اقتصاد چرخشی؛ همه با هم برای زمین

اقتصاددانان و جامعه‌شناسان برای تعریف اقتصاد چرخشی، هنوز نتوانسته‌اند تعریف جامعی و مشخصی لحاظ کنند و هم‌چنان به تعریفی پایبند هستند که بنیاد آلن مک آرتور در سال ۲۰۱۵ از اقتصاد چرخشی ارائه کرد. بر اساس تعریف این بنیاد، اقتصاد چرخشی نوعی از اقتصاد است که با هدف حفظ تولیدات، ترکیبات و مواد اولیه در بالاترین سطح فایده‌مندی و ارزش در طول زمان، به اصلاح و استفاده مجدد از منابع می‌پردازد و میان چرخه‌های بیولوژیکی و فنی تمایز قائل می‌شود.

به طور کلی، تعریف اقتصاد چرخه‌ای به یک اقتصاد حلقه‌ای بسته اشاره دارد که پسماند اضافه‌ای تولید نمی کند و در مقابل هر پسماندی خود به عنوان ماده اولیه فعالیت اقتصادی دیگری به مصرف می‌‌رسد. 

در اقتصاد خطی، ما مواد را از زمین می‌گیریم، از آنها محصولات می‌سازیم و در نهایت آنها را به عنوان زباله دور می‌ریزیم – این یک فرآیند خطی است. در مقابل، در یک اقتصاد چرخشی، ما در وهله اول از تولید زباله جلوگیری می‌کنیم.

اقتصاد چرخشی مبتنی بر سه اصل است که توسط طراحی هدایت می‌شود:

• حذف زباله و آلودگی
• چرخش محصولات و مواد (با بالاترین ارزش آنها)
• احیای طبیعت

در واقع اقتصاد چرخشی انتقال به انرژی و مواد تجدید پذیر است. اقتصاد چرخشی فعالیت اقتصادی را از مصرف منابع محدود جدا می‌کند. این یک سیستم انعطاف‌پذیر است که برای تجارت، مردم و محیط‌زیست کارکرد مفیدی خواهد داشت.

سوال اصلی ما در اقتصاد چرخشی این است که چه چیزی لازم است تا اقتصاد خطی ما را به اقتصادی تبدیل کنیم که در آن زباله‌ها حذف شوند، منابع در گردش باشند و طبیعت بازسازی شوند؟

در واقع اقتصاد چرخشی  ابزارهایی را در اختیار ما قرار می‌دهد تا با هم به مقابله با تغییرات اقلیمی و از دست دادن تنوع زیستی بپردازیم، در حالی که نیازهای مهم اجتماعی را برطرف می‌کنیم.این به ما قدرت می‌دهد تا رفاه، مشاغل و انعطاف‌پذیری را افزایش دهیم و در عین حال انتشار گازهای گلخانه‌ای، زباله و آلودگی را کاهش دهیم. اقتصاد دایره‌ای، رویکرد ما به سیستم‌ها را بازتعریف می‌کند و به تعیین جهت آینده اقتصاد ما کمک می‌کند. “این یک تغییر پارادایم ارزشمند است. ما باید به این فکر کنیم که چگونه سرمایه گذاری جامعه را ارتقا دهیم و کیفیت زندگی را ارتقا دهیم.”

ثابت شده است که اقتصاد چرخشی برای بسیاری از کسب‌وکارهایی که به دنبال تغییر مدل کسب‌وکار خود هستند و همچنین سازمان‌های چندجانبه مانند، مانند کمیسیون اروپا که روی معامله سبز کار می‌کنند، الهام‌بخش است. در قلب این ایده، مفهوم طراحی زباله، بازیابی و بازسازی سرمایه طبیعی و افزایش طول عمر محصول است. این وعده می دهد که رشد اقتصادی را از محدودیت منابع جدا کند. تقریباً همه آن – به نظر می رسد – از طریق انقلاب دیجیتال جرقه زده خواهد شد. در طول سال‌ها، برخی از شرکت‌ها و گروه‌های مشاوره، ایده اقتصاد چرخشی را در به شیوه‌ای مدرن تعریف کرده و شروع به توسعه ابزارها و روش‌ها کردند. 

