کارآفرین ایرانی در راه فرمول یک
معرفی «فرید شیدفر» کارآفرین ایرانی-آمریکایی در F1 به قلم مسیح فرزانه
بدون شک ما ایرانی‌ها یکی از ماشین‌بازترین مردمان دنیا هستیم! علاقهٔ عجیب ما به ماشین‌بازی و موتورسواری و ورزش‌هایی چون اتومبیلرانی و موتورسواری و … ( کلاً موتوراسپرت یا همان ورزش‌های موتوری) ریشه در نیاکان ما دارد و برای اینکه به شما ثابت کنم باید بگویم اسناد تاریخی می گویند در اوایل سال ۱۳۴۲ بود که تقریباً برای نخستین بار به صورت رسمی مسابقات اتومبیلرانی در پیست قلعه مرغی، با بلیطی که ۳۰ ریال قیمت داشت، استارت خورد.
روزنامه اطلاعات آن زمان در گزارشی از این مسابقه نوشت: این رقابت در ۵ ساعت در ۵ کلاس و ۸ دسته با حضور حدوداً ۵۰ راننده و در میان استقبال عجیب و غریب نزدیک به ۵ هزار نفر شروع شد. مسابقه در دو کلاس خودروهای معمولی و به قول قدیمی‌ها کورسی (گرند تورینگ) و درکلاس‌هایی چون ۱۳۰۰ سی‌سی، ۱۶۰۰، ۳۰۰۰ و بالای ۳۰۰۰ سی‌سی برگزار شد و اسامی نامدار و به قولی ماشین‌باز آن زمان چون ایرج صفاری، شاهرخ ریچارد (یا همان ریشار)، ژاک ژنو (آمریکایی)، داریوش امینی، امیرایلخان، امیل شهربانی، هژیر داریوش و … مقام آوردند. در آن برههٔ زمانی سیل بزرگی در مشهد آمده بود، اما خبر برگزاری این مسابقه در سرتیتر روزنامه‌های شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۴۲ مورد توجه بسیاری قرار گرفت.
پس حالا مطمئن شدید که ما ایرانی‌ها اصالتاً ماشین‌باز هستیم. اما حالا دیگر مسابقات اتومبیلرانی با تنوع و گردش مالی و جذابیت‌های بسیار بالاتری به نسبت ۶ تا ۷ دهه پیش در سطح بین المللی برگزار می‌شود و می‌توان به جرات بالاترین سطح آن در دنیا را مسابقات فرمول یک دانست که در سال جاری میلادی جداول برگزاری آن به دلیل شیوع ویروس کرونا با تغییرات زیادی روبرو شد.
در مسابقات F1 یکی از جذابت‌رین گرند پری‌ها، آن‌هایی است که در پیست‌های خیابانی برگزار می‌شود. از گذشته تاکنون مثل گرند پری‌های آدلایت موناکو، سنگاپور، جده، باکو، مونترال و البته پیست خیابانی لاس‌وگاس (یکی از توریست‌خیزترین و معروف‌ترین تفرج‌گاه‌های دنیا) که حدود ۶ سالی است هنوز برگزاری مسابقه در آن (لاس‌وگاس) در دست بررسی نهایی و رفع نمودن موانع پیش‌رو است. البته در حال حاضر، پیست آستین نزدیک به دو دهه است که میزبان فرمول یک در ایالات متحده است. اما داستان و به قولی پروژه برگزاری گرند پری فرمول ۱ وگاس–ایالات متحده که بسیار خبر ساز و پرحاشیه بوده، توسط چه کسی استارت خورده و مدیریت شده است و پشت این تجارت عظیم چه فرد کلیدی قرار دارد؟!
بیشتر بخوانید: زندگینامه مایکل شوماخر
یک ایرانی فرمول یک را به لاس‌وگاس می‌برد
این مرد کلیدی که کمتر نامش در رسانه‌های جهان منعکس شده، کسی نیست جز یک ایرانی-آمریکایی به نام «فرید شیدفر». فرید که نزدیک به ۵۰ سال سن دارد زمانی که ازدانشگاه سانتا باربرا در ایالات متحده از رشته مهندسی الکترونیک فارغ‌التحصیل شد، یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۳، و از آنجایی که درکالیفرنیا زندگی می‌کرد در یکی از کمپانی‌های معتبر در رشته تکنولوژی در پستی مدیریتی شروع به کار کرد و تا ۱۵ سال در این کمپانی ماند. سپس در یکی از موفق‌ترین فعالیت‌هایش در مارس ۲۰۱۲، کمپانی Rundavoo را در لس‌آنجلس تاسیس کرد که بر پایه یک استارت‌آپ و یک اپلیکیشن هوشمند در زمینه سرگرمی و تفریحات فعال بود. اما قبل از سال ۲۰۱۲، یعنی در ۲۰۱۰، شرکت P2M motorsport را تاسیس کرد و از آن زمان، به شکل نامحسوس به دنیای ورزش‌های موتوری قدم گذاشت. خودش در این خصوص می‌گوید:
«ایدهٔ آوردن فرمول یک به لاس‌وگاس و برگزاری آن در پیست خیابانی، حدوداً از سال ۲۰۱۰ در ذهنم جرقه زد. در ماه دسامبر بود که به فکرش افتادم که به نظرم پروژه بسیار بزرگی بود. این کار را به همراه شریکم با هیئت مدیره فرمول یک، همچنین ایالت نوادا، سرمایه‌گذاران دیگر و شهر لاس‌وگاس ( مثل یک کنسرسیوم بزرگ) با پشتکار تمام درحال پیگیری کردیم و حدوداً در سال ۲۰۱۵ بود که اعلامیه رسمی آن منتشر شد.»
