زندگینامه آیرتون سنا؛ ماهرترین و نترس‌ترین راننده تاریخ فرمول یک
نگاهی به زندگی و افتخارات و قهرمانی‌های آیرتون سنا
آیرتون سنا کیست؟ پیش از توضیح درباره زندگینامه آیرتون سنا، باید بگوییم که در تاریخچه دو مسابقه حرفه‌ای و قدیمی اتومبیلرانی در جهان یعنی فرمول یک و رالی جهانی، قهرمان‌های نامی و مشهور زیادی وجود داشته‌اند. برخی از آنها همچنان به ادامه موفقیت‌های خود مشغول هستند و برخی دیگر به‌طور طبیعی بازنشسته شده‌اند. برخلاف این دو گروه، برخی دیگر یا به‌خاطر اتفاقات و سانحه‌ای که برایشان پیش آمده به‌ناچار قادر به حضور بیشتر در این رقابت‌ها نبوده و یا متأسفانه به دیار باقی رفته‌اند.
در مطلب امروز به بررسی زندگینامه آیرتون سنا یکی از قهرمانان فقید و بزرگ در فرمول یک خواهیم پرداخت که در اوج جوانی و موفقیت در کارنامه‌اش چشم از این جهان فروبست. آیرتون سنا قهرمان سه دوره این بازی‌ها است و در بسیاری از نظرسنجی‌های معتبر به‌عنوان ماهرترین و نترس‌ترین راننده تاریخ این مسابقات انتخاب شده است. امیدواریم که این نوشته در مورد بیوگرافی آیرتون سنا برای علاقمندان این رشته خواندنی و جذاب باشد.
عناوین این مطلب
تولد و سال‌های اولیه زندگی آیرتون سنا
«آیرتون سنا داسیلوا Ayrton Senna da Silva» در روز ۲۱ ماه مارس سال ۱۹۶۰ و در خانواده‌ای مرفه در بیمارستانی از شهر سائوپولوی برزیل متولد شد. پدر او صاحب زمین و کارخانه بود و آیرتون فرزند میانی خانواده محسوب میشد، درحالی‌که یک خواهر بزرگ‌تر و یک برادر کوچک‌تر داشت. مادر او ایتالیایی تبار بود. آیرتون در میان سه فرزند تنها چپ‌دست این خانواده بود و تا ۴ سالگی در خانه‌ای که متعلق به پدربزرگش بود زندگی کرد.
او از همان ابتدا به ورزش و جنب و جوش علاقه پیدا کرد و کار خود را با ژیمناستیک شروع کرد. در همان حدود ۴ سالگی و با وجود مشکلات حرکتی و جسمی علی‌رغم اینکه نمی‌توانست از پله‌ها درست بالا برود، به ماشین‌ها و رشته اتومبیلرانی علاقه‌مند شد. والدینش به او لقب «بکو» دادند و آزمایشات پزشکی نشان داد که او هیچ مشکل جسمانی ندارد. در ۷ سالگی توانست یک جیپ کوچک را در اطراف مزرعه خانوادگی‌شان براند و همچنین یاد گرفت که چگونه بدون احتیاج به کلاچ دنده عوض کند.
با حفظ علاقه‌مندی به خودروها و یادگیری بیشتر به سال‌های نوجوانی رسید. چند سال بعد به کالج ریو برانکو در همان شهر زادگاهش رفت و در سال ۱۹۷۷ با مدرک درجه ۵ رشته‌های فیزیک، شیمی، ریاضی و زبان انگلیسی فارغ‌التحصیل شد. او بعد از این در دانشگاهی به تحصیل در رشته مدیریت بازرگانی پرداخت، اما بعد از ۳ ماه انصراف داد.
اولین ماشین کارتینگ آیرتون توسط پدر و با استفاده از یک موتور ماشین چمن‌زنی ساخته شد و او در سن ۱۳ سالگی در اولین مسابقه کارتینگ شرکت کرد. با وجود اینکه اکثر رقبایش سن بیشتری از اون داشتند، سنا در بیشتر زمان آن مسابقه و تا قبل از برخورد به یکی از رانندگان رقیب پیشتاز بود.
