درباره پدیده‌‌ای عجیب با نام ال ۹۰ ایرانی!
نگاهی دیگر به بازار خودرو به قلم آرش راهبر
احتمالا در خبرها شنیده‌اید که شرکت سایپا در صدد ساخت ال ۹۰ ایرانی (با نام P90) برآمده و قرار است این خودرو با قیمتی پایین‌تر از ارقام سرسام‌آور کنونی وارد بازار جنون‌آسای کشور شود. خوشبختانه تا این لحظه از عنوان «خودرو ملی» با پسوندهای پرطمطراق برای محصولی که سایپا قرار است بسازد استفاده نشده و البته شاید شرایط مناسبی برای استفاده از این قبیل عناوین هم وجود ندارد.
خبر تولید ال ۹۰ ایرانی البته درست روزی منتشر شد که دونالد ترامپ و جو بایدن در آمریکا روز رای‌گیری را پشت سر می‌گذاشتند و از قضا ماجرای ساخت ال ۹۰ ایرانی هم متاثر از اتفاقی است که باعث و بانی آن ترامپ بود. رئیس جمهور جنجالی آمریکا وقتی تصمیم به خروج از برجام گرفت، در اولین گام‌ها صنعت خودروسازی ایران را هدف گرفت و با اعمال تحریم‌های سخت، رنو و پژو را که در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند را فراری داد و حتی اکثریت قریب به اتفاق واردکنندگان رنگارنگ از کشورهای مختلف را نیز به طور کامل از جدول بازار خودروی ایران پاک کرد (برای مشاهده آخرین قیمت خرید و فروش ال ۹۰ به سایت دیوار مراجعه کنید).
در واقعیت این تحریم‌های آمریکا بود که چرخه تجارت و تولید خودرو در ایران را دچار تلاطم کرد و حالا هم اگر سایپا یا ایران خودرو صحبت از تولید اتومبیل با حداکثر داخلی‌سازی می‌کنند در واقع چاره‌ای جز این باقی نمانده است. با این همه، خاطره‌ای که از تولید خودرو ایرانی در ذهن ما باقی مانده، چندان شفاف و درخشان نیست و با امید و آرزوهای ما فاصله زیادی دارد.
بیشتر بخوانید: موشکافی طراحی سایپا P90؛ خودروی جایگزین ال ۹۰
اینجوری که مدیر عامل سایپا اعلام کرده، ال ۹۰ ایرانی قرار است تا مرز ۸۵ درصد با امکانات موجود در صنعت قطعه‌سازی کشور ساخته شود و در عین حال، از نظر قیمت نیز به گونه‌ای باشد که طبقه متوسط هم توان خرید آن را داشته باشند. البته برای تماشای اولین نمونه‌های ساخته شده از این خودرو حداقل باید تا ظهور قرن جدید و احتمالا سال ۱۴۰۱ باید صبر کرد چون حتی ایرانی‌ترین خودرو هم زمان زیادی برای رسیدن به خط تولید لازم دارد. قصه طولانی ساخته شدن سمند را که یادتان هست؟
اما با توجه به اطلاعات موجود می‌شود با اطمینان گفت که همین حالا در ذهن مشتریان ایرانی چه می‌گذرد. خودروسازان ما ید طولایی در ترکیب چند خودرو با هم و ساخت یک ورسیون «فارسیزه» دارند که همین حالا نمونه‌های قبلی آن در خیابان‌ها تردد می‌کنند.
اواخر دهه ۱۳۶۰ در ایران خودرو، ایده ساخت پیکان با موتور پژو ۵۰۴ شکل گرفت و آنچنانکه ذهن نگارنده یاری می‌کند، قرار بود محصول نهایی با نام «پیکاژو» به بازار وارد شود! البته پیکان با موتور پژو ۵۰۴ ساخته شد و نهایتا مردم بر آن نام «پیکان پژویی» گذاشتند و بی‌معطلی صف درازی برای خرید آن تشکیل شد. بعد که ایران خودرو با پژو فرانسه قرارداد تولید ۴۰۵ را به فعل رساند، مدیران به این ایده ناب رسیدند که یک قلب کهنه ایرانی یعنی موتور پیکان را در تنه پژو ۴۰۵ جای دهند و به این ترتیب یک بخش دیگر از بازار را هم مال خود کنند (برای مشاهده آخرین قیمت خرید و فروش پژو ۴۰۵ به سایت دیوار مراجعه کنید).
