در حالی که فضای تحریم سبب خروج شرکت‌های اروپایی و کره‌ای همکار در صنعت خودرو شده، این وضعیت امکان تولید برخی خودروها را متوقف و دسترسی به برخی از قطعات مورد نیاز برای خودروهای بومی شده را نیز محدود کرده است. در چنین شرایطی، تولیدکننده خودرو (اعم از خودروساز و قطعه‌‌ساز) در حالی که زیر فشار محدودیت‌های ارزی و وارداتی برای تامین مواد اولیه و قطعه قرار دارد، قیمت‌گذاری دستوری، فشار مضاعفی را از طریق زیان انباشته بر تولیدکنندگان این حوزه تحمیل کرده و بیم آن می‌رود اندک توان باقی‌مانده نیز تحلیل رود و آسیب‌های جبران‌ ناپذیری به این بخش وارد شود.

از اواسط آبان امسال همراه با کاهش ریسک‌های غیر اقتصادی و تورم انتظاری، قیمت‌ها در بازار خودرو نیز روند نزولی به خود گرفت. با وضعیت شکل گرفته بسیاری از سفته‌بازها با واهمه از ریزش بیشتر قیمت‌ها به‌ طور گسترده، اقدام به عرضه خودرو به بازار کردند؛ حال آنکه متقاضیان به امید افت بیشتر قیمت‌ها دست از خرید کشیدند. این کنش و واکنش سمت عرضه و تقاضا همچنان ادامه دارد و شرایط جدید تا حدود زیادی حباب بازار را تخلیه کرده است.

در این زمینه بسیاری از کارشناسان معتقدند که تداوم این وضعیت که منجر به کاهش دلالی و سفته بازی در بازار خودرو خواهد شد، به افت شدید تقاضای بازار کمک خواهد کرد و همین امر قرعه‌‌کشی خودروسازان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چندی پیش نیز یکی از مسوولان شرکت سایپا عنوان کرده بود که به مرور زمان قرعه‌کشی از برنامه‌ خودروسازان حذف می‌شود و مردم بدون انجام قرعه‌ کشی از طریق سایت رسمی اقدام به خرید خودروی مورد علاقه خود خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: خرید و فروش در بازار خودرو قفل شد

در همین حین اما به نظر می‌رسد که افت قیمت خودرو در بازار و از سوی دیگر حذف مصوبات خودرویی شورای رقابت مبنی بر آزاد‌سازی ۱۸ محصول کم تیراژ و همچنین عدم مجوز افزایش قیمت زمستانه، پیش فروش‌های خودروسازان را نیز تحت تاثیر قرار دهد به‌ طوری‌ که متقاضیان با روند نزولی قیمت‌ها در بازار ترجیح بر خرید فوری دارند تا پیش فروشی که قیمت مشخصی ندارد.

چندی قبل، یکی از دست‌ اندرکاران صنعت خودرو در این خصوص عنوان کرده بود که پیش فروش خودرو به‌ طور قابل توجهی کاهشی شده و برخی از افراد نیز به دلایل مختلف از پیش فروش‌های پیشین انصراف داده‌اند به همین دلیل خودروسازان با مجوز کمیته خودرو رزروها را به میزان ۲۰۰ درصد افزایش داده‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقاضا برای قرعه‌کشی خودرو با کاهش رو به‌ رو شده است. موضوعی که البته کارشناسان بازار خودرو آن را پیش‌‌بینی کرده بودند. آنها معتقد بودند که نزدیکی قیمت کارخانه و بازار، خروج سفته‌ بازان از بازار را به‌ دنبال خواهد داشت.

از سوی دیگر رضا شیوا رئیس شورای رقابت نیز در گفت ‌و گو با یکی از خبرگزاری‌های رسمی کشور عنوان کرده بود که اگر قیمت خودرویی با قیمت حاشیه بازار یکسان شد و تقاضا و تولید با هم برابر بودند قرعه‌ کشی دیگر معنا ندارد. بنابراین با تداوم روند نزولی قیمت‌ها در بازار و از سوی دیگر تحقق جهش تولیدی که وزیر صمت وعده آن را داده بود، به‌ طور حتم از تقاضای کاذب بازار کاسته خواهد شد که همین امر به تعادل‌سازی عرضه و تقاضا منجر می‌شود. با این شرایط، قرعه‌کشی خودرو دیگر توجیه نخواهد داشت و خودروسازان قادر خواهند بود محصولات خود را همچون گذشته از طریق سایت‌های فروش عرضه کنند.

بیشتر بخوانید: قیمت تارا در اسناد کدال ایران خودرو ثبت شد

خودروساز و وزارت صمت در این موضوع نشان داده‌اند که نیت خیری دارند؛ یعنی قصد دارند محصولات خود را به دست مصرف‌‌کننده واقعی برسانند، اما با این روشی که در پیش گرفته‌اند محصولات نه‌ تنها به مصرف‌ کننده واقعی نمی‌رسد، بلکه به سردرگمی بیشتر بازار دامن خواهد زد.

از اردیبهشت سال جاری وزارت صمت و شورای رقابت برای مدیریت بازار خودرو و رساندن تعداد محدودی خودرو به متقاضیان پر تعداد، روش قرعه‌کشی را در دستور کار قرار دادند تا به این روش مشکل عدم تناسب بین عرضه و تقاضا بازار خودرو را حل کنند. بر این اساس، دو خودروساز بزرگ کشور شروع به ثبت نام جداگانه قرعه‌ کشی خودرو در بازه‌های زمانی مختلف کردند و محدودیت‌هایی هم برای ثبت نام‌ کنندگان قرار دادند اما در عمل نتوانستند تقاضای سرمایه‌ای بازار را مدیریت کنند.

به جای این کار، لازم است خودروسازان به پوشش تعهدات سابق خود برگردند، زیرا عدم ایفای تعهد باعث ایجاد تنش در بازار می‌شود و افراد زمانی که از تحویل خودرو در کارخانه ناامید می‌شوند، به بازار هجوم می‌برند و این خود عاملی در ایجاد نااطمینانی بازار خواهد شد.

***

برای مشاهده آخرین شرایط پیش فروش ایران خودرو و پیش فروش سایپا را در بلاگ دیوار بخوانید.