درباره سیاهکل چه می‌دانید؟ آشنایی با شرایط زندگی و امکانات
اگر اهل مطالعه تاریخ معاصر ایران باشید، حتما نام سیاهکل به گوش‌تان خورده است. شهری کوچک و جنگلی در مرکز گیلان که روزگاری به مهم‌ترین نقطه مبارزات چریکی ایران تبدیل شده بود. آنچه این شهر را به محلی برای حضور چریک‌ها تبدیل کرده بود طبیعت خاص و متفاوت آن بود که امکان اختفا، تعقیب و گریز و جنگ‌های نامنظم را می‌داد. در اینجا می‌خواهیم درباره همین ویژگی‌های منحصر به فرد حرف بزنیم. چیزی که چند دهه پیش چریک‌ها را جذب این منطقه کرده و چیزی که حالا گردشگران را شیفته این سرزمین کرده است.
عناوین این مطلب
سیاهکل کجاست؟
سیاهکل گیلان شهری جنگلی-کوهستانی در مرکز استان گیلان است. در گذشته که زندگی عشایری رواج بیشتری داشته، این منطقه قشلاق دامپروران دیلمان بود. حالا روی نقشه تقسیمات کشوری ایران سیاهکل مرکز شهرستانی به همین نام است. در جنوب آن رودبار و الموت قرار دارد. از شمال به آستانه اشرفیه و لاهیجان می‌رسد. از شرق با لنگرود، املش و رودسر هم مرز بوده و از غرب هم با رشت که مرکز استان است، همسایه می‌شود.
همانطور که می‌بینید موقعیت ویژه سیاهکل این فرصت را به چند طیف از مسافران و علاقه‌مندان به گیلان می‌دهد که به آن هم سری بزنند. از این توصیفات هم فهمیدید که سیاهکل شهری ساحلی نیست و برای دیدن ساحل زیبای دریای خزر باید فاصله سیاهکل تا دریا را بپیمایید. مساحت سیاهکل گیلان ۹۷۲ کیلومترمربع است که از دو شهر و ۲۴۷ روستا تشکیل شده و روستاهای سیاهکل بخش بزرگی از مساحت این شهرستان را تشکیل می‌دهند. زندگی روستایی سهم مهمی در سبک زندگی سیاهکلی‌ها و چرخاندن چرخ‌های اقتصادشان دارد. شهرستان سیاهکل از دو شهر تشکیل شده است:
- سیاهکل
- دیلمان
همچنین این شهرستان به دو بخش هم تقسیم می‌شود:
- مرکزی
- دیلمان
دهستان‌های زیر متعلق به بخش مرکزی است:
- توتکی
- خرارود
- مالفجان
دهستان‌های زیر هم متعلق به بخش دیلمان است:
- پیرکوه
- دیلمان
نقشه سیاهکل
در تصویر زیر نمایی از این شهر را مشاهده می‌کنید. همانطور که می‌بینید، با شهری جنگلی و به دور از دریای خزر روبه‌رو هستیم.
جمعیت و اقتصاد
سیاهکلی‌ها مثل غالب مردم استان گیلان، گیلک هستند و به گویش بیه‌پیش از زبان گیلکی حرف می‌زنند. این شهر در ارتفاع ۴۲ متری از سطح دریا واقع شده است. همین بالاتر بودن از سطح دریا هم موجب شده تا این منطقه بافتی جنگلی و کوهستانی داشته باشد. جنگل‌های انبوه هیرکانی با تپه ماهورهای فراوان و جاده‌های پر و پیچ و خم جنگلی از مهم‌ترین ویژگی‌های منطقه است.
این شهر برای عشاق جنگل و کوه یک مقصد مناسب به حساب می‌آید. سیاهکل گیلان در فاصله ۳۳۴ کیلومتری تهران قرار دارد و برای رسیدن به آن، اغلب از اتوبان قزوین رشت وارد استان گیلان می‌شوند و بعد از لاهیجان به سمت سیاهکل می‌رانند. البته که چند مسیر زیبا و کوهستانی و کمی سخت‌تر هم برای رسیدن به به این شهر وجود دارد. مثل مسیری که از رودبار می‌رسد و کمی سخت، اما ماجراجویانه است.
برای رسیدن به این شهر از مسیر معمول باید روی چیزی حدود چهار ساعت و نیم رانندگی حساب کنید. روش‌های دیگر رسیدن به سیاهکل هم از رشت میسر می‌شود. چرا که فاصله ۴۴ کیلومتری رشت تا سیاهکل را می‌توانید در کمتر از یک ساعت بپیمایید.
اگر در سیاهکل اقامت داشته‌باشید چند گزینه برای رسیدن به ساحل خزر دارید. یک مسیر معقول برای رسیدن به دریا این است که از این شهر تا چمخاله در لنگرود را برانید. به این ترتیب فاصله سیاهکل تا دریا چیزی حدود ۴۴ کیلومتر محاسبه می‌شود.