اولین افتخارات و قهرمانی‌های آیرتون سنا در همان سال اخذ مدرک کالج یعنی ۱۹۷۷ رخ داد و توانست عنوان نخست مسابقات آمریکای جنوبی آن سال را به دست بیاورد. او ۴ سال پیاپی در این بازی‌ها شرکت کرد و در سال ۱۹۷۹ و ۱۹۸۰ به مقام دومی رسید.
در ادامه زندگینامه آیرتون سنا و در سال ۱۹۸۱، او به منطقه ایتون در شهر نوریچ انگلستان نقل مکان کرد و پس از پیوستن به تیم «ون دیمن» در نوعی از مسابقات خودروهای تک‌سرنشین اتومبیلرانی شرکت کرد. او در همان اولین حضور توانست عنوان نخست دو مسابقه RAC و «فرمولا فورد» را به دست بیاورد. سال بعد در همان مسابقات فرمولا فورد این قهرمانی را تکرار کرد.
حرفه اتومبیلرانی در مسابقات ورزشی برای او آرام آرام نقشی جدی‌تر گرفت و از آنجا که نام خانوادگی «داسیلوا» در میان مردم برزیل بسیار رایج محسوب میشد، او برای شروع این حرفه نام خانوادگی مادرش یعنی «سنا» را برگزید تا زندگینامه آیرتون سنا وارد فاز جدیدی شود.
در سال ۱۹۸۳ افتخارات و قهرمانی‌های آیرتون سنا شروع شد. آیرتون اولین مسابقه فرمول ۳ خود را برگزار کرد و در دور اول پیشتاز بلامنازع نبرد بود و درنهایت و در راند آخر توانست رتبه نخست را از آن خود کند. همچنین در ماه نوامبر همین سال با ماشین تویوتا به مقام اول جایزه بزرگ فرمول ۳ پیست ماکائو رسید.
رقابت‌های فرمول یک در زندگینامه آیرتون سنا
آیرتون سنا در تست‌های بازی‌های فرمول یک سال ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ برای تیم‌های ویلیامز و مک‌لارن شرکت کرد و در طول ۴۰ دور موفق به ثبت رکوردهایی بهتر از سایر رانندگان شد، اما هیچ‌کدام از تیم‌ها برای فصل ۱۹۸۴ جای خالی نداشتند. سنا اصرار داشت که ماشین‌های جدید این دو تیم بهتر است با یک راننده با استعداد و چهره جدیدی مثل او در پیست آن سال رانده شود تا به‌نفع هر دو باشد، اما موفق به پیشبرد حرف خود نشد.
تیم لوتوس با دیدن مهارت سنا قصد داشت تا او را جایگزین راننده اصلی خود کند، اما گروه مدیریتی انگلیسی این تیم می‌خواست راننده اصلی تیم حتماً یک انگلیسی باشد. سنا بیشتر از قبل دوست داشت در یک تیم مطرح در این دوره حضور یابد، اما مشابه همین اتفاق گروه لوتوس برای تیم «برابهام» افتاد و با وجودی که مربی و مسئول تیم خواهان قراردادن سنا در بین رانندگان بودند، اسپانسر ایتالیایی آنها اصرار داشت از یک راننده ایتالیایی استفاده شود. سرانجام آیرتون به تیمی تازه تأسیس به‌نام تولمان پیوست، اما در آن فصل با این تیم به مقام درخوری نرسید.
چند وقت بعد و در همان سال، با ایستادن در جایگاه ششم در مسابقه جایزه بزرگ آفریقای جنوبی توانست به اولین رده معتبر در بین قهرمانان برتر برسد و این کار را در مسابقه جایزه بزرگ بلژیک تکرار کرد. بهترین عملکرد آن فصل سنا در نبرد گرندپری موناکو در آب و هوایی بارانی در حال رخ‌دادن بود، اما این مسابقه به دلایل امنیتی، خطرناک و لغزنده‌بودن پیست به‌خاطر باران شدید در میانه راه لغو شد. آیرتون سنا در کل مسابقات آن فصل دو مرتبه به سکو رسید و درمجموع در رده نهم قرار گرفت.
