مسابقات رالی در کنار مسابقات فرمول یک جزو محبوب‌ترین رقابت‌های رشته اتومبیلرانی در سطح جهان است. همواره بین طرفداران و راننده‌های این دو نوع مسابقه بحث وجود داشته که قهرمانان کدامیک به‌عنوان متبحرترین راننده در سال شناخته می‌شود؟ آیا یک قهرمان فرمول یک راننده برتری است یا یک قهرمان رالی؟
راستش پاسخ این سوال هیچوقت به‌درستی مشخص نخواهد شد؛ چرا که بین هر دو رقابت تفاوت‌های محسوس و چشمگیری چه از لحاظ طراحی خودرو و چه در قوانین و مشخصات پیست وجود دارد.
رالی چیست؟
یک مسابقه رالی رقابت بین چند ماشین مجاز و قانونی جاده‌ای است که نه بصورت دور و LAP، بلکه به صورت فرمت نقطه به نقطه‌ای دیگر انجام می‌شود.
یک رالی متشکل از چند مدل مسابقه اتومبیلرانی است که یا در جاده عمومی و یا در جاده خصوصی انجام می‌شود و در آنها، رانندگان یا باید با هم و یا با زمان رقابت کنند و زودتر خود را به نقطه پایان برسانند.
هر راننده‌ای که در مجموع هر کدام از این مدل مسابقات را برنده شود، به‌عنوان نفر اول معرفی می‌شود. در هر حال، در ادامه این مطلب نگاه عمیق‌تری به تاریخچه مسابقات رالی و هر آنچه از آن باید بدانید می‌اندازیم.
بیشتر بخوانید: بهترین رانندگان جهان کدامند؟
تاریخچه مسابقات رالی
بسیاری معتقدند رد پای استفاده از واژه «رالی» برای اولین بار در مسابقات «مونت کارلو» در ژانویه سال ۱۹۱۱ دیده شد. هر چند که تا قبل از این رویداد، مسابقاتی مشابه بین مسافت چند شهر در فرانسه، یعنی «پاریس» تا «بوردو» از سال‌های ۱۸۹۴ برگزار شده بود.
سال ۱۸۹۵ «باشگاه اتومبیلرانی فرانسه» طولانی‌ترین مسابقه تاریخ را در آن زمان برگزار کرد که حدود ۱۷۰۰ کیلومتر مسافت داشت. از آنجا که این مسابقه شامل ۱۰ مرحله بود، از این رقابت به عنوان اولین نبرد در تاریخچه رالی یاد می‌شود.
بعد از جذابیت و استقبال از این نوع مسابقه در فرانسه، رقابت‌هایی شبیه به آن در سطح اروپا و کشورهای مختلف برگزار شد. ایتالیا در ابتدا یک نبرد جاده‌ای در سال ۱۸۹۵ را آزمایش کرد و دو سال بعد به صورت رسمی اولین دوره آن را جشن گرفت. همین رویداد باعث شد این نوع مسابقه در آن مکان به یک سنت تبدیل شود و به صورت متناوب تا زمان شروع جنگ جهانی دوم ادامه پیدا کند.
اولین دوره مسابقات جاده‌ای اسپانیا نیز در شهر مادرید با مسیر ۵۵۰ کیلومتری و در سال ۱۹۰۳ برگزار شد و بعد از آن هم نوبت در آلمان بود و اولین رقابت در سال ۱۹۰۵ انجام شد. کشور آمریکا نیز در شهرهای نیویورک در سال ۱۹۰۷ و سیاتل در سال ۱۹۰۹، شاهد اولین نبرد جاده‌ای اتومبیل‌هایش بود.
نکتهٔ مشترک تمام این نوع مسابقات این بود که مسیرهایشان مخصوص این رشته طراحی و آماده نشده نبودند و ماشین‌ها از میان جنگل‌ها، جاده‌های شنی، چمنزارها، تپه‌ها و روستاها و مزارع حیوانات می‌گذشتند. تنها چند دوره طول کشید تا تلفات آدم‌ها و حیوانات عبوری در طول پیست از راه برسد و برای همین، فرانسه که خود مهد این بازی‌ها بود، برگزاری این نوع رقابت را متوقف کرد.