به این ترتیب شاهکار مهندسی تازه‌ای به نام پژو آردی (یعنی ۴۰۵ با محرک عقب) در سه رنگ ویژه (عدسی، سرخابی و سبز لجنی و هر سه مخصوص این خودرو!) ساخته شد در حالی که پیکان هم هنوز کم و بیش تولید می‌شد، اما اقبال پراید را نداشت. مهندسان گرامی حتی یک نمونه پژو آردی هم ساختند که حالت هیبریدی داشت و با برق هم کار می‌کرد، البته نمونه اخیر فقط در نمایشگاه‌های عمومی حضور پیدا کرد و کسی راه‌رفتنش را در خیابان ندید و هدف از نمایش آن، ارائه توانمندی‌های مهندسی خودروسازان ایران بود!
قصه‌های بعدی البته رنگ و لعاب بهتری داشتند، اما جانمایه آنها چندان فرقی نداشت. پروژه سمند و زیرگروه‌های آن مثل مدل ال‌ایکس، سورن و حتی دنا در نهایت با همان شیوه بیرون آمدند و تنها اطاق آنها وطنی بود و زیر ورق آهنی، پلت‌فرم و موتور پژو ۴۰۵، یا نهایتا موتور TU5 گذاشته شد. البته بخشی از این محصولات با موتور ملی EF7 ارائه شد، اما در تولید پژو ۲۰۶ هاچ‌بک و سدان، رانا، پژو ۲۰۷ هاچ‌بک و سدان هم مشترکات زیادی دیده شد که به اقتضای بازار تغییر می‌کردند.
بیشتر بخوانید: سایپا شاهین؛ ایمن‌ترین خودروی ایرانی
حالا هم باید منتظر خودرو ایرانی دیگری باشیم که سایپا آن را بر مبنای ال ۹۰ می‌سازد و علی‌الظاهر بر روی پلت‌فرم رنو قرار خواهد گرفت. در حالی که می‌دانیم کمپانی رنو نسبت به این قبیل دست‌اندازی‌ها به محصولاتش بسیار سختگیر و بدون انعطاف است. جهت اطلاع ظاهرا قرار است این ال ۹۰ ایرانی با موتور خانواده تیبا یا موتور شاهین (خودرو چینی‌الاصل که خودش اصالتا بیوک است) تولید شود و احتمالا این الگو در مورد سایر مجموعه‌های دیگر، مثل گیربکس یا سیم‌کشی و قس‌علیهذا هم رعایت شود.
شاید بد نباشد سازندگان داخلی نام این خودرو را که تا این لحظه «ال ۹۰ ایرانی» ذکر شده هم تغییر دهند و با یک عنوان آشنای ایرانی به مردم معرفی کنند. با توجه به اینکه معمولا نامگذاری خودروها در ایران یک پروژه بانمک دیگر است و برخی از نامگذاری‌ها هم با حواشی خاص خودش انجام گرفته، بد نیست ما نیز به عنوان نماینده مردم یا یکی از اعضای هیات منصفه در حوزه صنعت خودرو، یک پیشنهاد جذاب ارائه کنیم.
از آنجایی که در این روزگار بد نیست برخی واقعیت‌ها را در لفافه‌ای از طنز و مطایبه بیان کنیم، عجالتا پیشنهاد می‌شود نام «سایپا ۹۰» را روی محصول مزبور در نظر بگیرید و به این ترتیب هم به عنوان ال ۹۰ وفادار مانده‌اید، هم زیرزیرکی از برنامه فوتبالی ممنوعه و عادل فردوسی‌پور یادی کرده‌اید و هم اینکه محل تولید این خودرو جدید را ذکر فرموده‌اید.
به این ترتیب این شائبه که نام محصول جدید مثلا مشابه با نام آقا پسر یا دختر خانم مدیرعامل فلان شرکت یا بهمان وزیر است هم از بین می‌رود و فارسی را هم پس داشته‌اید. در عین حال، اینطوری دل همه را هم به دست آورده‌اید و به کسی هم برنمی‌خورد و خدای نکرده اعضای محترم صنف پوست و روده و سالامبور مقیم مرکز هم نارحت نمی‌شوند.