سنا به‌خاطر تخلف در قراردادش و مذاکره پنهانی با تیم لوتوس بدون دادن اطلاع قبلی به مسئولان تیم تولمان از بازی‌های سال ۱۹۸۵ کنار گذاشته و محروم شد. سنا با عضویت در تیم لوتوس در سال بعد به‌عنوان اولین راننده‌ای از این تیم نام گرفت که به‌طور مستقیم توسط مؤسس آن انتخاب نشده بود.
آیرتون سنا و عضویت در تیم جدید
در این برهه از زندگینامه آیرتون سنا لوتوس با تیم رنو ادغام شده بود و خودرویی که زیر پای آیرتون قرار گرفت، مدلی ساخت گروه انگلیسی بود که توسط رنو مورد بهبود قرار گرفت، اما به‌دلیل جدیدبودن سیستم تعلیق و بی‌تجربگی سنا، راننده برزیلی نتوانست به‌خوبی از آن استفاده کند. او توانست در مسابقه جایزه بزرگ پرتغال در این سال با وجود نرسیدن به سکو، رکورد سریع‌ترین دور این پیست را بزند.
چند نبرد گرندپری که گذشت، رانندگان دیگر از جمله نیکی لائودا از سبک رانندگی او انتقاد کردند و سنا را به بیش از حد تهاجمی و اگرسیو‌بودن در پیست متهم کردند. آنها معتقد بودند آیرتون سنا در زمان‌هایی که جاده و حالت راندن ماشین به‌نوعی است که شرکت‌کنندگان باید آهسته‌تر و ایمن‌تر برانند، آیرتون با بی‌احتیاطی و سرعت بیشتر از معمول دیگر رانندگان را مجبور به کنارزدن و یا منحرف‌کردن می‌کند. درنهایت فصل ۱۹۸۵ برای این برزیلی در مقام چهارم به پایان رسید.
سال ۱۹۸۶ اگرچه با اولین برد یک مسابقه گرندپری برای سنا همراه بود و او توانست در میشیگان به این مهم برسد، اما آیرتون سنا باز هم در پایان فصل به رده‌ای بهتر از چهارمی نرسید. در پایان فصل بعدی یعنی ۱۹۸۷ با تمام تلاشی که کرد یک رده بالاتر آمد و با ۵۷ امتیاز جمعی در رده سوم قرار گرفت، اما از آنجا که حمایت مورد توقعش را در این سه فصل از تیم لوتوس نگرفت، احساس کرد هیچ‌وقت نمی‌تواند با این تیم به رده نخست برسد و اعلام کرد که از فصل بعد به مک‌لارن خواهد رفت.
مک‌لارن و شروع قهرمانی‌های آیرتون سنا
با عضویت در این تیم افتخارات و قهرمانی‌های آیرتون سنا به‌طور رسمی آغاز می‌شود. او در حالی به این تیم رسید که رقیب و راننده اصلی قدرتمندی در تیم مک‌لارن به‌نام «آلن پروست» وجود داشت و سنا برای جایگاه اصلی تیم باید چه در تست‌ها و چه در پیست با او رقابت می‌کرد. نبردی تنگاتنگ که حدود ۵ سال به‌طول کشید و جزء دراماتیک‌ترین مبارزه‌های دو نفر در تاریخ فرمول یک است.
سنا در اولین سال رقابتش برای مک‌لارن، یعنی در سال ۱۹۸۸ رقابت اصلی برای قهرمانی در فرمول یک بیشتر به یک نبرد درون‌گروهی مک‌لارن بین این دو نفر تبدیل شد. در یک جاده سنا به‌عنوان نخست می‌رسید و در جاده بعدی این پروست بود که اول میشد. حتی کار به جایی کشید که گاهی در حین مسابقه با هم بحث و نزاع می‌کردند. درنهایت تیم مک‌لارن ۱۵ مسابقه از ۱۶ نبرد آن سال را برد و سنا با پیروزی در ۸ پیست به اولین قهرمانی خود در فرمول یک رسید.