در این میان رسانه‌هایی که به صورت تخصصی درباره مسابقات موتور اسپرت، به‌ویژه فرمول یک، می‌نویسند گفته بودند در کنار این تجارت عظیم چند صد میلیون دلاری، نام «استیون اسپیلبرگ» کارگردان معروف هالیوود که فرید شیدفر با او دوستی نزدیکی هم دارد، شنیده می‌شود. داستان دوستی او با اسپیلبرگ هم به آنجا برمی‌گردد که درسال ۱۹۹۴ این کارگردان مطرح تصمیم می‌گیرد در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا یک موسسه غیردولتی تاریخ‌نگاری برای به تصویرکشیدن و ثبت خاطرات بازماندگان جنگ تاسیس کند. سپس در سال بعد، فرید شیدفر به او کمک می‌کند تا یک نرم‌افزار کتابخانهٔ آنلاین با ظرفیت بسیار بالا داشته باشد که از طریق آن بتوان به صورت آنلاین با اکثر موزه‌های دنیا ارتباط داشت.
فرید شیدفر که در طی این دو دهه، پروژه‌های بزرگی را با شرکت‌های نامداری چون سونی، MGM، دیزنی، یونیورسال و … به سرانجام رسانده است، از علاقه شخصی برنی اکلستون (مدیرعامل و عضو اسبق هیئت مدیره فرمول یک) که ثروت نجومی دارد، برای آوردن این ورزش پرطرفدار به لاس وگاس از دهه ۸۰ تاکنون، بارها سخن به میان آورده است.
کریستین سیلت، که ژورنالیست شناخته شده‌ای در رشته فرمول یک است، چندی پیش به وب‌سایت معتبر و معروف فوربز Forbes در خصوص فرید شیدفر گفته بود: «نام او (فرید شیدفر) تاکنون مخفی مانده بود، اما این تجارت و پروژهٔ بزرگ را او به همراه اسپیلبرگ هدایت می‌کند. آنها در طی این سال‌ها مصمم بوده‌اند تا فرمول یک را به خیابان‌های دیدنی و جذاب لاس‌وگاس بیاورند، دقیقاً شبیه به گرند پری موناکو!»
سیلت در ادامه می افزاید: «آقای شیدفر در طول دو دهه حضورش در رشته‌های رسانه‌ای و تکنولوژی، با سرمایه‌گذاران و شخصیت‌های بزرگ و سرمایه‌داران زیادی ارتباط گرفته است. تاجایی که اطلاع دارم او سابقهٔ زیادی در زمینه خودرو و صنعت و مسابقات اتومبیلرانی ندارد، اما درسال‌های خیلی دور پدر فقیدش «محسن شیدفر» مدیر عامل و بنیان‌گذار نمایندگی هوندا در ایران بوده است و خبرها نشان می‌دهد اکلستن هم به صورت غیر رسمی او (یعنی فرید را) را مورد حمایت خود قرار داده است.»
این پیرمرد که سال‌هاست سلطان فرمول یک است و عطشش برای شهرت و ثروت سیراب نمی‌شود، چندی پیش در مصاحبه‌ای با روزنامه قدیمی و بریتانیایی «ایندیپندنت» در خصوص گرند پری فرمول یک لاس‌وگاس گفته بود: «ما آماده‌ایم که به آنجا برویم!»
بیشتر بخوانید: نگاهی به انواع مسابقات اتومبیلرانی
شیدفرِ پسر، دنبالِ‌روی پدر در صنعت و تجارت
روزنامه‌نگار وب‌سایت معتبر و معروف فوربز، در چند سطر پیش به پدر فرید (یعنی محسن شیدفر) و نقش او در صنعت ایران اشاره کرده بود. محسن شیدفر در فوریه ۱۹۲۸ در تهران در یک خانواده هشت نفره چشم به جهان گشود. دوران دبیرستان را در مدرسه شرف (یکی از قدیمی‌ترین مدرسه‌های تهران که در سال ۱۳۱۶ تاسیس شد) به مدیریت «میرزا علی‌اکبرخان ناظم‌الاطبا» گذراند و سپس تحصیلات ارشد را در دانشگاه تهران در رشتهٔ مهندسی مکانیک طی کرد.
