صنعت خودروسازی ایران، پس از صنعت نفت، بزرگترین صنعت در ایران است. هم اکنون ایران با ساخت ۱٬۳۹۵٬۴۲۱ دستگاه خودرو و ۳۵٬۹۰۱ دستگاه خودروی تجاری (در سال ۲۰۰۹) ۱۸مین خودروساز جهان و بزرگترین خودروساز خاورمیانه است. در سال ۲۰۰۹، ایران از لحاظ سرعت رشد صنعت خودرو مقام پنجم دنیا را پس از چین، تایوان، رومانی و هند کسب کرد. اما در چند سال گذشته انتقادات فراوانی به کیفیت و قیمت خودروهای ایرانی وارد شده است.
بنا بر آمار منتشره در سایت کدال، سه غول خودروساز داخلی (ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو) طی ۱۰ ماه امسال در مجموع ۷۳۰ هزار و ۳۶۲ دستگاه انواع محصولات سواری را به تولید رسانده‌اند تا در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته تنها حدود چهار درصد افزایش تیراژ را تجربه کنند. در این بین، ایران خودرویی‌ها صاحب بیشترین تیراژ هستند، چه آن که توانسته‌اند ۳۸۸ هزار و ۹۴ دستگاه محصول را تا پایان دی ماه به تولید برسانند. این آمار نشان می‌دهد تولید بزرگترین خودروساز ایران در مقایسه با ۱۰ ماه مشابه سال گذشته ۲۳ درصد رشد کرده است.
از سایپا اما خبر می‌رسد این شرکت ۱۰ ماه امسال را با روندی نزولی نسبت به مدت مشابه در سال ۹۸ پشت سر گذاشته است. طبق صورت‌های مالی ارائه شده به بورس، دومین خودروساز بزرگ کشور ۲۶۱ هزار و ۷۰۲ دستگاه محصول را طی ۱۰ ماه سال جاری تولید کرده و بنابراین در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، کاهش حدودا ۱۷ درصدی را به خود می‌بیند.
در نهایت اما پارس خودرویی‌ها نیز نتوانسته‌اند تیراژ ۱۰ ماه امسال خود را در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته افزایش دهند. سومین خودروساز بزرگ ایران تا پایان دی امسال ۸۰ هزار و ۶۵۵ دستگاه محصول را به تولید رسانده که در مقایسه با ۱۰ ماه مشابه سال گذشته، نزدیک به پنج درصد کاهش را نشان می‌دهد.
غول‌های جاده مخصوص در دی ماه و نسبت به آذر با کاهش تولید مواجه شده‌اند. طبق آمار اعلامی، در دهمین ماه امسال ۷۶ هزار و ۷۲۶ دستگاه محصول توسط سه خودروساز بزرگ کشور به تولید رسیده که در مقایسه با آذر، کاهش بیش از ۹ درصدی را نشان می‌دهد. در این بین، سایپایی‌ها طی دی امسال ۲۷ هزار و ۴۶۲ دستگاه محصول را به تولید رسانده‌اند تا در مقایسه با آذر نزدیک به ۲۲ درصد افزایش تیراژ را تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: تعهدات معوق ایران خودرو تا پایان سال به صفر می‌رسد
از آن سو، ایران خودرو با توجه به تیراژ ۴۱ هزار و ۴۰۸ دستگاهی‌اش طی دی ماه، ۲۵ درصد افت تولید را نسبت به آذر به خود می‌بیند. از پارس خودرو نیز خبر می‌رسد این شرکت در دهمین ماه امسال هفت هزار و ۸۵۶ دستگاه محصول را به تولید رسانده است. مقایسه این آمار با تیراژ آذر امسال نشان می‌دهد سومین خودروساز بزرگ ایران بیش از ۱۵ درصد افزایش تولید را تجربه کرده است. با توجه به آمارهای فوق، تیراژ خودروسازان در مجموع ۱۰ ماه امسال در حالی افزایشی بوده که رشد تولید ماهانه آن‌ها (در حالت تجمیعی) متوقف شده است.
