همه چیز درباره بیمه خویش فرما یا بیمه اختیاری | پاسخ ۱۱ سوال اساسی

شاید شما هم جزو افرادی باشید که مستقل و بدون وابستگی به سازمان و شرکتی کار می‌کنید؛ برای مثال، کسب‌وکار خانگی یا شخصی خودتان را دارید. همچنین احتمال دارد که برای شرکتی، به صورت دورکاری فعالیت می‌کنید اما این شرکت، امکان بیمه کردن شما را ندارد.
در همه این شرایط، ممکن است بخواهید خودتان را بیمه کنید و به‌صورت ماهانه، مبلغی را به‌عنوان حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنید. اگر می‌خواهید درمورد بیمه خویش فرما اطلاعات بیشتری داشته باشید، در ادامه به ۱۱ سوال درباره مزایا، معایب و قوانین آن پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.

۱- بیمه خویش فرما یا اختیاری چیست؟

وقتی کارگران در جایی مشغول به کار باشند، کارفرما موظف است طبق قانون اداره کار، آنها را بیمه کرده و هرماه اصطلاحاً برای آنها بیمه رد کند. همه افراد بالای ۱۸ سال، شامل این قانون می‌شوند، اما بسیاری از افراد، وابسته به شرکت یا کارگاهی نیستند و تحت‌پوشش بیمه اجباری تامین اجتماعی قرار نمی‌گیرند.

برای مثال، برخی افراد کسب‌وکار خانگی خود را راه انداخته‌اند یا اینکه به صورت آزاد، برای شرکت‌ها و سازمان‌ها فعالیت می‌کنند؛ بدون اینکه به آنها وابستگی داشته باشند. بنابراین این افراد ممکن است بخواهند خودشان را بیمه کنند و از درآمدی که دارند، به‌صورت ماهانه، مبلغی را به تامین اجتماعی بپردازند.
جالب است بدانید طبق آمار، حدود ۴۳ میلیون نفر از جمعیت کشور، تحت‌پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند. از این تعداد، ۷۸۰ هزار نفر، بیمه اختیاری پرداخت می‌کنند؛ یعنی خودشان، خود را بیمه کرده‌اند. بنابراین تحت پوشش بیمه اختیاری قرار می‌گیرند.

۲- تفاوت بیمه اجباری با بیمه اختیاری (خویش فرما) چیست؟

همانطور که متوجه شدید، بیمه اختیاری یا خویش فرما، به خواسته خود افراد است و تحت پوشش شرکت یا کارگاه خاصی نیست.
به افرادی که تحت پوشش بیمه اجباری هستند، بیمه بیکاری تعلق می‌گیرد. یا کارگری که محل کار خود را به‌صورت غیر ارادی ترک کند، می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری برخوردار شود. درصورتیکه بیمه اختیاری، چنین شرایطی ندارد.

• وقتی کارفرما کارگران را بیمه می‌کند، موظف است از حق بیمه معادل ۳۰درصد درآمد آنها، مبلغ معادل ۲۷درصد را خودش بپردازد. در این صورت، کارگر باقی مانده حق بیمه خود را (معادل ۷درصد درآمد ماهانه‌اش) پرداخت می‌کند. اما کسی که بیمه اختیاری را انتخاب کرده است، باید همه مبلغ حق بیمه را بپردازد.
• افرادی که به‌صورت اجباری بیمه می‌شوند، از خدمات درمانی بیشتری هم استفاده می‌کنند. اما برای بیمه اختیاری، این خدمات کمتر هستند و تعرفه خدمات درمانی (فرانشیز)، به ۱۴ تا ۱۸ درصد هم می‌رسد.
• بین افرادی که بیمه اختیاری یا اجباری شده‌اند، تفاوتی در شرایط بازنشستگی وجود ندارد. البته لازم به ذکر است تفاوت‌هایی بین تسهیلات مستمری‌بگیری و ازکارافتادگی وجود دارد.

۳- چند نوع بیمه خویش فرما داریم؟

به‌طور کلی، دو نوع بیمه خویش فرما وجود دارد:

• بیمه اختیاری
• بیمه خویش‌فرما صاحبان مشاغل آزاد

اگر شما هم جزو افرادی هستید که تحت‌پوشش سازمان، شرکت و کارگاه خاصی نیستند، می‌توانید به یکی از شعب بیمه تامین اجتماعی مراجعه کنید. سپس مدارک لازم را ارائه کرده و فرم مربوطه را تکمیل کنید. بعد از آن، به شما شماره بیمه مخصوصی تعلق می‌گیرد. بعد از انجام این مراحل، می‌توانید مبلغ  حق بیمه را ماهانه پرداخت کنید.