از آن روز به بعد مسابقات اتومبیلرانی کشورهای اروپا بیشتر در مسیرهای بسته و بزرگراه‌ها و بعد از آن برای اولین بار در انگلستان و به سال ۱۹۰۷ در یک پیست طراحی شده مخصوص این شکل رقابت برگزار شد. تا اینکه روزهای بعد، یعنی در سال ۱۹۱۱، گروهی از ثروتمندان و متمولان با همکاری انجمن بانکداری در فرانسه که علاقه به مسابقات ماشین‌سواری داشتند، اولین رالی به اسم مونت کارلو را در شهر «موناکو» پایه‌گذاری کردند.
تاریخچه رالی نشان می‌دهد هر دو جنگ جهانی تاثیر مستقیمی در مسابقات گذاشتند. نبرد مونت کارلو که منظم و هر سال برگزار می‌شد، به خاطر جنگ اول تا سال ۱۹۲۴ کنسل شد و بعد از شروع، دوباره به خاطر جنگ جهانی دوم تعطیل شد؛ اما بعد از اتمام جنگ جهانی دوم هم حیات خود را حفظ کرد.
به خاطر اختلافات بین کشورها و قبل از جنگ جهانی دوم و تاثیر سیاسی قدرت هیتلر بر این رقابت‌ها، انگلستان و آلمان و اتریش و ایتالیا به اتحاد در رالی آلپاین رسیدند و فرانسه رالی «آلپاین» خود را به‌صورت جدا در سال ۱۹۳۲ راه‌اندازی کرد. بعد از آنها، بلژیک و ایرلند در همان سال‌ها نیز موفق به این کار شدند. رالی بزرگ شهر «لیژ» بلژیک آخرین نبردی بود که در قبل از جنگ جهانی دوم برگزار شد.
بیشتر بخوانید: انواع مسابقات اتومبیل چه هستند و چه قوانینی دارند؟
بعد از جنگ‌جهانی و شروع رسمی
هر چند که شروع دوباره رالی به‌کندی صورت گرفت، اما دهه ۵۰ دوره‌ای روشن و طلایی برای این رشته بود. انواع مسابقات رالی را سه رقابت اصلی مونت کارلو، آلپاین اتریش و فرانسه و لیژ بلژیک تشکیل دادند و به‌عنوان اولین دوره‌ها بعد از جنگ اعلام آمادگی کردند. با فاصله‌ای کوتاه کشورهای پرتغال، هلند، سوئد، یونان و فنلاند به آنها پیوستند.
فدراسیون جهانی اتومبیلرانی اولین دوره «مسابقات قهرمانی رالی اروپا» را در سال ۱۹۵۳ به‌صورت رسمی کلید زد که در ۱۱ مرحله انجام می‌شد. این بازی‌ها تنها مسابقه رسمی رالی بین چند کشور تا سال ۱۹۷۳ بود تا وقتی که این ارگان در آن سال «مسابقات رالی جهانی خودروسازان» را به‌وجود آورد و اولین قهرمان آن گروه خودروسازی «رنو-آلپاین» بود.
۶ سال بعد اولین دوره «مسابقات قهرمانی رالی رانندگان جهان» شکل گرفت که در آن «بیورن والدگارد» سوئدی به رتبه نخست رسید. این در حالی بود که جدای از این بازی‌ها، رالی مونت کارلو و آلپاین فرانسه و بلژیک همچنان با جذابیت و قوانین خاصی که داشت به کار خود در سطح اروپا ادامه می‌داد.
با مشخص شدن اصطلاحات و تعاریف رالی، این بازی‌ها غیر از اروپا و کشور آمریکا به باقی مناطق دنیا هم رسیده بود؛ در آمریکای جنوبی و در کشور آرژانتین مسیر بین «بوینس آیرس» تا «لیما» به این نبرد اختصاص یافت که «خوان مانوئل فانخیو» افسانه‌ای قهرمان آن شد. در سال ۱۹۵۰، مکزیک در مسیری حدود ۳۰۰۰ کیلومتری و خطرناک، حد فاصل گواتمالا و آمریکا میزبان این شکل از رقابت شد.
