طبق اعلام سخنگوی وزارت صمت، در «طرح جایگزینی خودروهای فرسوده» که سهم ۲۰ درصدی ظرفیت قرعه‌کشی محصولات خودروسازان را به خود اختصاص داده است، متقاضیان درخواست خود را در بازه زمانی برگزاری سومین مرحله از فروش یکپارچه خودروها (۱۶ تا ۱۸ شهریور) ثبت می‌کنند.
پس از استعلام انجام شده، چنانچه بر اساس کد ثبت‌نامی خودرو فرسوده تشخیص داده شد، بر اساس شرایطی خودروی مورد تقاضا، قابل تحویل خواهد بود.
آنطور که سخنگوی وزارت صمت اعلام کرده است، چنانچه براساس کد ثبت‌نامی، خودرو فرسوده وجود داشته باشد، به شرط آنکه تا دو ماه آینده، شخص خودروی خود را اسقاط و گواهی اسقاط را ارائه دهد، خودروی مورد تقاضا قابل تحویل خواهد بود.
بنابراین در این مرحله از قرعه‌کشی متمرکز وزارت صمت، این وزارتخانه با تخصیص سهمیه به گروه‌های خاص شانس برنده‌شدن افراد عادی جامعه را کاهش داده است. به نظر می‌رسد مقصود این وزارتخانه از تعیین این قید و بندها، کوتاه کردن دست دلال‌ها باشد اما تجارب گذشته نشان می‌دهد که فرصت طلبان راه سوداگری را خیلی زود پیدا می‌کنند.
ماجرای پیچ‌درپیچ گواهی اسقاط
از سال ۹۷ واردات خودروی خارجی به کشور ممنوع شد. این در شرایطی است که قبل از سال ۹۷ بار خروج فرسوده‌ها تنها بر دوش وارد‌کنندگان بود و گواهی اسقاط انحصاراً برای واردات خودروهای خارجی مصرف می‌شد. با این ممنوعیت بازار گواهی اسقاط از بین رفت.
پس از ممنوعیت واردات خودرو، خودروسازان داخلی باید هزینه اسقاط خودرو را پرداخت می‌کردند. به همین دلیل وزرای صمت دولت حسن روحانی و ابراهیم رئیسی هر دو مخالف تحمیل این هزینه بر خودروسازان داخلی هستند. هر دو وزیر معتقد هستند باید دنبال راه مناسبتری برای اسقاط خودروهای فرسوده بود و با این روش تنها هزینه خودروسازان افزایش می‌یابد.
از همین رو، وزارت صمت و همچنین خودروسازان به دنبال این هستند که طرحی را از طریق شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و هیئت وزیران پیش ببرند که به موجب آن خودروسازان به جای ارائه گواهی اسقاط خودرو، مبلغی را به صندوق محیط زیست واریز کنند.
چقدر خودروی فرسوده در ایران داریم؟
خرداد ۱۴۰۱ بود که ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع مجلس، آماری از تعدادی خودروهای فرسوده ارائه کرد. وی با اشاره به این نکته که فرآیند اسقاط وسایل نقلیه فرسوده از سال ۱۳۵۸ شروع شده اما طی این مدت تنها ۲ میلیون دستگاه نوسازی شد تصریح کرد:
«در ایران حدود ۱۱.۵ میلیون خودرو در سن فرسودگی قرار دارد که از این تعداد، سهم موتورسیکلت‌ها ۹ میلیون دستگاه بوده و مابقی نیز سهم انواع خودروهاست.»
طبق گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده است، به ازای اسقاط هر خودرو فرسوده، سالانه شاهد کاهش مصرف سوخت در حد ۲۰۰۰ لیتر خواهیم بود. در‌حال‌حاضر حدود سه میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد که در افق ۱۴۰۴ به ۸ میلیون دستگاه می‌رسد.
خرید و فروش گواهی اسقاط
پیش از این، تعویض خودرو به شرط گواهی اسقاط در خودروهای سنگین و تجاری اجرا می‌شد. این طرح در نهایت به شکل‌گیری بازار سیاه خرید و فروش گواهی اسقاط منجر شد و نتوانست خواسته طراحان را تامین کند. اما به نظر می‌رسد که در این طرح وزارت صمت تمهیداتی را مانند تطابق کد ملی با مالک خودروی اسقاطی در نظر گرفته تا مانع از شکل‌گیری بازار سیاه خرید و فروش گواهی اسقاط شود.
امید قالیباف سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در رابطه با جزئیات این طرح و اینکه شیوه تخصیص و شرایط آن به چه صورت خواهد بود، گفته است: «بر اساس بند ف تبصره ۷ قانون بودجه امسال، ۱۰ درصد از ظرفیت خودروهایی که مشمول طرح قرعه‌کشی می‌شوند، بایستی برای طرح جایگزینی خودروهای فرسوده مورد استفاده قرار گیرند.»
وی تصریح کرد:
«بدین ترتیب افرادی که دارای خودروی فرسوده هستند و مشمول این طرح خواهند بود، می‌توانند در این مرحله از فروش یکپارچه خودروها، ثبت‌نام کنند و کد ثبت‌نامی این افراد، از ستاد مدیریت سوخت و حمل‌ونقل استعلام خواهد شد. چنانچه براساس کد ثبت‌نامی، خودرو فرسوده وجود داشت، به شرط آنکه تا دو ماه آینده شخص خودروی خود را اسقاط و گواهی اسقاط را ارائه دهد، خودروی مورد تقاضا، قابل تحویل خواهد بود (البته به شرط برنده شدن).»
این مقام مسئول در وزارت صمت، یادآور شد:
«براساس ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو، خودروسازان مکلف هستند در ازای تولید هر چهار دستگاه خودرو، یک گواهی اسقاط خودروی فرسوده ارائه دهند تا خودروهای تولیدی قابل شماره‌گذاری باشند.
در حال حاضر، شرایط موجود برای ارائه گواهی اسقاط خودرو به سبب افزایش قیمت خودروها و نبود سازوکارهای تشویقی یا تنبیهی، چندان پاسخگوی تولید نبوده و به نوعی به یک گلوگاه تبدیل شده است. بنابراین قانون‌گذار، برای رفع این مشکل درصد فوق‌الذکر (۱۰ درصد) ظرفیت قرعه‌کشی‌ها را در نظر گرفته تا بدین منظور (اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده) اختصاص دهد.»
حالا باید دید آیا این تمهید وزارت صمت منجر به جایگزینی خودروهای فرسوده با نو خواهد شد یا دلال‌ها و فرصت‌طلبان راه فراری برای سوداگری پیدا خواهند کرد!
اخبار بازار خودرو را اینجا بخوانید:
***
شما می‌توانید جدیدترین اخبار خودرو را در بلاگ دیوار مطالعه کنید.
