بازیافت زباله مهم‌ترین قدم برای کمک به حفظ محیط زیست است که اهمیت زیاد آن برای همگان مشخص است. اولین قدم برای این کار از خانه‌ها و با بازیافت و تفکیک زباله شروع می‌شود. کارخانه بازیافت زباله روز‌به‌روز بیشتر می‌شود و این خبر خوبی برای محیط‌زیست خواهد بود. در این مطلب دیوار به روش‌های بازیافت و تفکیک زباله نقش هر فرد در این کار و نتایجی که به‌دنبال دارد، می‌پردازیم.
بازیافت زباله؛ راهی برای حفظ محیط‌زیست
از میان راه‌های زیادی که برای حل بحران آلودگی محیط زیست وجود دارد، بازیافت زباله از مهم‌ترین‌هاست. این کار ۳ تأثیر عمده و مستقیم و مشهود در حفظ محیط زیست می‌گذارد:
-
کاهش مصرف منابع برای تولید کالای جدید:
تولید کالاهای جدید با استفاده از کالاهای بازیافت‌شده، در عمل نیاز به مواد اولیه را کاهش می‌دهد. از زباله‌های بازیافتی می‌توان برای تولید همان کالا یا کالاهای جدید استفاده کرد. این چرخه باعث بازگرداندن مواد ارزشمندی می‌شود که ممکن است در قالب زباله دور ریخته شود.
-
کاهش مصرف انرژی:
بازفرآوری مواد اولیه موجود در زباله‌ها و تولید کالا از آنها به‌مراتب انرژی کمتری مصرف می‌کند. همچنین انرژی‌هایی که برای دفن و سوزاندن این زباله‌ها، استخراج مواد معدنی و انتقال آنها به مراکز تولیدی صرف می‌شود، ذخیره خواهد شد.
-
کاهش نیاز به زمین برای دفن زباله:
بیشتر افراد مسیر زباله را تا سطل آشغال‌های کوچه‌ها و خیابان‌ها و یا حداکثر تا ماشین حمل زباله می‌دانند و تصوری از مراحل بعدی و منابعی که صرف از بین بردن آنها می‌شود، ندارند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این پروسه، مرحله دفن آنهاست که در عمل زمین‌های بایر یا طبیعی اطراف شهرهاست. از این زمین‌ها استفاده بهتری نیز می‌توان کرد یا حداقل می‌توان آنها را به‌حال خود رها کرد تا زیستگاه طبیعی حیوانات در آنها شکل بگیرد. زمانی که زباله بازیافت می‌شود، نیازی به آلوده‌کردن این زمین‌ها نیست.
فواید بازیافت زباله تنها به این موارد محدود نمی‌شود و آثار دیگری نیز دارد، مواردی چون:
- کاهش دمای کره زمین
- کاهش آلودگی‌های صوتی
- ایجاد اشتغال
- کم‌بودن قیمت کالاهای بازیافتی
- کاهش تخریب طبیعت
زباله، طلای کثیف
این حرف فقط یک شعار نیست؛ میزان مواد ارزشمندی که در میان زباله‌ها دفن می‌شود، به‌حدی زیاد است که کاملاً امکان بازگرداندن به چرخه تولید را دارد. انواع کاغذ و مقوا، بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی، موادی که در وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی به‌کار‌رفته، فلزات و آلومینیوم، پلاستیک و هزاران ماده ارزشمند دیگر از این جمله است. بازیافت این مواد در کنار ارزش اقتصادی زیادی که دارد، به حفظ محیط زیست هم کمک می‌کند. کاهش انرژی مصرفی، جلوگیری از گرم‌شدن زمین و موارد بسیاری که پیش از این نیز بیان شد.
بازیافت و ساخت مجدد کالا از این مواد ارزشمند باعث ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر نیز می‌شود. ورود مجدد این مواد و کالاهای ساخته‌شده از آن به چرخه اقتصاد، فشار را از روی بخش‌های تولیدی بر می‌دارد و امکان نوآوری بیشتری به آنها می‌دهد.
تفکیک زباله؛ اولین قدم برای بازیافت
اگر یکی از اهداف بازیافت زباله کاهش مصرف انرژی باشد، تک‌تک افراد مسئول این کار هستند. مسئولیت شهروندان از خانه شروع می‌شود. تفکیک کردن زباله‌ها تأثیر بسیار زیادی در بالارفتن سرعت بازیافت، جلوگیری از هدررفت منابع ارزشمند، راحت‌ترشدن مراحل در کارخانه بازیافت زباله و در نتیجه کاهش انرژی و هزینه موردنیاز خواهد شد. تفکیک زباله به‌معنای جداسازی و دسته‌بندی‌کردن زباله‌هاست. زباله‌هایی که باید تفکیک شود، در دو دسته کلی زیر جای می‌گیرد:
-
زباله تر:
معمولاً پسماند مواد غذایی و خوراکی‌هاست. این مواد دورریختنی که بخش زیادی زباله‌های به‌اصطلاح شهری را تشکیل می‌دهد، عمدتاً ریشه گیاهی و طبیعی دارد و به‌سرعت در طبیعت جذب و حل می‌شود. بازمانده میوه‌ها و سبزیجات، غذاها و انواع خوراکی‌ها در این دسته قرار می‌گیرد.
