخابی نیز بسیار اهمیت دارد. در بازارهای فروش انواع زیراندازهای حصیری، برزنتی، پلاستیکی، پارچه‌ای و… ارائه می‌شوند که در میان آن‌ها مدل‌های حصیری بیشتر موردتوجه قرار دارند. برای خرید محصولات تولید شده از حصیر به نحوه بافت الیاف آن‌ها دقت کنید.

کیفیت بافت

در صورتی ‌که حصیر انتخابی شما تار و پود محکمی نداشته باشد و الیاف آن سست باشند، نمی‌توان به کیفیت آن اطمینان کرد.

 قابلیت تاشوندگی

در صورتی که زیراندازها بسته‌بندی و کیف حمل مناسبی داشته باشند، آلودگی ای در آن‌ها ایجاد نمی‌شود و از محصول در برابر هرگونه آسیب محافظت می‌شود.

برای دیدن آگهی‌‌های زیراندازهای سنتی کلیک کنید

روش شست‌وشوی انواع حصیر چوبی

حصیر به‌سادگی شسته می‌شود و قابلیت شست‌وشوی آن افراد بسیاری را برای استفاده از این محصولات ترغیب کرده است. اما در شست‌وشوی انواع الیاف حصیری باید نکات بسیاری را در نظر داشته باشید. محصولات حصیری اغلب در خارج از منزل مورداستفاده قرار می‌گیرند، ازاین‌رو در معرض آلودگی‌های مختلف قرار دارند.

• برای شست‌وشوی این محصولات باید از آب ولرم استفاده کنید. استفاده از آب با دما و حرارت بالا بر روی الیاف حصیری، اثرات سوئی بر کیفیت این اقلام بر جای می‌گذارد.
• برای شستن این محصولات باید از مواد شوینده مناسبی استفاده کنید تا کیفیت شست‌وشو در حد مطلوبی باشد. قدرت پاک‌کنندگی این مواد بسیار مهم است.
• برای نظافت زیراندازهای حصیری ابتدا آن‌ها را بر روی یک سطح صاف پهن کنید و گردوغبار موجود بر روی آن‌ها را با یک دستمال تمیز کنید.
• پس از تمیز کردن گردوغبار، مواد شوینده را بر روی این زیراندازها بریزید و با کمی آب آلودگی‌ها را از روی زیرانداز پاک کنید. برای این منظور می‌توانید از برس فرش نیز استفاده کنید. در این صورت فرایند شست‌وشوی حصیر ساده‌تر می‌شود.

زیرانداز حصیری از دو بخش تشکیل می‌شود. قسمت رویی آن‌ها که از جنس حصیر و الیاف سلولزی است؛ قسمت زیرین آن‌ها که از جنس پلاستیک است. به همین خاطر پس از شست‌وشوی این الیاف، در زمان کوتاهی خشک می‌شود. محصولات حصیری در برابر آب و رطوبت مقاوم هستند و در مجاورت این مواد، پوسته‌پوسته نمی‌شوند و رنگ آن‌ها نیز از بین نمی‌رود.

کاربردهای حصیر و زیرانداز حصیری

برای خرید هر یک از این محصولات، باید فاکتورهای متعددی را مدنظر داشته باشید. نوع کاربرد خود از این محصولات را نیز مشخص کنید.

