حق شیفت در قانون کار و موارد مرتبط به آن، دغدغه مهمی است که کارگرانی که به‌صورت شیفتی کار می‌کنند، با آن روبه‌رو هستند. نحوه محاسبه دستمزد، اضافه کاری، مرخصی و مأموریت مشاغل نوبت‌کاری و تفاوت‌های دستمزدی هر شیفت، ارتباط مستقیمی با نوع کار شیفتی دارد.
نوبت‌کاری یا شیفتی به انواع مختلفی مثل صبح و عصر، عصر و شب و … تقسیم می‌شود. در این مقاله، به حق شیفت و قوانین کاری که برای حمایت از کارکنان شیفتی وضع شده‌اند، می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
شیفت یا نوبت کاری چیست؟
پیش از پرداختن به حق شیفت در قانون کار ، باید تعریفی از شیفت ارائه دهیم. ماده ۵۱ قانون کار، کار شیفتی یا نوبتی را چنین تعریف می‌کند:
«کار نوبتی عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد، به‌نحوی‌که نوبت‌های آن در صبح یا عصر یا شب واقع می‌شود.»
برخی مشاغل به دلیل ماهیت‌شان باید در ۲۴ ساعت شبانه‌روز و روزهای تعطیل، خدمات خود را ارائه دهند. پرستاری، پزشکان اورژانس، پلیس، آتش‌نشانی، نگهبانی، برخی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها و مواردی از این دست جزء مشاغلی است که تعطیل‌شدن آنها، باعث هزینه و خسارت می‌شود. از این رو، همواره افرادی باید در محل کار حاضر شوند. این افراد در نوبت‌های مختلفی در ۲۴ ساعت، باید در محل کار حضور داشته باشند.
انواع مختلف نوبت کاری
مشاغل شیفتی یا نوبت کاری بر اساس ساعات کار در ۲۴ ساعت، به شکل‌های زیر دسته‌بندی می‌شود:
- نوبت کاری صبح و عصر
- نوبت کاری صبح، عصر و شب
- نوبت کاری صبح و شب
- نوبت کاری عصر و شب
[table id=399 /]
هر نوبت کاری شامل ۸ ساعت در روز و ۴۴ ساعت در هفته است و ساعات بیشتر از آن، اضافهکاری محسوب می‌شود.
حق شیفت در قانون کار چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
به حقوق، دستمزد و مزایایی که به کارگران و کارکنان شیفتی پرداخت می‌شود، حق شیفت در قانون کار گفته می‌شود. این دستمزد و مزایا برای شیفت‌های مختلف متفاوت است که در ادامه به تفاوت آنها اشاره می‌شود:
- افرادی که در شیفت‌های صبح و عصر فعالیت می‌کنند، علاوه بر دستمزد مقرر، ۱۰ درصد بیشتر دریافت می‌کنند.
- کارکنان شیفت صبح و عصر و شب، ۱۵ درصد علاوه بر حقوق مقرر دریافت می‌کنند.
- افرادی که در شیفت‌های صبح و شب یا عصر و شب مشغول به کار هستند، علاوه بر حقوق مقرر خود، ۲۲٫۵ درصد بیشتر باید دریافت کنند.
در ادامه، جدول حق شیفت در قانون کار سال ۱۴۰۱ قابل‌مشاهده و بررسی است:
[table id=400 /]
نکته: این اعداد بر اساس حقوق وزارت کار محاسبه می‌شود.
آیا اضافه کاری به مشاغل شیفتی تعلق می‌گیرد؟
بر اساس قانون کار، کارگران یا کارکنان می‌توانند حداکثر تا ۴ ساعت در روز، اضافهکاری داشته باشند و به میزان ۴۰ درصد حقوق یک ساعت کار، دستمزد اضافهکاری دریافت کنند. این موضوع در مورد افرادی که به‌صورت شیفتی کار می‌کنند هم صدق می‌کند؛ البته به شرطی که طبق قانون کار، ۸ ساعت در روز مشغول فعالیت باشند.