-
زباله خشک:
این زباله‌ها توسط طبیعت جذب نمی‌شود یا مدت زمان زیادی طول می‌کشد که تجزیه شود. زباله خشک خود به موارد زیر تقسیم می‌شود:
- پسماندهای کاغذی
- پسماندهای پلاستیکی
- پسماندهای فلزی
- پسماندهای پارچه‌ای و منسوجات
- پسماندهای شیشه‌ای
- پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی
تفکیک زباله فقط مختص خانه‌ها نیست. حجم عظیمی از زباله‌های شهری در شرکت‌ها و کسب‌و‌کارها ایجاد می‌شود. افراد زمان زیادی از وقت خود را در محل کار می‌گذرانند و طبیعی است که در این مکان‌ها هم زباله تولید کنند. از این رو مبحث تفکیک زباله در شرکت‌ها نیز، موضوع مهمی است.
بازیافت مواد پلاستیکی:
مواد پلاستیکی بیشترین حجم زباله را تشکیل می‌دهد و از آنجایی که در طبیعت نیز تجزیه نمی‌شود، اهمیت بازیافت آنها بیشتر از سایر مواد است. همچنین به‌دلیل تنوع زیاد مواد پلاستیکی روش‌های گوناگونی برای بازیافت مواد پلاستیکی وجود دارد که عبارتند از:
- پلیمری‌سازی مجدد
- تراکم گرمایی
- بازیافت توزیع شده
- بازیافت شیمیایی
- پیرولیز
بازیافت زباله از چه زمانی اهمیت پیدا کرد؟
از نیمه قرن بیستم به این سو، مصرف‌گرایی بخش مهمی از زندگی مردم شد. زیادشدن تولیدات کارخانه‌ها، افزایش نیروی کار و البته رشد سریع جمعیت، نیاز به کالاهای جدید را بیشتر کرد. این افزایش تولیدات خودبه‌خود افزایش زباله را نیز در پی داشت. به‌تدریج اثرات مخرب زیست‌محیطی این موضوع خود را به‌شدت نشان داد. از سوی دیگر، محدودیت منابع زمین خیلی سریع آشکار شد، اما از میانه دهه ۱۹۷۰ بود که اهمیت زباله، تحقیق درمورد بازیافت زباله و لزوم آن در میان مردم مطرح شد.
ابتدا دولت‌های غربی و اروپایی بازیافت زباله را شروع کردند و این موضوع کم‌کم به بسیاری از کشورها تسری پیدا کرد. در حال حاضر بازیافت زباله در جوامع پیشرفته، بخش مهمی از اقتصاد این کشورها را تشکیل می‌دهد و حتی تعدادی از این کشورها اقدام به واردات زباله و بازیافت آنها می‌کنند.
تاریخچه بازیافت زباله در ایران به سال ۱۳۱۳ برمی‌گردد. در این سال، کارخانه مقواسازی کرج با خرید ضایعات کاغذ و تبدیل آن با دستگاه بازیافت زباله به مقوا به‌طور رسمی فعالیت بازیافت را آغاز کرد. درسال ۱۳۳۵ نیز دومین کارخانه مقواسازی به‌نام «مقواسازی شرق» و یک‌سال بعد از آن هم کاغذسازی «کهریزک »در تھران کار بازیافت خود را آغاز کرد.
روش‌های بازیافت زباله
بازیافت زباله به سه روش کلی انجام می‌پذیرد:
-
شستشو و ضدعفونی کردن:
در این روش، بازیافت زباله فرایند خاصی روی آن صورت نمی‌گیرد و تنها شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن آنها کافی است. موادی مثل بطری‌های شیشه‌ای سالم در این دسته قرار می‌گیرد.
-
تبدیل کردن زباله به مواد اولیه تولید:
زباله‌هایی مثل خرده‌شیشه، کاغذ و فلزات، چوب و مواد پلاستیکی را می‌توان برای تولید مجدد کالاهای دیگر استفاده کرد؛ بدون اینکه به تجزیه یا تغییر زیادی نیاز داشته باشد.
-
کمپوزیت کردن:
این روش در مورد پسماند مواد غذایی و ارگانیک به کار برده می‌شود. به‌این‌ترتیب که مواد فسادپذیر به کمپوزیت، انواع کودها و بازیافت انرژی‌هایی مثل گاز متان تبدیل می‌شود.
هرکدام از انواع روش‌های بازیافت زباله در کارخانه‌ها و کارگاه‌های مختص خود انجام می‌شود.
جمع‌بندی
با‌توجه‌به ارزش زیاد مواد دور ریخته‌شده، محدودیت منابع، بحران‌های زیست‌محیطی، گرم‌شدن کره زمین، آلودگی‌ها و هزاران مسئله دیگر موضوع تفکیک زباله را جدی‌تر کرده است. تفکیک و بازیافت زباله تنها وظیفه دولت و شهرداری‌های نیست؛ بلکه تک‌تک شهروندان در این باره مسئول هستند.
شما چه روش‌هایی را برای تفکیک بهتر زباله و بازیافت آنها پیشنهاد می‌کنید؟ راهکار شما برای کاهش مصرف مواد پلاستیکی جیست؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با ما درمیان بگذارید.