• اگر می‌خواهید انواع تمرینات ورزشی را بر روی زیرانداز انتخابی خود انجام دهید، بی‌شک باید از محصولات نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتری استفاده کنید. در این زمینه زیراندازهای فومی بیش‌تر کارایی دارند. چراکه زیرانداز حصیری، سطح سفت و محکمی دارد و برای انجام حرکات ورزشی مناسب نیستند.
•  زیراندازهای برزنتی نیز در این بین یک مدل پرطرفدار و محبوب هستند که خاصیت ضدآب آن‌ها، بسیار مورد توجه است. انتخاب یک زیرانداز ضدآب، برای حفظ آرامش در محیط بسیار اهمیت دارد. در حین خرید این فاکتور مهم را نیز در نظر داشته باشید.
• اگر در کف زیراندازهای حصیری شما از لایه‌های پارچه‌ای استفاده شده باشد، وزن این زیراندازها کم‌تر خواهد بود. همچنین استفاده از زیراندازهای حصیری با لایه برزنتی فومی، برای انجام تمرینات یوگا و پیلاتس نیز بسیار متداول است. 
• یکی دیگر از مدل‌های پرطرف‌دار زیراندازهای حصیری، انواع زیراندازهای اسپان باند است. از این پارچه در لایه زیرین زیرانداز حصیری استفاده می‌کنند.
• کوهنوردان یکی از مهم‌ترین مصرف‌کنندگان زیرانداز حصیری هستند. سبک بودن وزن این محصولات برای استفاده از آن‌ها در سفرها و پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت مقدور می‌باشد.
• عایق بودن زیراندازهای حصیری در برابر گرما و سرما نیز بسیار اهمیت دارد. هرچه این زیراندازها ضخیم‌تر باشند، قلوه‌سنگ‌ها و شن و ماسه‌های موجود در طبیعت، کم‌تر شما را اذیت می‌کنند. شما می‌توانید از این زیراندازها، در زیر چادرهای مسافرتی خود نیز استفاده کنید.
• برای استفاده از این زیراندازها، پیش‌تر یک‌بار سطح آن‌ها را با دستمال پاک کنید.

خرید آنلاین حصیر و زیرانداز حصیری

امروزه باتوجه‌به پیدایش اینترنت و افزایش خریدهای غیرحضوری، امکان خرید آنلاین زیراندازهای حصیری نیز برای خریداران فراهم شده و می‌توانید با ورود به سایت‌های اینترنتی و دسته‌بندی مربوطه، انواع زیراندازها را بررسی کنید.

• ابعاد، متراژ، جنس و تمام ویژگی‌های زیرانداز در سایت مشخص شده است تا  با آگاهی کامل بتوانید نسبت به خرید عمده یا جزئی اقدام کنید.
• تولیدکنندگان باتوجه‌به سلیقه افراد گوناگون، متنوع‌ترین زیراندازها را در سایزهای ۴،۶،۹ و ۱۲ متر تولید و به بازار وارد می‌کنند.  انواع زیراندازهای حصیری را در اشکال گوناگون ارائه می شوند تا از این طریق بتوانند رضایت تمام مشتریان را جلب کنند.
• توجه داشته باشید که زیراندازهای حصیری ضدآب مناسب‌ترین نوع زیرانداز برای استفاده در طبیعت و سواحل است. بنابراین بهتر است به هنگام خرید محصول دقت کنید.
• متراژ محصول را نیز متناسب با تعداد نفرات خانواده انتخاب کنید. زیراندازهای ۱۲ متری معمولاً برای ۲۴ نفر و زیراندازهای ۹ متری برای ۱۸ نفر مناسب است. در واقع تولیدکننده، سایزهای متفاوت را برای تعداد نفرات مختلف عرضه کرده تا نیاز هر مشتری تأمین شود.

***

[horizontal_slider url=’tehran/carpet-moquette?has-photo=true&q=حصیر’  title=”آگهی‌های انواع حصیر را در دیوار ببینید”]

ابزار و مواد لازم برای بافت حصیر

حصیربافی، صنعتی است که در آن انواع ساقه‌ها و رشته‌های گیاهی را با ابزاری مخصوص می‌بافند. این الیاف ریشه‌ها و ساقه‌های خشکیده چوبی هستند که مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هر ناحیه‌ای بر اساس پوشش گیاهی موجود در منطقه، از ابزار و لوازمی خاص برای بافت محصولات حصیری استفاده می‌شود.