در همان سال در آفریقا، جام «مدیترانه» اتفاق افتاد که رانندگان در مسیر طولانی ۱۶ هزار کیلومتر از مدیترانه تا آفریقای جنوبی باهم مسابقه دادند. سه سال بعد و در شرق این قاره «رالی سافاری» شکل گرفت که با رالی مراکش و ساحل عاج به‌عنوان بخشی از قهرمانی جهان پیوستند. در همان سال یعنی ۱۹۵۳، اولین دوره این بازی‌ها در استرالیا هم شکل گرفت. با این حال، کمیته برگزاری وقت تصمیم گرفت فعلاً به رالی جهان نپیوندد.
چندین سال بعد از نهادینه شدن جذابیت رالی در کل جهان، تلاش برای ایجاد رقابت‌های سخت‌تر، طولانی‌تر، رسمی‌تر و متحدتر بیشتر شد و نتیجه به ماراتن سیدنی-لندن در سال ۱۹۶۸ رسید. مسیر طاقت‌فرسایی که از اروپا تا خاورمیانه و هند می‌گذشت و به استرالیا می‌رسید.
موفقیت عظیم و چشمگیر این رویداد باعث شد تا سری مسابقات جام جهانی بیشتر در بین مردم جا بیفتد و جام جهانی رالی لندن-مکزیک اولین دوره آن بود. چهار سال بعد جام جهانی مونیخ-ساهارا-لندن برگزار شد و در سال ۱۹۷۷ دومین دوره لندن-مکزیک به انجام رسید تا اینکه در ۱۹۷۹ لقب رالی جهانی به یکی از معروفترین عنوان‌های امروزی این رشته، یعنی رالی پاریس-داکار الحاق شد.
از دهه ۸۰، مدل‌های مختلفی از نبرد بین رانندگان مثلا مدل «مراحل ویژه»، جدا از رقابت جاده‌ای و با هم بین چند راننده در یک پیست به مجموع مسابقات رالی اضافه شد و این بازی‌ها دچار تغییرات جدید و سالم‌تری گردید. از آن زمان به بعد و در سال‌های اخیر، راه‌ها کوتاه‌تر، ایمنی پیست‌ها بیشتر و تنوع مراحل در نظر گرفته شد و این رقابت‌ها به‌تدریج کامل کامل‌تر شد.
بیشتر بخوانید: با سریعترین خودروهای جهان آشنا شوید
مراحل یک مسابقه رالی
همانطور که اشاره شد امروز یک مسابقه رالی دیگر تنها به راندن در یک پیست خاص محدود نمی‌شود. انواع سبک‌های رالی روز به روز پیشرفت کرده و سخت‌تر و بهتر شده‌اند. به‌طور کلی دو سبک کلی وجود دارد: جاده‌ای و مرحله‌ای.
نوع جاده‌ای فرم اورجینال این بازی‌هاست که در جاده‌های عمومی با ترافیک نرمال برگزار می‌شود. در این بخش تمرکز نه روی سرعت بالا، که بر روی مهارت رانندگی و پیدا کردن راه است. معمولاً این مدل بیشتر محبوب رانندگان آماتور و نیمه‌حرفه‌ای مسابقات اتومبیلرانی است. نوعی از این رالی به رالی معمولی یا «رالی زمان-سرعت-مسافت» و به اختصار TSD شناخته و در ایران هم برگزار می‌شود. هدف شرکت‌کنندگان در این مسیر پیدا کردن راه بدون داشتن سرعت بی‌منطق و زیاد و به خط پایان رسیدن است در حالی که کنار یک راننده، یک نقشه‌خوان هم حضور دارد.
رالی مرحله‌ای که نوع حرفه‌ای این رشته است هم در چند مدل برگزار می‌شود؛ یکی از این مدل‌ها «مرحله ویژه» یا همان SS است. این بخش در یک پیست مخصوص و بسته شده و مناسب این رقابت برگزار می‌شود و مراتب در آن به این صورت است که هر راننده باید با بیشترین سرعت و در کوتاه‌ترین زمان از میان موانع و نقطه‌هایی که از قبل مشخص شده خود را از خط شروع به پایان برساند و زمان او محاسبه می‌شود. هر مرحله ویژه حدود ۵۰ کیلومتر مسافت دارد و تعداد مراحل ویژه در یک رالی بین ۱۵ تا ۳۰ عدد است. راننده‌ای که در مجموع این مراحل زمان کمتری کسب کند، برنده این بخش است.