آیا اضافه کار شب کاری برای مشاغل شیفتی محاسبه می‌شود؟
بر اساس ماده ۵۸ قانون کار، بابت هر ساعت کار افراد در شب، ۳۵ درصد مزد ساعتی باید پرداخت شود؛ اما این اضافه کار فقط در مورد کارگران غیرشیفتی است. افرادی که در شیفت شب کار می‌کنند، نمی‌توانند این فوق‌العاده شب‌کاری را دریافت کنند؛ چرا که شب‌کاری موقتی است و فرد علاوه بر ساعات عادی کار خود، در محل کار حاضر می‌شود؛ اما شیفت شب به‌عنوان ساعات کاری قانونی کارگر یا کارمند شیفتی در نظر گرفته می‌شود.
حقوق و دستمزد کارکنان شیفتی در ایام تعطیل رسمی
کارگران و افرادی که به‌صورت شیفتی کار می‌کنند، همانند دیگران باید بتوانند از تعطیلات هفتگی استفاده کنند؛ به همین خاطر، اگر افراد در این روزها در محل کار حاضر شوند، باید علاوه بر دستمزد و فوق‌العاده شیفت کاری، به میزان ۴۰ درصد یک روز عادی حقوق دریافت کنند و روز تعطیل آنها به روز دیگری در هفته منتفل شود.
در رابطه با تعطیلات رسمی حق شیفت در قانون کار هم باید گفت که کار افراد از همان ساعت اول به عنوان اضافه کار محاسبه خواهد شد و باید علاوه بر حقوق یک روز، ۴۰ درصد دستمزد هر ساعت را هم به‌عنوان اضافه کار دریافت کنند.
مرخصی و ماموریت کارکنان شیفتی چگونه است؟
-
مرخصی
اگر فردی که به‌صورت شیفتی کار می‌کند، گردش کار ۱ ماه خود را به‌طور کامل به اتمام رسانده باشد، می‌تواند از مرخصی استحقاقی خود استفاده کند یا مبلغ آن را دریافت کند. همچنین اگر در روزهای تعطیل هفتگی و رسمی هم کار کند، می‌تواند مابه‌ازای نقدی این مرخصی‌ها را هم دریافت کند. البته در مورد مرخصی استعلاجی، فوق‌العاده نوبت کاری پرداخت نخواهد شد.
-
ماموریت
اگر فردی که به‌صورت شیفتی مشغول به کار است، به مأموریت برود، می‌تواند فوق‌العاده نوبت کاری مأموریت را دریافت کند؛ البته به شرطی که این فرد گردش کار ۱ ماهه خود را کامل کرده باشد. در این صورت، علاوه بر حقوق و حق مأموریت، فوق‌العاده نوبت کار هم دریافت می‌کند.
قوانین مربوط به کار شیفتی
در ادامه مطلب حق شیفت در قانون کار ، قوانین مصوب وزارت کار در رابطه با مشاغل و کارکنان شیفتی به‌طور خلاصه بررسی شده است:
- ماده ۵۵ قانون کار: به تعریف نوبت کاری یا کار شیفتی می‌پردازد.
- ماده ۵۶ قانون کار: انواع کار شیفتی را بیان و ساعات آن را مشخص می‌کند. همچنین در این قانون میزان دستمزد هر شیفت تعیین شده است.
- ماده ۵۸ قانون کار: بیان می‌کند که کارگران غیر شیفتی در صورت شب‌کاری به‌ازای هر ساعت، ۳۵ درصد حقوق یک ساعت عادی را دریافت می‌کنند.
- ماده ۵۹ قانون کار: به موضوع اضافه‌کار اشاره می‌کند و بیان می‌دارد که اضافه‌کار بین کارگران شیفتی و کارگران غیرنوبتی یکسان است.
جمع‌بندی
در پایان می‌توان گفت که قانون کار برای کارکنان شیفتی مزایای بیشتری در نظر گرفته است. این مزایا نسبت به نوع نوبت کاری تفاوت‌هایی با هم دارد. نوبت کاری‌های عصر/ شب و صبح/ شب، دستمزد بیشتری دریافت می‌کنند و البته سختی بیشتری هم دارند. جدیدترین آگهی‌های استخدام را می‌توانید در دیوار ببینید و از منوی سمت راست، قسمت ساعات کاری، شیفت موردنظر خود را انتخاب کنید:
جدیدترین آگهی‌های استخدام را ببینید
به نظر شما آیا قانون کار توانسته تمام دغدغه‌های افرادی را که به‌صورت شیفتی کار می کنند، برآورده کند؟ می‌توانید در بخش نظرات، نکات و همچنین سوالات و ابهامات خود را در مورد حق شیفت در قانون کار و سایر موارد مرتبط مطرح کنید.