•  در حصیربافی اغلب از الیاف سلولزی استفاده می‌شود. برای انجام این کار، به وسایل خاصی نیاز دارید.
• برای آغاز کار، باید یک لوگو یا نخ‌تاب در دسترس داشته باشید که از وسایل اولیه ساخت محصولات حصیری به‌شمار می‌رود.
• استفاده از پلار یا شانه‌های مخصوص بافت نیز ضرورت دارد و فرایند ساخت این محصولات را حرفه‌ای‌تر می‌کند. این ابزار را در زبان عامیانه حصیرشانه می‌گویند.
• داس یا ابزارهای ساده‌تری مثل قیچی و چاقو نیز برای بافت حصیر، مورد استفاده هستند.
• برای بافت محصولات حصیری باید مواد خام مخصوص را تهیه کنید و با بافتن آن‌ها لوازم حصیری موردنیاز را تولید کنید.

در هر شهر یا کشوری، الیاف سلولزی به خصوصی یافت می‌شود که می‌توان از هر یک برای حصیربافی استفاده کرد. در برخی مناطق الیافی مانند: گالی یا جگن و لی مورداستفاده هستند. در مناطق شمالی که تولید برنج به‌صورت گسترده انجام می‌شود، از ساقه برنج برای تولید محصولات حصیری استفاده می‌کنند. ساقه برنج را اصطلاحاً کلوش می‌نامند. سوف یا سیم یل سوم نیز یکی از مواد خام مورد استفاده در بافت این محصولات است. همچنین نوعی آلاله بلند نیز در ساخت این محصولات به‌کار می‌رود که آن را کولر می‌نامند. 

این روزها برای ساخت محصولات حصیری، از دستگاه‌های پیشرفته و صنعتی حصیربافی استفاده می‌کنند که روند تولید لوازم حصیری را با سرعت بیشتری همراه می‌کنند

• یکی از مواد خام پراستفاده در تولید محصولات حصیری، درخت داز است که عمدتاً در بلوچستان یافت می‌شود.
• ساقه گندم هم که در همه نقاط کره زمین یافت می‌شود، از ابزارها و الیاف اولیه ساخت لوازم حصیری است که آن را پخل نیز می‌نامند.
• برای ساخت حصیر و زیرانداز حصیری از برگ‌های نخل نیز استفاده می‌شود که کیفیت بسیار بالایی در این اقلام ایجاد می‌کنند.

مراحل تولید و روش بافت انواع حصیر

همان‌طور که در ساخت محصولات حصیری در هر منطقه‌ای، از پوشش گیاهی خاصی استفاده می‌شود، روش‌های بافت حصیر نیز در هر خطه‌ای متفاوت است.

به‌طور مثال مردم در شمال کشور برای بافت حصیر از نخ‌های دولای پنبه‌ای محکمی استفاده می‌کنند و این نخ‌ها را بین دو نورد قرار می‌دهند. در این روش، نی‌ها را یکی رو و یکی زیر نخ پنبه‌ای می‌بافند. به این کار اصطلاحاً خنک‌کردن می‌گویند.

در پایان حصیر بافته شده را شانه می‌کنند. شانه‌های حصیربافی، ابزاری چوبی هستند که بر روی آن‌ها سوراخ‌هایی ایجاد شده است و نخ‌های حصیری از میان آن‌ها می‌گذرند. ساخت انواع حصیر در مناطق جنوبی و شمالی با استفاده از دست انجام می‌شود و این محصولات در بین صنایع‌دستی ما قرار می‌گیرند.

در نواحی جنوبی کشور این محصولات را با استفاده از الیاف نخل خرما تولید می‌کنند. پوشش ضعیف گیاهی در مناطق جنوبی کشور و خشکسالی‌های شدید، بسیاری از مردم این مناطق را به سمت تولید محصولات حصیری سوق داده است.