ضمن اینکه تعداد تکنیک‌های رالی برای هر راننده زیاد و متنوع است. مهارت‌هایی مثل «دابل کلاچ»، «دور زدن با ترمز دستی»، «استفاده سر انگشتی ترمز و گاز»، «پرش تپه‌ای»، «پای چپ مخصوص ترمز»، «حقه وزن ماشین در پیچ‌ها» و «ترمز به‌عنوان فرمان» از جمله آن‌هاست. هر کدام از این تکنیک‌ها به تناوب در طول یک مسابقه رالی توسط رانندگان استفاده می‌شود و به‌کار بردن آنها مهارت و تجربه بالا و خاصی می‌خواهد.
بیشتر بخوانید: بیوگرافی مایکل شوماخر؛ مرد افسانه‌ای فرمول یک
خودروها و شرکت‌کنندگان رالی
در طی این سال‌ها ماشین‌های رالی نیز دچار تحولات و تغییراتی شدند. از فورد «تیپ وی ۸» که در دهه ۳۰ و مونت کارلو معروف شد بگیرید تا فورد «اسکورت آر.اس۱۶۰۰» که قهرمان مسابقات جام جهانی ۱۹۷۰ شد.
بعد از جنگ جهانی دوم و رسمی شدن بازی‌ها توسط فدراسیون جهانی، از آنجا که رالی به نقش مهم و محبوبی در جهان تبدیل شده بود، خودروسازان بزرگ تمرکز زیادی بر تولیدات خود گذاشتند تا با نتایج هر چه بهتر رقابت‌های هر سال را به پایان برسانند.
«مینی کوپر» مشهور که در سال ۱۹۶۲ به رالی آمد درصد زیادی از این شهرت خود را مدیون همین بازی‌هاست و ۶ سال بعد، همین اتفاق برای تیپ «اسکورت دوقلو» از بخش انگلیسی کمپانی فورد افتاد. در دهه ۷۰ به بعد، رنو تیپ مسابقه‌ای «ای ۱۱۰» را معرفی کرد.
یک دهه بعد آئودی با معرفی مدل جدیدی به‌نام «کواترو» انقلابی در ماشین‌های رالی ایجاد کرد که حتی منجر به تغییر قوانین توسط فدراسیون شد. در سال ۱۹۸۳ «هانو میکولا» با این خودرو به قهرمانی رسید. بعد از این تغییرات که راه را برای تولید اسپرت ماشین‌های رالی باز کرد، پژو مدل «۲۰۵ تی۱۶» را ساخت و به موفقیت‌های زیادی رسید.
اما این تصمیم خیلی پا برجا نماند چرا که متنوع بودن مسیرها و عطش سازندگان بر اسپرت کردن خودروها، باعث کشته شدن چند راننده در دو رقابت بعدی شد. فدراسیون بلافاصله قوانین را دوباره عوض کرد و سیر تکاملی خودروهای رالی در این قوانین از آن زمان تا به حال پایدار ماند.
جالب است بدانید که رکورددار قهرمانی در بخش خودرو، گروه کوچک سازنده ایتالیایی «لانچیا» است که مدل «دلتا اینتگرال» آنها توانسته ۶ قهرمانی پیاپی در سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۲ کسب کند.
بیشتر بخوانید: بیوگرافی لوییس همیلتون؛ مردی که نمی‌بازد!
جمع‌بندی
امروزه رالی چه به صورت بازی رسمی حرفه‌ای و جهانی و چه به طور منطقه‌ای و کشوری و نیمه‌حرفه‌ای نوعی از محبوب‌ترین مسابقات ماشین‌سواری شناخته می‌شود و قهرمانان رالی جهانی مثل «سباستین لوب» فرانسوی با ۹ عنوان، «سباستین اوژیه» که هموطن اوست با ۶ بار و «یوها کانکونن» فنلاندی با ۴ قهرمانی در بالاترین رده‌های این لیست قرار دارند و جزو ماهرترین رانندگان دنیا محسوب می‌شوند.
در هر صورت امیدواریم که مطالعه این مطلب برایتان مفید بوده باشد. نظر شما درباره مسابقات رالی چیست؟ آیا شما جزو علاقمندان این رشته ورزشی هستید؟ نظرات و پیشنهادات خودتان را از طریق بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