۴- دیر پرداخت کردن حق بیمه چه عواقبی دارد؟

وقتی خود را بیمه کردید، باید بدانید که لازم است هر ماه و سر وقت تعیین‌شده، حق بیمه خود را پرداخت کنید. پرداخت نکردن به‌موقع و سر وقت، باعث می‌شود جریمه شوید یا اینکه قرارداد شما با سازمان بیمه به‌طور کلی فسخ شود.

۵- انجام مراحل دریافت بیمه اختیاری (خویش فرما) چه مدت طول می‌کشد؟

بعد از اینکه درخواست خود برای داشتن بیمه اختیاری به سازمان تامین اجتماعی ارائه کردید، ۶۰ روز طول می‌کشد تا سازمان درخواست شما را بررسی کند. در این بازه زمانی، سازمان تامین اجتماعی صلاحیت شما را برای اینکه می‌توانید بیمه خویش فرما داشته باشید یا نه، بررسی کرده و نتیجه را کتبی اعلام می‌کند.
اگر بعد از گذشت ۶۰ روز هیچ خبری از این سازمان دریافت نکردید، باید به سازمان بازرسی کل کشور یا اداره کل تامین اجتماعی شهر محل سکونت خود مراجعه و پیگیری کنید. لازم است بدانید، ممکن است سازمان تشخیص دهد که باید آزمایش پزشکی انجام دهید. این آزمایش‌ها شامل خون و ادرار هستند.

۶- حق بیمه خویش فرما چه مقدار است؟

حق بیمه اختیاری (خویش‌فرما) بر اساس حداقل و حداکثر حقوقی است که شورای عالی کار هر سال اعلام می‌کند. بنابراین مبنای حق بیمه اختیاری هم بر اساس میزان حقوق و دستمزدی است که برای آن سال اعلام شده است. همچنین هر ۲۴ ماه یک‌بار، این مبلغ می‌تواند تا ۱۰ درصد افزایش پیدا کند.

۷- برای داشتن بیمه خویش فرما چه شرایطی لازم است؟

لازم است بدانید برای داشتن بیمه اختیاری، باید شرایطی داشته باشید که عبارتند از:

• حداکثر سن ۵۰ سال
• اگر ۱۰ سال سابقه بیمه داشته باشید و سنتان بیشتر از ۵۰ سال باشد، شرط سنی برای شما حذف می‌شود.

۸- برای دریافت بیمه اختیاری چه مدارکی لازم است؟

برای اینکه بتوانید بیمه خویش فرما دریافت کنید، باید مدارکی را به سازمان تامین اجتماعی ارائه کنید. این مدارک برای بیمه خویش فرما (اختیاری) عبارتند از:

• اصل شناسنامه و کارت ملی
• کارت پایان خدمت برای آقایان
• احراز هویت
• تکمیل درخواست بیمه اختیاری
• ثبت درخواست
• سه قطعه عکس ۴×۳ برای انجام برخی معاینات پزشکی

در دو صورت ممکن است احتیاجی به معاینه پزشکی نداشته باشید:
• وقتی که تقاضای بیمه می‌دهید، از آخرین قطع بیمه شما کمتر از ۹ ماه گذشته باشد.
• قبل از اینکه قطع بیمه قبلی، ۳۶۵ روز پیوسته سابقه بیمه داشته‌اید.

۹- صاحبان مشاغل آزاد برای بیمه خویش فرما چه مدارکی ارائه می‌دهند؟

برای افرادی که صاحب مشاغل آزاد هستند، دریافت بیمه خویش فرما به مدارک و طی مراحل زیر احتیاج دارد:

• مراجعه حضوری
• اصل شناسنامه و کپی از تمام صفحات آن
• اصل کارت ملی و کپی آن
• اصل کارت پایان خدمت یا معافی و کپی آن
• ۵ قطعه عکس ۴×۳

۱۰- به بیمه‌شدگان خویش فرما چه تسهیلاتی تعلق می‌گیرد؟

به افرادی که بیمه خویش فرما (اختیاری) دریافت می‌کنند، تسهیلات زیر تعلق می‌گیرد:

• خدمات درمانی
• صدور و تمدید دفترچه
• خدمات مستمری
• خدمات بازنشستگی
• پرداخت هزینه‌های کفن و دفن
• صدور و تمدید دفترچه برای افراد تحت‌تکلف

۱۱- به افرادی که بیمه خویش فرما دریافت می‌کنند چه تسهیلاتی تعلق نمی‌گیرد؟

• هزینه‌های دوره بیماری
• هزینه‌های دوره بارداری
• بیمه بیکاری
• هزینه کمک‌ازدواج
• کمک هزینه ازکارافتادگی

حرف آخر

بعد از آشنایی کامل با شرایط، مزایا و معایب بیمه خویش فرما می‌توانید تصمیم بگیرید که از تسهیلات آن استفاده کنید یا خیر. همچنین آگاه هستید که برای دریافت این بیمه، باید چه شرایطی داشته باشید و چه مدارکی را به سازمان ارائه کنید.