این درگیری دو هم‌تیمی در فصل بعد یعنی در ۱۹۸۹ حتی از مرز تکنیکی و مهارتی هم عبور کرد و به فشارهای روانی رسید؛ تا جایی که چندین‌بار در طول این فصل جلساتی بین آن دو و مدیران و مربی مک‌لارن برگزار شد، اما درنهایت این پروست بود که در کشور ژاپن قهرمانی آن فصل را به‌نام خود ثبت کرد. در این مسابقه که هر کدام از این دو نفر پیروز میشد به قهرمانی می‌رسید، رقابت بسیار نزدیک و تهاجمی بین پروست و سنا شکل گرفت که درنهایت با برخورد شدید دو ماشین به یکدیگر این رقابت متوقف شد.
بعد از بررسی‌ها آیرتون سنا توسط مسئولان و مدیر برگزاری به‌علت تخلف و بی‌احتیاطی از مسابقه کنار گذاشته شد و پروست به مقام اول رسید. سنا با اعتراض به این حکم معتقد بود تصمیم‌گیران فرانسوی دوست دارند یکی از هموطنان‌شان یعنی پروست برنده این فصل باشد. سرانجام آیرتون سنا در رده دوم آن فصل را به پایان رساند و پروست که دیگر نمی‌توانست این تنش در تیم را تحمل کند، از فصل بعد به تیم رقیب مستقیم مک‌لارن یعنی فراری پیوست.
در سال ۱۹۹۰ و بعد از اینکه دیگر خبری از پروست در مک‌لارن نبود، او توانست با ۶ پیروزی و ۲ مقام دومی در امتیازها با فاصله جلو بیفتد، اما پروست در فراری که اکنون دیگر رقیب و دشمن اصلی او محسوب میشد، با پیروزی در ۵ پیست بعدی این رده را به چالش کشید.
این فصل پر تنش در زندگینامه آیرتون سنا در حالی به پایان خود نزدیک میشد که تنها دو پیست باقی‌مانده و فاصله امتیازی سنا و پروست تنها به عدد ۹ کاهش یافته بود. تاریخ تکرار میشد و سرنوشت قهرمانی آن سال دوباره در همان پیست کشور ژاپن که سال قبل با برتری و قهرمانی پروست به پایان رسید مشخص میشد.
مسابقه شروع شد و پروست در خط جلوتری قرار داشت. سنا که با حکم مسئولان برگزاری از جایگاه عقب‌تری نبرد را شروع کرد، بعد از چند دور و با همان روحیه تهاجمی درنهایت در یکی از گوشه‌ها نزدیک به پایان مسابقه با فشار زیاد بر روی پدال گاز فاصله خود را با پروست کم کرد و با برخورد با ماشین او هر دو خودرو را عمداً به سمت قسمت سنگریزه پیست و سد لاستیکی سوق داد و درنهایت توانست پیروز این مسابقه شود و به‌این‌ترتیب دومین قهرمانی فرمول یک خود را جشن بگیرد.
بعد از این نوع پیروزی و کسب عناوین، انتقادها از نحوه رانندگی سنا بیشتر شد و بر اساس گزارشات ثبت‌شده توسط خبرنگاران، آیرتون سنا در طول این ۴ فصل از مسابقات فرمول یک بیشتر از کل تماس‌ها و تصادفات همه قهرمانان تاریخ این مسابقات با دیگر رانندگان برخورد داشته است.
در فصل ۱۹۹۱ به‌خاطر ضعف تولید فراری و افت پروست، این راننده برزیلی با برتری در ۷ مسابقه بسیار راحت‌تر از سال قبل قهرمان فرمول یک شد تا به‌عنوان جوان‌ترین راننده‌ای لقب بگیرد که ۳ بار به این عنوان رسیده است. سال ۱۹۹۲ با تغییر سیاست‌های ساخت ماشین توسط مک‌لارن، سنا نتوانست موفقیت‌های گذشته خود را تکرار کند و برای همین قراردادش با این تیم را برای فصل بعد تمدید نکرد.
