نور همواره در زندگی انسان‌ها نقشی حیاتی داشته و دارد. اثر نور بر روان انسان بر کسی پوشیده نیست. مگر نه اینکه یکی از مهم‌ترین شکنجه‌ها برای نوع بشر، افتادن در سیاهچاله‌هایی بود که از نعمت نور بی‌بهره بودند؟ در این میان تحقیقات زیادی از‌سوی متخصصان روان‌درمانی منتشر شده است که اذعان دارند، استفاده از نور مناسب در درمان افسردگی‌های ناشی از فصل زمستان تأثیری شگرف دارند.
نور در معماری همواره جایگاه رفیعی داشته است. بسیاری از معماران بزرگ دنیا، گذشته از کارکرد روشنایی، بخشی از زیبایی طرح خود را با استفاده از تابش نور تأمین می‌کردند. به یاد بیاورید، گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان را، یا شاهکار نورهای رنگی مسجد نصیرالملک شیراز را. لوکوربوزیه در معماری کلیسای رونشان، کلیسای Sainte Marie de La Tourette (دیر سنت ماری) و کلیسای سنت پیر در فرمینی به‌طرز استادانه‌ای با تزئینات، بافت‌ها و شکاف‌ها بازی کرده است تا نوعی از معماریِ جنبشی را با نور خورشید ایجاد کند.
شاید امروزه در آپارتمان‌هایی که ما ساکن آن‌ها هستیم، دیگر به ظرافت نور توجه نمی‌شود و نهایتا کارکرد روشنایی آن مورد توجه قرار می‌گیرد، اما گاهی با شناخت نورها می‌توان محیط زندگی خود را بهتر کرد.

انواع منابع نور را بشناسید
نور طبیعی: نور طبیعی یکی از عناصری است که در تغییر ماهیت فضای داخلی ساختمان تأثیر به‌سزایی دارد. یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های نور طبیعی توالی و دگرگونی آن در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می‌شود. در ساختمان‌ها فقط به مواردی از قبیل نور جنوبی و شمالی بر نور شرقی و غربی ارجحیت دارد و در مواقع ناچاری نور شرقی از نور غربی بهتر است توجه می‌شود و معماران به‌صورت کلیشه‌ای و از روی عادت آن را رعایت می‌کنند.
مؤثرترین روش استفاده از نور خورشید تأمین روشنایی با نور طبیعی است. حتی بهترین لامپ‌های رشته‌ای در مقایسه با نور خورشید برای تأمین میزان معینی روشنایی به میزان بیشتری انرژی الکتریکی برای هر مترمربع نیاز دارد و میزان بیشتری گرما تولید می‌کند. مشارکت نور طبیعی در تأمین روشنایی هر ساختمان باید در عین توجه به مقابله با جذب حرارت نامطلوب صورت پذیرد.

نور مصنوعی: نور مصنوعی در زمینه‌های مختلف ازجمله شناساندن، لبه‌ها، مرز مناطق، نواحی و میراث طبیعی، فضاهای شهری (مراکز خرید، پیاده‌راه‌ها، میادین) بافت کالبدی ارزشمند و … در هنگام شب ممکن است استفاده شود. اولین جنبه‌های مختلف عملکرد نور را به‌عنوان ابزار هادی اطلاعات بررسی می‌کند در‌حالی‌که دومی ادراک انسان را به‌عنوان بستری برای مدل‌سازی و حل مسائل طراحی نور مصنوعی مورد توجه قرار می‌دهد.
در استفاده از نورهای مصنوعی باید به مسئله مهم رنگ توجه کرد زیرا رنگ است که به فضا روح و جان می‌دهد و برای طراحی داخلی باید روان‌شناسی رنگ را لحاظ کرد. نباید فقط بنا به سلیقه انتخاب کرد. نور بایستی با روحیه کاربران خانه سازگار باشد. نورهای مصنوعی به دو دسته نورهای کاربردی و نورهای تزیینی تقسیم می‌شوند.

