علی‌رغم رکود شدید در بازار خرید و فروش خودرو، نوسانات این کالای مصرفی در ماه‌های گذشته افزایش یافته است. کارشناسان منشأ این نوسانات را در بیرون از صنعت خودرو جستجو می‌کنند.

به گفته آنها، عدم ثبات قیمت ارز و اخبار متناقض دیپلماتیک بر افت‌وخیزهای کوتاه‌مدت بازار خودرو تاثیر گذاشته است. به‌طوری که مقایسه معاملات نشان می‌دهد خودروهای طبقه متوسط قیمتی مانند کوئیک یا ۲۰۶ و سمند در طی یک هفته حدود پنج میلیون نوسان داشته‌اند.

اما در هفته گذشته برخی خودروهای پرطرفدار از نوسانات در امان نماندند هرچند برخی خودروهای محبوب بدون تغییر باقی ماندند.

• پژو ۲۰۶ سال ساخت ۱۴۰۱ در یک ماه گذشته افزایش قیمت اندکی داشت. این خودرو هم‌اکنون با قیمت حدود ۲۹۶ میلیون تومان در بازار آزاد معامله می‌شود. پژو ۲۰۶ در طی شش ماه گذشته نوسان زیادی نداشته است و در همین محدوده ۲۹۶ میلیون تومان بوده است.
• برخلاف ۲۰۶ خودروی کوئیک تنها طی سه روز دو میلیون تومان کاهش قیمت داشته، و عجیب‌تر آنکه این خودرو در طول شش ماه گذشته حدود ۲۰ میلیون افت قیمت داشته است.
• در بین خودرو‌های کوییک موجود در بازار کوئیک دنده‌ای مدل ۱۴۰۰ در ۲۴ ساعت گذشته یک میلیون تومان ارزان شده و ۲۱۰ میلیون تومان قیمت خورده است و کوییک آر مدل ۱۳۹۹ نیز در این مدت ۲ میلیون تومان ارزان شده و ۱۹۰ میلیون تومان قیمت خورده است.
• در بین خودرو‌های سمند نیز این نوسانات قیمتی رخ داده به‌طوری که سمند LX-EF7 مدل ۱۴۰۰ از ۳۲۵ میلیون تومان در روز گذشته امروز به ۳۱۵ میلیون تومان رسیده و مدل ۱۴۰۱ این خودرو نیز از ۳۵۰ میلیون تومان در روز گذشته امروز به ۳۴۵ میلیون تومان رسیده است.
• خودروی دنا در طول ماه‌های اخیر روند ثابتی را داشته است و در بازار آزاد با قیمتی در محدوده ۴۸۵ میلیون تومان معامله می‌‌شود.

در شش ماه گذشته به دلیل قیمت‌گذاری دستوری قیمت خودروها ثابت نگه داشته شده ولی همچنان فاصله قیمت کارخانه از بازار آزاد جذاب است. این فاصله برای خودروی ۲۰۶ و سمند حدود ۱۵۰ میلیون تومان است. اما به نظر می‌رسد قرار است این بازار پرسود پایان پذیرد و وزارت صمت وعده داده که به زودی روش قرعه‌کشی برچیده خواهد شد.

عرضه خودرو در بورس اولین چراغ سبز وزارت صمت به نزدیک شدن قیمت بازار با قیمت کارخانه بود. در اولین تجربه این اتفاق برای فیدلیتی افتاد. پس از عرضه فیدلیتی در بورس کالا، مشتریان این خودرو را گران‌تر از قیمت دستوری تعیین‌شده خریداری کردند اما از سویی دیگر ارزان‌تر از قیمت بازار آزاد تهیه کردند.

پایان دوران قرعه‌کشی

مرور اقدامات وزارت صمت طی یک سال گذشته و همچنین اظهارات مسئولان این وزارتخانه در مورد قیمت‌گذاری و عرضه خودرو، نشان می‌دهد پروسه عبور نرم از سیاست‌های دستوری در حوزه قیمت خودرو آغاز شده و به احتمال زیاد تا پایان سال ادامه خواهد داشت. بر این اساس، دو سناریو برای پایان این داستان قابل‌پیش‌بینی است: یکی آزادسازی قیمت و دیگری عرضه تمام خودروها در بورس کالا.

دولت در اولین قدم برای حذف قیمت‌گذاری دستوری، شورای رقابت را حذف کرد. با کنار گذاشتن شورای رقابت از قیمت‌گذاری خودرو، ستاد تنظیم بازار مسئول تعیین قیمت خودروهای داخلی شد و مجوز افزایش ۱۸ درصدی قیمت را نیز صادر کرد. با این اقدام بار دیگر فاصله بازار آزاد با قیمت کارخانه کم شد.

اما این قیمت همچنان با هزینه تمام‌شده و ارزش واقعی خودروها فاصله داشت؛ به همین دلیل از آن تاریخ تا به امروز با وجود کمبود نقدینگی و تداوم زیان‌دهی خودروسازان (طبق ادعای خودشان) مجوز دیگری برای افزایش قیمت خودرو صادر نشده است.

وزارت صمت به دنبال عبور از قیمت‌گذاری دستوری به صورت چراغ‌خاموش است. با اعلام خبر عرضه تمامی محصولات ایران خودرو در بورس مشخص شد، دولت موافق عرضه خودرو در بورس است و این اقدام را گامی در جهت واقعی شدن قیمت خودرو می‌داند.

این خبر را قائم مقام اجرایی مدیر عامل ایران‌خودرو کیانوش پورمجیب داده است. وی در همین رابطه گفته است:

«محصولات تولیدی ایران‌خودرو یکی پس از دیگری به سمتی حرکت می‌کنند که قیمت‌گذاری آن‌ها بر اساس منطق بازار انجام شود. امید است تک‌تک محصولات از زیان انباشته خارج شوند. این اقدام در ابتدا با خودروی هایما آغاز شد و توانستیم برای نخستین‌بار این محصول را در بورس کالا کشف قیمت کرده و به فروش برسانیم. محصولات بعدی نیز به ترتیب در بورس کالا عرضه و کشف قیمت خواهند شد تا با نظام قیمت‌گذاری بازار عرضه شوند.»

با حذف کنترل دستوری قیمت خودروها به نظر می‌رسد بازار آرامش بیشتری پیدا کند. در شرایط فعلی کشور، مدیران خودروسازان خصوصی و دولتی همگی از روش بورس حمایت می‌کنند و این روش را راهی برای کاهش ضرر خودروسازان می‌دانند.

***