حقوق و دستمزد از پراهمیت‌ترین بخش‌های مالی هر کسب‌وکار و سازمانی است. حقوق و دستمزد عادلانه سبب می‌شود تا حقوق کارگران و کارمندان ضایع نشود، بازدهی و بهره‌وری نیروی کار افزایش یابد و اعتماد کارمندان به شرکت بیشتر شود. به همین دلیل لازم است تا شما در جایگاه کارفرما با تعریف این موارد آشنا باشید و در تعیین آن‌ها به چند مساله مهم توجه کنید.

برای جبران فعالیت‌های کارکنان و کارگران در هر بنگاه اقتصادی،‌ کارفرما موظف است هزینه‌ای را پرداخت کند. این هزینه بیانگر سهم نیروی کار برای ارائه خدمت یا محصولی است که آن را تولید کرده. البته باید توجه داشت که منظور از حقوق، مبلغ ریالی آن است و جنبه مادی جبران فعالیت نی

تعریف حقوق و دستمزد

روی کار را دارد. حقوق به‌صورت ماهانه محاسبه و پرداخت می‌شود و مبنای محاسبه دستمزد، ساعتی است. به‌طور معمول، شیوهٔ پرداخت به کارمندان به‌صورت ماهانه (حقوق) و پرداخت به کارگران به‌صورت روزانه یا هفتگی است که دستمزد نام دارد.

مزایا و کسورات

اکنون که با تعریف حقوق و دستمزد آشنا شدید، لازم است تا با یکی از بخش‌های مربوط به پرداخت حقوق به نام مزایا و کسورات نیز آشنایی پیدا کنید. مزایا و کسورات بخشی مجزا از حقوق پایه است. حق مسکن، حق فرزند، عیدی، پاداش و حق ماموریت از جمله مزایایی هستند که در زمان پرداخت حقوق در نظر گرفته می‌شوند. کسورات نیز مربوط به مواردی هستند از قبیل مالیات، بیمه، وام صندوق که از حقوق فرد کسر می‌شوند.

قوانین حقوق و دستمزد برای کارگران و کارمندان

بعد از آشنایی با اصطلاح حقوق و دستمزد، لازم است تا با قوانین آن در ایران آشنا شوید:

۱- حقوق و دستمزد بر اساس ۳۰ روز کاری محاسبه و پرداخت می‌شود.
۲- در ماه‌های ۳۱ روزه، حقوق بر عدد ۳۰ تقسیم می‌شود و در عدد ۳۱ ضرب می‌شود.
۳- برای ماه اسفند که ۲۹ روز دارد، حقوق بر عدد ۳۰ تقسیم می‌شود و در ۲۹ ضرب می‌شود.
۴- ۴۴ ساعت در هفته میزان ساعت کاری استاندارد هر کارمند و کارگر حقوق‌بگیر است.
۵- در صورت اضافه‌کاری کارمندان، هر ساعت آن ۴۰ درصد بیشتر از ساعت کاری محاسبه می‌شود.
۶- روزهای جمعه با این که تعطیل رسمی هستند، در محاسبات حقوق کارکنان در نظر گرفته می‌شوند.
۷- اگر فرد در مشاغل سخت مشغول به کار باشد، باید ۶ ساعت در روز کار کند و مجموع ساعت کاری او ۳۶ ساعت در هفته باشد.
۸- مزد کارگران باید در فواصل زمانی مرتب، در روزهای غیر تعطیل و ضمن ساعت کاری به وجه رایج کشور پرداخت شود.
۹- چنانچه بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه، پرداخت مزد به‌صورت ماهانه باشد، این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد که در این حالت به مزد مذکور «حقوق» می‌گویند.
۱۰- کارگران کارمزد برای مرخصی، روزهای جمعه و تعطیلات رسمی استحقاق دریافت مزد را دارند.

ملاحظات کارفرما در تعیین دستمزد

به‌عنوان کارفرما در زمان پرداخت دستمزد به کارگران باید به این نکته توجه داشته باشید که دستمزد به‌صورت کار تمام‌وقت، کار مزدی و کار ساعتی پرداخت می‌شود.

در کار تمام‌وقت شما موظفید تا یک قرارداد کتبی کاری با کارگر بنویسید. در این صورت، کارگر موظف است ۴۴ ساعت در هفته به جز ایام تعطیل و جمعه‌ها مشغول به کار باشد و دستمزد او در آخر ماه توسط شما پرداخت شود.

در کار کارمزدی، که کارگر به ازای هر واحد کار تعیین‌شده مزد دریافت می‌کند، مبلغ دریافتی نباید از حداقل مزد قانونی به نسبت ساعات عادی کار کمتر باشد.

در کار ساعتی که دستمزد کارگر به ازای کاری که انجام می‌دهد به‌صورت ساعتی محاسبه و پرداخت می‌شود، باید برای زمان پرداخت حقوق بین کارفرما و کارگر توافقی صورت بگیرد.
همچنین این نکته را نیز در نظر داشته باشید که کارگران پاره‌وقت مشمول حقوق، مزایا و پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی می‌شوند اما باید میزان آن به‌صورت دقیق و با توجه به ساعات کاری، محاسبه و پرداخت شود.