مزایای اقتصاد چرخشی

• منابع چرخشی منابع کاملاً تجدید پذیر، قابل بازیافت یا زیست تخریب پذیر را فراهم می‌کند که زیربنای سیستم‌های تولید و مصرف دایره‌ای است.
• بازیابی منابع که شرکت را قادر می‌سازد که دورریز مواد را حذف کند و ارزش اقتصادی جریان بازگشت محصول را به حداکثر برساند.
• تمدید عمر محصول که شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا چرخه عمر محصولات و دارایی‌ها را افزایش دهند تا ارزشی که از طریق مواد هدر رفته از بین برود، در عوض با تعمیر، ارتقاء یا ساخت مجدد محصولات حفظ یا حتی بهبود یابد.
• اقتصاد چرخشی محصول را به عنوان خدماتی که جایگزینی برای مدل سنتی «خرید و مالکیت» با محصولاتی که توسط یک یا چند مشتری از طریق قرارداد اجاره یا پرداخت به ازای استفاده استفاده می‌شوند، ارائه می‌کند.
• احترام به تنوع؛یک اقتصاد چرخشی  که فقط بر کارایی طرف عرضه تمرکز می‌کند، شکننده و یکنواخت خواهد بود. تنوع به خلاقیت و همچنین کمک به انعطاف پذیری یا قدرت یک سیستم کمک می‌کند – این می تواند به عنوان مثال به تنوع مقیاس کسب و کار، تنوع زیستی و تنوع فرهنگی اشاره داشته باشد. دلیل اینکه چرا تنوع در یک اقتصاد چرخشی به نقش برجسته تری نسبت به آنچه که در حال حاضر دارد نیاز دارد این است که بازخورد نقش بزرگ تری در سیستم بازی می‌کند.

انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای

یکی از اهداف اقتصاد چرخشی تاثیر مثبت بر اکوسیستم‌های کره زمین و مبارزه با بهره برداری بی‌رویه از منابع طبیعی است. اقتصاد دایره ای پتانسیل کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و استفاده از مواد خام، بهینه سازی بهره وری کشاورزی و کاهش اثرات جانبی منفی ناشی از مدل خطی را دارد. هنگامی که نوبت به کاهش گازهای گلخانه ای می‌رسد، یک اقتصاد چرخشی می‌تواند مفید باشد:زیرا از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند که در دراز مدت آلودگی کمتری نسبت به سوخت‌های فسیلی دارد.

به لطف استفاده مجدد و غیر مواد، مواد و فرآیندهای تولید کمتری برای ارائه محصولات خوب و کاربردی مورد نیاز است.زیرا باقیمانده‌ها با ارزش هستند و تا حد امکان جذب می‌شوند تا مجددا استفاده شوند.از آنجایی که گزینه‌های ترجیحی در اقتصاد چرخشی مواد کم مصرف و غیر سمی خواهد بود،برای همین فرآیندهای ساخت و بازیافت انتخاب خواهند شد.یک مطالعه بنیاد الن مک آرتور نشان داد که یک مسیر توسعه اقتصاد چرخشی می‌تواند انتشار دی اکسید کربن را تا سال ۲۰۳۰ نسبت به سطوح سال ۲۰۱۸ به نصف کاهش دهد.

تعریف مجمع جهانی اقتصاد از اقتصاد چرخشی

«اقتصاد دایره‌ای یک سیستم صنعتی است که با قصد و طراحی احیا کننده یا احیا کننده است. این اقتصاد مفهوم پایان عمر را با بازسازی جایگزین می‌کند، به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر سوق می‌دهد، استفاده از مواد شیمیایی سمی را حذف می‌کند، که استفاده مجدد و بازگشت به بیوسفر را مختل می‌کند، و هدف آن از بین بردن زباله از طریق طراحی برتر مواد است.”

اصول اقتصاد چرخشی

• انرژی و منابع طلا هستند

یکی از انواع اقتصاد چرخشی قصد طراحی زباله را دارد. در واقع اقتصاد چرخشی مبتنی بر این ایده است که چیزی به نام زباله وجود ندارد. برای دستیابی به این هدف، محصولات به گونه‌ای طراحی می‌شوند که دوام داشته باشند (مواد با کیفیت خوب استفاده می‌شود) و برای چرخه جداسازی و استفاده مجدد بهینه شده‌اند که کار، تغییر یا تجدید آنها را آسان تر می‌کند.