برخی اطلاعات ضروری شهر
- جمعیت: ۲۱۶۵۳ نفر (سرشماری سال ۱۳۹۵)
- جمعیت شهرستان: ۴۶۹۷۵ نفر (سرشماری سال ۱۳۹۵)
- ارتفاع از سطح دریا: ۴۲ متر
- مساحت: ۹۷۲ کیلومتر مربع
- فاصله سیاهکل تا تهران: ۳۳۴ کیلومتر
- فاصله رشت تا سیاهکل: ۴۴ کیلومتر
- فاصله سیاهکل تا دریا: ۴۴ کیلومتر
تاریخچه سیاهکل
بسیاری تاریخچه این شهر را با واقعه سیاهکل به خاطر دارند. البته کافی است بدانیم که دیلمان بخشی از این منطقه است تا در سفر تاریخی‌مان کمی عقب‌تر برویم و به قرن چهارم و پنجم هجری برسیم. جایی که این منطقه مرکز حکومت دیلمیان بود. به گونه‌ای که گیلان بخشی از آن به حساب می‌آمد. آنها از همین کوهستان‌ها تا دل بغداد رفتند. با انقراض آل‌بویه روزگار پر رونق دیلمستان هم رو به افول گذاشت و در نهایت آنها به موقعیت کنونی رسیدند. شهرستانی کوچک در مرکز گیلان و در ارتفاعات که دسترسی به آن سخت است.
به جز ماجرای آل‌بویه احتمالا مهم‌ترین رویداد تاریخچه سیاهکل برای بسیاری، واقعه سیاهکل است. درگیری نظامی چریک‌های سازمان فدایی خلق ایران در سال ۱۳۴۹ در این منطقه رخ داد. در ۱۹ بهمن ۱۳۴۹ نیروهای چریک سازمان فدایی خلق ایران که در این شهر مستقر بودند، با حمله به ژاندارمری سعی در تصرف آن و آزادی یکی از دوستان‌شان را داشتند. نتیجه این عملیات کشته شدن سه نیروی ژاندارمری، دو نیروی چریک و دستگیری ۱۰ نفر دیگر از اعضای این سازمان و نهایتا اعدام‌شان بود. رویدادی که به واقعه سیاهکل معروف است.
زندگی در سیاهکل
برای زندگی در این شهر اول باید تکلیف‌خودتان را بدانید که به دنبال یک زندگی شهری هستید یا روستایی. روستاهای سیاهکل یکی از بهترین مناطق گیلان برای تجربه زندگی ساده و آرام روستایی است. در واقع این منطقه به شدت مناسب زندگی روستایی است و روستاهای سیاهکل می‌توانند تجربه‌ای متفاوت را برای شما رقم بزنند. سیاهکل امروزی شهری است که حول محله قدیمی فاضل محله شکل گرفته و بعدها چند روستا به آن اضافه شده و شهر کنونی را شکل داده است. بر همین اساس محله‌های قدیمی سیاهکل را می‌توان به تقسیم کرد:
- برفجان محله
- فاضل خان محله
- کلسر
- کدوبنک
گرچه اکنون این محله‌های تازه‌ساز و جدید هم در شهر وجود دارند:
- صدوقی
باهنر - معلم
- چمران
- لیش
جمعیت روستایی در سیاهکل بر جمعیت شهری غلبه دارد و زندگی روستایی سهم بیشتری از زندگی این شهرستان را تشکیل می‌دهد. اقتصاد شهر هم حول همین محور شکل گرفته است. از یک سو گردشگران زیادی برای دیدن و زندگی کردن در آرامش منطقه راهی این شهرستان و روستاهایش می‌شوند که سهم خوبی در اقتصاد آن دارند. دیگر اینکه همین زندگی روستایی بخش بزرگ دامداری و کشاورزی این شهرستان را تشکیل داده است. باغ‌های میوه، مزارع پرورش کرم ابریشم، مزارع پرورش زنبور عسل و برخی صنایع دستی زندگی کوهستانی مهم‌ترین محصولاتی است که در این منطقه تولید می‌شود.
امکانات شهری
این منطقه از سال ۱۳۰۸ به عنوان یک شهر در گیلان شناخته شده و در آن خدمات شهری ارائه می‌شود. اکنون هم ناوگان حمل‌ونقل عمومی در این شهر مستقر است و مسافران درون شهری را جابجا می‌کند. اما از آنجایی که جغرافیای این شهرستان گسترده بوده و مناطق روستایی فراوانی در آن وجود دارد، برای سفر به آن یا زندگی در ان ضرورت داشتن یک خودروی شخصی نسبت به شهرهای دیگر بیشتر حس می‌شود.
مراکز دانشگاهی
سیاهکل چندان شهری دانشگاهی به حساب نمی‌آید. در مجموع در این شهر سه مرکز آموزش عالی قرار دارد:
- دانشگاه آزاد اسلامی
- دانشگاه پیام نور
- آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما
مراکز خرید
از مراکز خرید شهر هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بازارچه شاهد
- پاساژ مفید
- مجتمع تقوی
- بازار هفتگی سیاهکل
مراکز درمانی
همچنین در این شهر چند درمانگاه و یک بیمارستان ۳۲ تختخوابی وجود دارد. در بیمارستان غدیر که در خیابان امام خمینی (ره) ، ابتدای بلوار شهید انصاری سیاهکل قرار دارد، خدمات زیر ارائه می‌شود:
- آزمایشگاه
- تصویربرداری
- داخلی
- اورژانس
- دیالیز
- خدمات درمانگاهی
البته به دلیل نزدیکی به لاهیجان و رشت اغلب اهالی شهر برای خدمات درمانی به این دو شهر مراجعه می‌کنند.