چالش‌های پیش روی مادران شاغل تنها محدود به محل کار و نگهداری از فرزند نمی‌شود. نگاه سنتی جامعه به زنان به‌عنوان مادر هنوز اصلاح نشده و نقش اصلی زنان را در انجام امور خانه می‌بیند. علاوه بر این، مشاغلی که مادران می‌توانند در آنها مشغول شوند تا حد زیادی محدودتر از سایر زنان است. این در حالی است که سهم زنان از بازار کار به‌مراتب کمتر از مردان است.
قوانین کار در چند سال گذشته تا حدودی اصلاح شده است تا مادران شاغل با دغدغه کمتری مسیر کار خود را ادامه دهند. در این مطلب قصد داریم چالش‌هایی را بررسی کنیم که زنان شاغل در بازار کار، محیط کار و در خانه با آنها روبه‌رو هستند و راهکارهایی را ارائه دهیم.
نگهداری از فرزند؛ بزرگ‌ترین دغدغه مادران شاغل
نگهداری از فرزند و دغدغه‌های تربیت و بزرگ‌کردن آنها، یکی از چالش‌های پیش روی مادران شاغل است. این موضوع برای زنانی که بیرون از خانه کار می‌کنند، اهمیت بیشتری هم پیدا می‌کند. این نگرانی در کنار سایر مسئولیت‌های زنان به‌عنوان همسر و فردی شاغل، به‌مراتب بیشتر می‌شود. این موضوع زمانی سخت‌تر می‌شود که کلیشه‌های جامعه در مورد زنان و محدودیت‌های محیط کار را هم به آن اضافه کنیم. همچنین اگر این افراد در مشاغلی که فعالیت جسمانی زیادی دارد، از نظر بدنی فشار بیشتری به آنها وارد می‌شود.
قانون کار چگونه از مادران شاغل حمایت می‌کند؟
یکی از مواردی که قانون کار برای حمایت از مادران شاغل در نظر گرفته، مرخصی زایمان و موضوعات مرتبط به آن است که در مطلب زیر به طور کامل به ان پرداخته‌ایم.
همچنین بر اساس مصوبه دولت، «زنان شاغل اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی که موظف به ۴۴ ساعت کار در هفته هستند، اما دارای معلولیت شدید یا فرزند زیر ۶ سال تمام یا همسر یا فرزند معلول شدید یا مبتلا به بیماری صعب‌العلاج باشند» می‌توانند ۳۶ ساعت در محل کار حضور داشته باشند. البته حقوق و مزایای این عزیزان همچنان بر مبنای ۴۴ ساعت در هفته پرداخت می‌شود.
مفاد کامل و شرایط این قانون در وب‌سایت اداره کل امور حقوقی دانشگاه تهران قبل بررسی است.
مزایا و محدودیت‌های زنان شاغلی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند
لذت مادر شدن برای زنان شاغل مسئولیت‌های بیشتری را نسبت به زنان خانه‌دار به همراه دارد. دور بودن از فرزند و تلاش برای بهبود زندگی او تجربه مادری متفاوتی را برای زنان شاغل در مقایسه با زنان خانه‌دار به دنبال دارد.
مزایا
- کمک به پایداری و بهبود وضعیت اقتصادی خانواده و حمایت مادی بهتر از کودک؛
- رسیدن به استقلال مالی؛
- بالابردن عزت‌نفس و روحیه مادران؛
- مشارکت با پدر خانواده در تربیت فرزند و ایجاد خانواده‌ای مستحکم‌تر؛
- تبدیل‌شدن مادران به الگویی بهتر برای فرزندان و تشویق آنان برای فعال‌بودن و تحصیل‌کردن.