در پایان، این چرخه‌های محصول فشرده، مدل اقتصاد دایره‌ای را جدا از دفع و بازیافت متمایز می‌کند، جایی که مقادیر زیادی انرژی و نیروی کار جاسازی شده از بین می‌رود. هدف نهایی حفظ و تقویت سرمایه طبیعی با کنترل ذخایر محدود و متعادل کردن جریان منابع تجدیدپذیر است.

• پیروی از چرخه‌ها و طرح‌های طبیعت

مدل اقتصاد چرخشی بین چرخه‌های فنی و بیولوژیکی تمایز قائل می‌شود. مصرف فقط در چرخه‌های بیولوژیکی اتفاق می‌افتد، جایی که مواد مبتنی بر بیولوژیک (مانند غذا، کتان یا چوب پنبه) برای بازگشت به سیستم از طریق فرایندهایی مانند هضم بی‌هوازی و کمپوست طراحی شده‌اند.این چرخه‌ها سیستم‌های زنده مانند خاک یا اقیانوس‌ها را بازسازی می‌کنند که منابع تجدیدپذیر را برای اقتصاد فراهم می‌کنند. چرخه‌های فنی به نوبه خود محصولات (مانند ماشین لباسشویی)، قطعات (مانند مادربردها) و مواد (مانند سنگ آهک) را از طریق استراتژی هایی مانند استفاده مجدد، تعمیر، ساخت مجدد یا بازیافت بازیابی و بازیابی می‌کنند.در نهایت، یکی از اهداف اقتصاد دایره‌ای، بهینه‌سازی بازده منابع با گردش محصولات، اجزا و مواد مورد استفاده با بالاترین کاربرد در همه زمان‌ها در هر دو چرخه فنی و بیولوژیکی است.

• همه در کنار انرژی‌های تجدیدپذیر

آخرین اصل یک اقتصاد چرخشی به این واقعیت مربوط می‌شود که انرژی مورد نیاز برای سوخت این چرخه باید طبیعتاً تجدید پذیر با هدف کاهش وابستگی به منابع و افزایش انعطاف پذیری سیستم‌ها باشد. از این نظر، این اصل در مورد توسعه اثربخشی سیستم‌ها از طریق آشکارسازی و طراحی اثرات خارجی منفی است.

• اقتصاد خطی چیست؟

1. اقتصاد خطی به طور سنتی از طرح گام به گام «بگیر، بساز، دور» پیروی می‌کند. این بدان معناست که مواد خام جمع آوری می‌شوند و سپس به محصولاتی تبدیل می‌شوند که مورد استفاده قرار می‌گیرند تا در نهایت به عنوان زباله دور ریخته شوند. در این نظام اقتصادی با تولید و فروش هر چه بیشتر محصولات، ارزش ایجاد می‌شود. بیشتر بیاموزید در: عملیاتی‌سازی اقتصاد دایره‌ای: یک مدل مفهومی ۲. مواد اولیه مورد استفاده برای ساخت محصول، پس از استفاده، به محل دفن زباله ختم می‌شود. در اقتصادهای مبتنی بر بازیافت، این گونه مواد زائد دوباره مورد استفاده قرار می گیرند. بیشتر بیاموزید در: اقتصاد دایره ای برای هند: چشم انداز اصول مباشرت، مدیریت ضایعات و تولید انرژی۳. یک مدل اقتصادی مبتنی بر توالی گرفتن (مواد خام)، ساخت (محصولات)، استفاده (مصرف)، دفع (غیرقابل بازیافت) زباله)، که نشان داده است هم برای مصرف منابع و هم برای اثرات زیست محیطی ناپایدار است.

به آخرین خرید بزرگ خود فکر کنید. شاید یک تلفن یا تلویزیون، عینک آفتابی یا لباس شنا برای تابستان یا مبلمانی که ظاهر جدیدی به خانه شما ببخشد. احتمالاً اینها به عنوان جایگزینی برای اقلام قبلی خریداری شده اند، بنابراین همه چیزهای قدیمی کجا می روند؟

• مشکل اقتصاد خطی ما چیست؟

زباله! به بیان ساده، اقتصاد خطی و تمایل آن به هدر دادن مواد با ارزش، یک مشکل مهم در سیاره ای با منابع محدود است.