سنا که کمی از این افت دچار یأس و ناامیدی شده بود، اعتقاد داشت ساخته‌های جدید مک‌لارن با روحیه رانندگی او سازگار نیست و قهرمانی با آنها در عمل ناممکن است. در این دوره از زندگینامه آیرتون سنا و در زمان دلسردی از مک‌لارن، با پیشنهاد عضویت در تیم رقیب یعنی فراری مواجه شد، اما درنهایت آن را رد کرد. سال ۱۹۹۳ به عضویت هیچ تیمی در نیامد، اما برای فصل ۱۹۹۴ با تست شخصی مدل جدید اتومبیل تیم ویلیامز به این گروه پیوست.
برگ آخر از زندگینامه آیرتون سنا
فراز و نشیب بیوگرافی آیرتون سنا این قهرمان ماهر و با استعداد با تلخی به پایان می‌رسد. مرگ آیرتون سنا به‌دلیل زمان‌بندی بد و جوان‌بودن او و همچنین نحوه رخ‌دادن آن برای همیشه در تاریخ فرمول یک ثبت شده است. مسابقه جایزه بزرگ سن‌مارینو در سال ۱۹۹۴ سومین پیست آن فصل اولین نبرد سنا در آن سال بود؛ چراکه او حضور دو پیست قبلی را از دست داده بود.
در آغاز بازی سنا از مایکل شوماخر بزرگ پیش بود، اما مسابقه بعد از چند دور به‌دلیل حادثه‌ای که در جاده پیش آمده بود، متوقف شد و بعد از ساعاتی دوباره در دور ششم از سر گرفته شد. در این دور برتری با سنا همراه بود و او در این جایگاه به دور هفتم پیست رفت، اما در این دور و در یکی از پیچ‌ها خودروی او با سرعت ۳۰۷ کیلومتر بر ساعت از جاده خارج شد و بعد از به‌جای گذاشتن خط ترمزی طولانی با سرعت ۲۳۳ کیلومتر به دیواره بتنی برخورد کرد.
بعد از دو دقیقه از تصادف او بیهوش با نبضی بسیار ضعیف و درحالی‌که حدود ۴ و نیم لیتر خون از دست داده بود از ماشین بیرون کشیده شد. بعد از درمان اولیه به بیمارستان منتقل شد، اما چند ساعت بعد رئیس بیمارستان اعلام کرد، آیرتون سنا علی‌رغم تمامی تلاش‌ها درگذشته است.بدین گونه مرگ آیرتون سنا بسیار تلخ رقم خورد.
پزشک او معتقد بود سنا در همان برخورد با دیوار بتنی ضربه مغزی شده و درمان اولیه و نبض ضعیف او تأثیری در زنده ماندنش نداشته است. به‌این‌ترتیب مرگ آیرتون سنا در سن ۳۴ سالگی و در اوج محبوبیت در تاریخ یکم ماه می ۱۹۹۴ اتفاق افتاد و زندگینامه آیرتون سنا به پایان رسید.
اگرچه که با معیار تعداد قهرمانی و امتیازات جمع‌شده در بسیاری از رده‌بندی‌ها از شوماخر به‌عنوان بهترین راننده تاریخ فرمول یک یاد می‌شود؛ اما در نطرسنجی‌های تخصصی‌تر و به‌دلیل اشتیاق زیاد و شیوه بی‌پروای رانندگی این قهرمان برزیلی، آیرتون سنا را به‌نوعی ماهرترین و نترس‌ترین راننده تاریخ فرمول یک می‌شناسند. همچنین، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب فهرست بهترین رانندگان تاریخ جهان را نیز مطالعه کنید.
امیدواریم که مطالعه زندگینامه آیرتون سنا برای شما هم جذاب بوده باشد. آیا شما هم این قهرمان را می‌شناختید؟ از نظر شما بهترین راننده مسابقات فرمول یک جهان چه کسی است؟