تاروپود صنایع حصیری را رشته‌های انعطاف‌پذیر گیاهی تشکیل می‌دهند که به روش‌های مشبک و پیچشی بافته می‌شوند. در بافت مشبک، شبکه‌های منظم‌تری با استفاده از الیاف بامبو ایجاد می‌شوند اما در روش بافت مارپیچ، ابتدا باید رشته‌هایی به شکل طناب تولید شوند و سپس این رشته‌ها در کنارهم قرار بگیرند تا وسیله نهایی تولید شود.

برای ساخت انواع محصولات حصیری با روش پیچشی یا مشبک باید نوع خاصی از مواد اولیه و ساقه‌ها و رشته‌های گیاهی فراهم شود. در روش پیچشی بیش‌تر از الیاف نازک گیاهی استفاده می‌شود. در این روش ساقه‌های نی و گندم و برنج بیش‌تر در معرض توجه قرار دارند. این رشته‌ها را به‌صورت نوار می‌بافند و از مرکز یک دایره به‌صورت مارپیچ در کنار هم قرار می‌دهند.

در روش بافت مشبک، برگ نخل و ترکه‌های نازک بید بیشتر استفاده می‌شوند. این الیاف باید پیش از استفاده در مقادیری آب خیسانده شوند.

 

انواع مختلف حصیربافی

این هنر بومی و اصیل ایرانی مدل‌های مختلفی دارد. بافت حصیر بر اساس رنگ‌ها و شیوه‌های بافت، دسته‌بندی می‌شود. برخی از مدل‌های پرطرف‌دار حصیربافی، شامل بامبوبافی، کپوبافی، مرواربافی و حصیربافی ساده و اولیه است. برای بافت حصیر در مدل بامبوبافی، مشخصاً از الیاف گیاه بامبو استفاده می‌شود.

حصیربافی گیلان

نی خیزران نیز در این شیوه حصیربافی استفاده می‌شود. این روش بیشتر در ناحیه گیلان مورد استفاده است. گیاه بامبو در اطراف نیزارها و دریاچه‌های این استان سرسبز یافت می‌شود. هر چه حرارت و رطوبت موجود در منطقه بیشتر باشد، کیفیت گیاه بامبو نیز بیشتر خواهد بود و حصیرهای تولید شده از آن نیز کیفیت بیشتری دارند. 

تولید حصیر چوبی با روش مرواربافی نیز در ناحیه گیلان انجام می‌شود. در این منطقه از ترکه‌های چوبی مروار برای بافت استفاده می‌کنند.

• برای مرواربافی، باید ابتدا زائده‌ها و مواد اضافی چوب از آن جداسازی شوند.
• سپس طول آن‌ها به سه یا چهار تکه تقسیم شود.
• سپس باید الیاف و ترکه‌های مروار در آب جوشیده شود.
• در این مرحله لایه‌های اضافی چوب مروار از آن جداسازی می‌شوند.
• برای بافت این ترکه‌ها باید ابتدا خشک شوند و رطوبت آن‌ها از بین برود.
• مروار رنگ زیبایی نیز دارد. رنگ این ترکه‌ها زرد است و پس از جلا دادن به رنگ طلایی ظاهر می‌شود. 

حصیربافی خوزستان

در این میان کپوبافی نیز یکی از مهمترین هنرهای دستی و اصیل استان خوزستان است که در نواحی شمالی شهر دزفول بسیار رایج می‌باشد. 

• برای بافتن حصیر در این روش از برگ درختان نخل استفاده می‌شود.
• از کپو بافی برای تولید ظرف و ظروف آشپزخانه نیز استفاده می‌شود. برای تزیین لوازم حصیری می‌توان بین آن‌ها نخ‌های رنگی کار کرد.
• همچنین می‌توانید برخی از این الیاف را رنگ‌آمیزی کنید و طرح و نقش‌های زیبایی در آن‌ها ایجاد کنید.