در استرالیا، آخرین گزارش ملی زباله (۲۰۱۸) نشان می دهد که از مجموع ۵۴ مگاتن زباله تولید شده در سال ۲۰۱۶/۲۰۱۷، ۲۱.۷ مگاتن زباله به محل دفن زباله فرستاده شده است. این تقریباً ۴۰ درصد از کل مواد زایدی است که در محل دفن زباله دفع می شوند و تقریباً برابر با ۸۸۰ کیلوگرم برای هر نفر است.

تاثیر رفتن این مواد به محل دفن زباله چند بعدی است. اولاً، به این معنی است که مواد با ارزش دفن می شوند. این نه تنها ضایع کننده است، بلکه می تواند اثرات زیست محیطی منفی دیگری نیز داشته باشد (مانند انتشار متان ناشی از پوسیدگی زباله های آلی در محل دفن زباله). ثانیاً این بدان معناست که مقدار بیشتری از آن مواد خام باید از زمین استخراج شود و انرژی و آب بیشتری برای تولید مواد و محصولات جدید استفاده شود. ثالثاً، فرهنگ مصرف را تشویق می کند که در آن ارزش مواد در پایان عمرشان به اندازه کافی تشخیص داده نمی شود.

• تفاوت اقصاد چرخشی و اقتصاد خطی

در اقتصاد خطی، منابع طبیعی خام برداشت شده، به محصول تبدیل شده و دفع می‌شود. در مقابل، یک مدل اقتصاد چرخشی به بستن شکاف بین چرخه تولید و اکوسیستم‌های طبیعی – که انسان‌ها در نهایت به آن وابسته هستند، می‌پردازد.این به معنای حذف ضایعات – کمپوست کردن زباله‌های زیست تخریب‌پذیر یا اگر زباله‌های تبدیل‌شده و غیرقابل تجزیه زیستی هستند، استفاده مجدد، تولید مجدد و در نهایت بازیافت آن‌ها خواهد بود و  از سوی دیگر، به معنای قطع استفاده از مواد شیمیایی (روشی برای کمک به بازسازی سیستم های طبیعی) است. از زمان انقلاب صنعتی، بشر از مدل خطی تولید و مصرف پیروی کرده است. مواد خام به کالایی تبدیل شده که بعداً فروخته می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به زباله تبدیل می‌شود که بارها ناخودآگاه دور ریخته و مدیریت شده است.در مقابل، اقتصاد چرخشی  یک مدل صنعتی است که با قصد و طراحی احیا می‌شود و هدف آن بهبود عملکرد منابع و مبارزه با نوساناتی است که تغییرات آب و هوایی ممکن است برای کسب و کارها ایجاد کند. این نوع از اقتصاد مزایایی دارد که عملیاتی و استراتژیک هستند و پتانسیل عظیمی را برای خلق ارزش در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، محیطی و اجتماعی گرد هم می‌آورد/

• مدل‌های رایج در اقتصاد چرخشی 

به ظهور رسیدن این سه هدف با انتقال به انرژی و مواد تجدید پذیر امکان پذیر است. اقتصاد چرخشی  فعالیت اقتصادی را از مصرف منابع محدود جدا می‌کند. به بیان دیگر این چرخه این یک سیستم انعطاف‌پذیر است که برای تجارت، مردم و محیط‌زیست لازم و مفید است.

اقتصاد دایره ای مبتنی بر سه اصل است که توسط طراحی هدایت می‌شود:

• حذف زباله و آلودگی
• چرخش محصولات و مواد (با بالاترین ارزش آنها)
• طبیعت را احیا کنید (احیای طبیعت)

اقتصاد چرخشی رویکردی سیستمی برای توسعه اقتصادی است که به نفع کسب و کار، جامعه و محیط زیست طراحی شده است. برخلاف مدل خطی «بگیر، بساز، زباله»، اقتصاد چرخشی ب احیاکننده است و هدف آن جدا کردن تدریجی رشد از مصرف منابع محدود است. پس از تعریف اقتصاد در واقع، این مسیر یادگیری به بررسی تفاوت های ظریف مفهوم اقتصاد چرخشی، از جمله تفاوت بین مواد بیولوژیکی و فنی، فرصت‌های متفاوتی که برای استفاده از مواد و محصولات وجود دارد، و تاریخچه این ایده می پردازد و در نهایت، مزایای تغییر از یک اقتصاد خطی به یک اقتصاد چرخشی برجسته می‌شود.