در اواسط دهه ۵۰ میلادی بود که محسن شیدفر راهی ایالات متحده شد تا دورهٔ راه‌اندازی کارخانجات شکر را آموزش ببیند. وی همچنین از مهندسان و مقامات ارشد صنعت و تجارت ایران از جمله قائم مقام وزیراقتصاد در دوران پهلوی و پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی بود که یکی از پروژه‌هایی که او در راه‌اندازی آن نقش مهمی داشت، تاسیس یکی از کارخانه‌های بزرگ در زمینه تولید تایرهای صنعتی و دیگری کارخانه پروفیل دردهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی بود که این کارخانه‌ها تا امروز نیز به حیات موفق خود در بخش‌های گوناگون ادامه داده‌اند.
محسن شیدفر که گفته می‌شود در کارنامه‌اش سابقهٔ راه‌اندازی و طراحی بیش از ۱۵ کارخانه پیش از انقلاب ۱۳۵۷ را دارد، در حالی در سال ۲۰۱۴ در سن ۸۳ سالگی در کالیفرنیا و پس از مدت‌ها جنگیدن با بیماری سرطان چشم از جهان فرو بست که پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ با خانواده (همسرش میترا، دخترش کتایون و دو پسرش فرید و کسری) راهی شهر کن فرانسه و سپس، سانتاباربرا ایالات متحده شد. او پس از سال‌ها آخرین باری که برای دیدار به ایران بازگشت سال ۲۰۰۱ بود.
محسن شیدفر که برای مدتی مدیر سازمان تجارت بین‌الملل ایران نیز بود، حالا پسرش فرید می‌گوید که پیست فرمول یک لاس‌وگاس معروف‌ترین پیست اتومبیلرانی دنیا خواهد شد. در وسط این پیست مراکز تفریحی متعددی قرار دارد و این می‌تواند در نوع خود منحصربه‌فرد باشد. نشریهٔ فوربز چندی پیش در ادامه از قول افراد نزدیک به برنی اکلستن نوشت که وقتی او سخن از یک پیست جدید و یک موقعییت جدید می‌کند، به این معناست که به توافق نهایی بسیار نزدیک شده است.
نکتهٔ مهم در مورد شهر وگاس این است که سالانه چیزی بیش از ۳۹ میلیون نفر از آن دیدن می‌کنند و بیش از ۱۵۰ هزار اتاق ظرفیت هتل‌های گران‌قیمتش است. در خصوص گرند پری آستین نیز باید گفت که در طول برگزاری فرمول یک، قیمت اتاق‌های هتل‌هایش در این شهر به بیش از ۱۲۰۰ دلار افزایش یافته و از سال ۲۰۱۲ تاکنون برگزاری مسابقات F1 در آنجا بیش از هفتصد میلیارد دلار سودآوری اقتصادی داشته است. نمونه تلاش‌هایی که فرید برای راه‌اندازی مسابقات فرمول یک در لاس‌وگاس در طی یک دههٔ گذشته انجام داده، «آریف رهیموف» آذری برای گرند پری باکو-آذربایجان که از سال ۲۰۱۶ گفته می‌شود به جدول F1 اضافه شده، انجام داده است.
بیشتر بخوانید: معرفی تیونر کیوانی؛ تیونر ایرانی در سرزمین ژرمن‌ها!
درباره پیست لاس‌وگاس نیز برخی منابع معتبر خبری گفته‌اند «هرمان تیلک» طراح معروف پیست‌های فرمول یک در دنیا، چندین بار از این شهر دیدن کرد و شرایط آن را برای آماده‌سازی یک پیست فرمول ۱ بررسی نموده است. ماه گذشته میلادی نیز در آخرین خبر از گرند پری فرمول یک وگاس آمده بود که مقامات شهر لاس‌وگاس همچنان در حال پیگیری راه دادگاهی است که به واسطه آن گفته شده قرارداد شرکت P2M motorsport LLC (یعنی کمپانی فرید شیدفر) با کمپانی هندرسن، برای برگزاری مسابقه فرمول یک لاس‌وگاس غیرقابل اجرا است.
در هر حال، فرید شیدفر به واسطه این پروژه بزرگ، نامش در دنیای موتوراسپرت بر سر زبان‌ها افتاد. اینکه در آینده او ۱۰۰ درصد موفق به اجرای این پروژه خواهد شد یا خیر بستگی به یک توافق همه جانبه بین شرکت وی، مقامات ارشد لاس‌وگاس، هیئت مدیره فرمول وان، گروه رسانه ای لیبرتی و … دارد.