حال اگر نگاهی به جزئیات آمار تولید خودروهای سواری در ۱۰ ماه امسال بیندازیم تا مشخص شود غول‌های جاده مخصوص چه افت و خیزی در این بازه زمانی داشته‌اند. طبق آمار استخراج شده از صورت‌های مالی ایران خودرو، گروه پژوی این شرکت (به جز پژو ۲۰۰۸) تیراژی ۲۸۰ هزار و ۱۵۳ دستگاهی طی ۱۰ ماه امسال داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حدود ۲۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. اما در حالی که به نظر می‌رسید مونتاژ پژو ۲۰۰۸ در ایران خودرو به طور کامل متوقف شده، گزارش ارائه شده به بورس نشان می‌دهد آبی‌های جاده مخصوص این محصول را در دی نیز تولید کرده‌اند. طبق آمار، در نخستین ماه زمستان، ۱۱ دستگاه پژو ۲۰۰۸ در ایران خودرو مونتاژ شده و آمار تولید ۱۰ ماهه این محصول نیز ۱۸۱ دستگاه بوده است. در مقایسه با آمار سال گذشته، مونتاژ ۲۰۰۸ بیش از ۹۷ درصد افت کرده است. با توجه به آمار ۱۱ دستگاهی ۲۰۰۸ در دی ماه، به احتمال فراوان مونتاژ این خودرو طی سال جاری به طور کامل متوقف خواهد شد.
طبق آمارهای ایران‌خودرو، تولید سمند با افزایش تولید مواجه شده است. بنا بر آمار منتشره، این شرکت طی ۱۰ ماه امسال، ۴۴ هزار و ۴۰۷ دستگاه سمند را به تولید رسانده و این آمار سبب افزایش حدودا نیم درصدی تولید محصول مورد نظر نسبت به مدت مشابه در سال ۹۸ شده است.
ایران خودرویی‌ها در ۱۰ ماه امسال اما ۴۵ هزار و ۵۰۳ دستگاه دنا را به تولید رسانده‌اند تا نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۸۳ درصد رشد تولید را به خود ببینند. دنا در مدل‌های مختلف شامل معمولی و پلاس و توربو به تولید می‌رسد.
افزایش تولید اما شامل دیگر محصول ایران خودرو یعنی رانا نیز شده است. طبق گزارش ارائه شده به بورس، در ۱۰ ماه امسال ۱۰ هزار و ۹۱ دستگاه رانا در ایران خودرو به تولید رسیده که رشد بیش از ۶۳ درصدی را نشان می‌دهد. اما دیگر محصول ایران خودرو به نام هایما که چینی است، در مجموع سه هزار و ۲۰۲ دستگاه تا پایان دی امسال تیراژ داشته و این آمار از افت حدودا ۴۸ درصدی تیراژ هایما حکایت دارد. هر چند ایران‌خودرویی‌ها از مدت‌ها پیش خبر از توقف تولید این محصول داده‌اند، با این حال، آمار دی نشان می‌دهد هایما همچنان مهمان سایت خراسان آن‌ها است.
بیشتر بخوانید: قیمت قطعی کوییک S و ساینا S مشخص شد
بر این اساس، ایران خودرویی‌ها طی دهمین ماه امسال شش دستگاه هایما مونتاژ کرده‌اند. اما تارا محصول جدید ایران خودرو که چندی قبل پیش فروش نیز شد، تیراژی ۵۲ دستگاهی تا پایان دی امسال داشته است. تولید تارا از دو ماه پیش کلید خورده و ایران خودرو در دی ماه تنها ۱۹ دستگاه از این محصول را ساخته است.
به سایپا برویم و ببینیم این شرکت چه آماری در تولید محصولات خود طی ۱۰ ماه امسال به جا گذاشته است. بنابر آمار ارائه شده به بورس، سایپایی‌ها در تولید تیبا تیراژی ۱۸۷ هزار و ۷۷۷ دستگاهی طی ۱۰ ماه امسال از خود به جا گذاشته‌اند. این آمار نشان می‌دهد تولید خودروی مورد نظر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدودا ۳۶ درصد رشد پیدا کرده است. تیبا تنها محصول سواری تولیدی سایپا در دی ماه نبوده و این شرکت چانگان و شاهین هم به تولید رسانده است. در این بین، تولید شاهین اخیرا کلید خورده است. طبق آمار ارائه شده به بورس توسط سایپا، این شرکت تا پایان دی امسال ۱۰۷ دستگاه شاهین را به تولید رسانده است.