معایب
- افزایش فشار و اضطراب برای ایجاد تعادل بین کار، وظایف همسری و تربیت فرزند؛
- افزایش فشار روانی روی مادران شاغل در صورت بروز هر نوع مشکلی برای فرزند؛
- عذاب وجدان ناشی از دور بودن از فرزند؛
- عمیق‌تر شدن نگاه سنتی و کلیشه‌ای جامعه به مادران شاغل؛
- زمان کمتر برای استراحت و تفریح و وقت‌گذراندن با فرزند؛
- پایین آمدن درصد موفقیت تحصیلی کودک؛
- تربیت ناقص و الگو گرفتن فرزند از افراد مختلف در سنین پایین؛
- ایجاد خلق و خوی متفاوت و گاه متناقض در فرزند به‌دلیل حضور کمتر مادر.
در کنار تمام این موارد، باید به شغل مادر هم توجه کرد. برخوردها در محیط کار و انتظارات از وی تغییر می‌کند و تعارض‌ها و مشکلات با مدیران و بالادستی‌ها بیشتر می‌شود.
چگونه مادران می‌توانند بین کار و زندگی تعادل ایجاد کنند؟
مهم‌ترین چالش برای مادران شاغل شاید همین باشد که چگونه بین وظایف شغلی، همسری و مادری خود تعادل برقرار کنند. ایجاد چنین تعادلی به روحیات مادر، ویژگی‌ها و وظایف شغلی وی و همچنین همکاری پدر خانواده بستگی دارد.
در ادامه، چند راهکار کلی را برای این موضوع بررسی می‌کنیم:
-
مطرح کردن موقعیت و شرایط جدید با مدیر یا کارفرما
مادران باید شرایط جدید زندگی خود را با مدیر و افراد مسئول در محل کار مطرح کنند. همچنین راه‌حل‌های مناسبی را پیدا کنند و برنامه‌‌ریزی منعطف‌تری برای انجام وظایف کاری خود انجام دهند.
-
ارتباط با فرزندان در طول ساعات کاری
داشتن ارتباط منظم با فرزندان در زمان کار، تأثیر مثبت زیادی بر روی روحیه و انگیزه مادران می‌گذارد و تا حدی کمبودهای عاطفی و تربیتی فرزندان و اضطراب آنان را کم می‌کند.
-
عدم توجه به احساسات منفی درباره خود
اینکه مادر احساس کند که برای آینده بهتر فرزندش کار می‌کند و تلاش دارد تا نیازهای او را بهتر تأمین کند، باید جایگزین عذاب وجدان و حس گناه به خاطر دور بودن از فرزندش شود.
-
ثبت‌نام فرزند در مهد کودک، مدرسه یا کلاس‌های بهتر
مادران باید نبودن خود در کنار فرزندان و نداشتن وقت کافی برای تربیت آنها را به‌گونه‌ای جبران کنند. بهترین راه برای این کار، ثبت‌نام فرزندان در مهد کودک یا مدارس بهتر و فرستادن آنها به کلاس‌های مفید است.
-
توجه به همسر
تربیت فرزندان نیاز به توجه پدر خانواده را هم دارد. این توجه باید دوطرفه باشد تا فشارهای کاری از دوش هر ۲ نفر برداشته شود. این کار هم در روحیه رو طرف برای انجام وظایف شغلی و خانوادگی تأثیر دارد و هم می‌تواند الگوی مناسبی برای فرزندان باشد.
-
انجام فعالیت‌های خانوادگی
گذراندن وقت با خانواده، گردش و تفریح آخر هفته و حتی ترتیب‌دادن وعده‌های غذایی ویژه و مشترک، در استحکام خانواده و ایجاد رابطه عاطفی و تربیت بهتر فرزندان بسیار مؤثر است.
جمع‌بندی
حضور زنان در جامعه و بازار کار، برای پویایی و رشد جامعه حیاتی است. بااین‌حال، چالش‌های پیش روی مادران شاغل در بازار کار هم کم نیست. ایجاد تعادل بین کار و زندگی، رسیدگی به تربیت فرزندان و انجام وظایف کاری، فشار مضاعفی بر مادران شاغل ایجاد می‌کند. در این میان، قانون تلاش کرده است تا با در اختیار گذاشتن مزایا و امکاناتی نظیر مرخصی زایمان و کاهش زمان کار مادران شاغل، شرایط کاری بهتر برای آنان فراهم کند.