در عملیات بازسازی با نورهای داخل خانه چه کنیم؟
ابتدا بایستی تکلیف‌مان را در بازسازی با خود مشخص کرده و چند سئوال اساسی مطرح کنیم:
تا چه حدی می‌خواهم ترکیب خانه را عوض کنم؟
چقدر می‌خواهم هزینه کنم؟
برای بازسازی چقدر زمان دارم؟
پاسخ این سه سئوال تا حد زیادی تکلیف ما را با خود مشخص می‌کند. به هر شکل سپردن کار به یک متخصص بهترین گزینه است اما با داشتن اطلاعاتی کلی می‌توان تا حدودی از پس طرح بازسازی برآمد.

اصل اول چیست؟
اصل اول شناخت نورها و فضاهاست که پیش از این در یادداشت «از خانه‌ام چه می‌خواهم؟» با آن آشنا شده‌ایم. پلان خانه را روبرویتان قرار دهید و با آموخته‌هایتان از نورها تطبیق دهید. آیا نور جنوب برای فضاهای عمومی در نظر گرفته شده‌است؟ آیا نور سمت اتاق‌خواب‌ها کنترل شده است تا در ساعات اولیه صبح باعث آزار نشود؟ پیشنهاد این است که اگر به بازسازی کلی خانه می‌پردازید، در توده‌گذاری جدید پلان به اصول استفاده از نورهای طبیعی پایبند باشید. نور جنوبی را حتما به پذیرایی و آشپزخانه‌تان اختصاص دهید.
زمانی‌که مجبورید از یک نور برای آشپزخانه و پذیرایی‌تان استفاده کنید (علی‌الخصوص در پلان‌هایی با عرض کم) سعی کنید نور ابتدا به آشپزخانه بتابد. اما مسیر عبور نور تا پذیرایی را بسیار ساده و خلوت طراحی کنید. از ایجاد تاج و کمد بر روی میز اپن بپرهیزید تا موانع رسیدن نور به پذیرایی به حداقل برسد.

از معجزه‌ آینه غافل نشوید!
در بسیاری از فضاهایی که نور از یک چشمه وارد می‌شود و به تناسب فضا نور اندک است، می‌توان با ایجاد تونل‌های آینه‌ای، نور را به فضاهای بیشتری منعکس کرد. صد البته باید به مسیر بازتابش نور توجه کرد تا مزاحمتی برای چشم کاربران ایجاد نکند.

آجرهای شیشه‌ای را جدی بگیرید!
گاهی با ایجاد یک دیوار آجر شیشه‌ای ضمن حفظ حریم خصوص می‌توان نور بیشتری به خانه تاباند. نورها را محبوس نکنید.

در انتها یادمان باشد، ما همیشه با محدودیت در پلان مواجه هستیم. پس وقتی تمام تلاش‌مان را کردیم تا از نور طبیعی بهره‌برداری کنیم، از نور مصنوعی هم غافل نشویم. هر چه نباشد، در طول هفته بیشتر ما رنگ روز خانه‌مان را نمی‌بینیم.

اگر خانه‌ای خریده‌اید که بعضی قسمت‌هایش رضایت شما را جلب نمی‌کند و قصد دارید خانه را بازسازی کنید، حتما این موارد را مدنظر قرار دهید تا خانه شما به خانه‌ای ایده‌آل‌تان نزدیک‌تر شود.
گاهی اوقات افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره بازسازی ساختمان و تبدیل محل سکونتشان به ساختمانی نسبتا ایده‌آل دست روی دست می‌گذارند و قید اصلاحات خانه را می‌زنند. اما ما پیشنهاد می‎‌کنیم راهنماهای ما درباره خانه را دنبال کنید و پس از کسب اطلاعات کافی درباره بازسازی ساختمان، آستین‌هایتان را برای تغییر ساختمانی که در آن زندگی می‎کنید به ساختمان ایده‌آل‌تان بالا بزنید.