همچنین در دی ماه نیز سایپایی‌ها ۶۲ دستگاه از این خودرو را تولید کرده‌اند. شاهین محصول جدید سایپا به شمار می‌رود که پیش فروش شده و قرار است تحویل آن به ثبت‌نام‌کنندگان تا قبل از سال جدید کلید بخورد. همچنین، آمار منتشر شده حکایت از بازگشت میهمان چینی سایپا دارد. بر این اساس، طی دی ماه امسال، ۱۰ دستگاه چانگان در سایپا مونتاژ شده و این موضوع می‌تواند به معنای از سرگیری تولید این محصول چینی باشد. در مجموع، طی ۱۰ ماه امسال کلا ۵۰ دستگاه چانگان تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تقریبا ۰۱/ ۰ رشد داشته است.
بیشتر بخوانید: دیگنیتی از بهمن ماه وارد بازار می‌شود
سری هم به پارس خودرو بزنیم، شرکت زیر مجموعه سایپا که بیشتر محصولات تولیدی در آن، در واقع متعلق به سایپا هستند و برای خالی نماندن خطوط تولید، به این شرکت منتقل شده‌اند. طبق آمار، پارس‌خودرو در ۱۰ ماه امسال سه هزار و ۵۱۱ دستگاه برلیانس را مونتاژ کرده تا این خودروی چینی باز هم حضور نسبتا پر رنگی در خطوط تولید گروه خودروسازی سایپا داشته باشد. تولید این تعداد برلیانس در حالی است که طی ۱۰ ماه مشابه سال گذشته، تیراژ محصول مورد نظر فقط ۱۹۵ دستگاه بود. با توجه به آمار مورد نظر، تولید برلیانس در بازه زمانی تحت بررسی ۱۸ برابر شده است. طبق آمار ارائه شده به بورس، پارس خودرویی‌ها تولید کوئیک و ساینا را نیز در دی ماه ادامه داده‌اند. در این بین، تیراژ گروه خودروهای Q200 در ۱۰ ماه امسال به ۳۸ هزار و ۵۴۷ دستگاه رسیده است. این در حالی است که پارس خودرو طی ۱۰ ماه سال گذشته تنها چهار هزار و ۱۰۰ دستگاه از این گروه خودرویی را تولید کرده بود. صورت‌های مالی پارس خودرو همچنین نشان می‌دهد ساینا تیراژی پنج هزار و ۵۹۰ دستگاهی را طی ۱۰ ماه امسال از خود به جا گذاشته است. این خودرو در مدت مشابه سال گذشته میهمان پارس خودرو نبود و در سایپا به تولید می‌رسید. در صورت‌های مالی پارس خودرو، اما آمار کوئیک معمولی جدا از خانواده Q200 منتشر شده که طبق آن، ۶ هزار و ۳۴۱ دستگاه از خودروی مورد نظر تا پایان دی امسال به تولید رسیده است.
تولید خودرو در کشور ما تاریخچه پر فراز و نشیبی دارد. این فراز و نشیب تقریبا تمامی سال‌های پس از انقلاب را شامل می‌شود چرا که تحریم‌های مختلفی که پس از انقلاب علیه کشورمان و به خصوص صنعت خودروسازی اعمال شده این صنعت را طی این سال‌ها بیشتر از مابقی صنایع تحت تاثیر خود قرار داده است.
فارغ از روش‌های مدیریتی اشتباه و ناکارآمدی که سال‌هاست بر روی صنعت خودروسازی کشورمان سایه انداخته اعمال چند باره تحریم‌ها سبب شده که تولید خودرو در کشورمان هر ساله با چالش‌های عجیب و گاها غیر قابل حلی مواجه شود.
تنها در طی ده سال گذشته صنعت خودروسازی ما دو بار با تحریم‌های بین‌المللی مواجه شد و هر بار نیز تقریبا اکثر شرکای خارجی کشور را ترک کرده و عملا فرآیند تولید خودرو متوقف شد.
