تاریخچه شرکت فولکس واگن؛ خودروی مردمی آقای هیتلر!

امروز کمپانی فولکس واگن (به آلمانی Volkswagen) با نام اختصاری «VW» یک نام مشهور و شناخته شده در صنعت خودروسازی است. آلمانی‌ها خودشان این برند را فاوِ می‌خوانند. شهرت انواع سری و مدل‌هایی مثل «گلف» و «اطلس» و «فولکس قورباغه‌ای» این شرکت که ما در ایران به‌خوبی با آن آشناییم، تنها محدود به کشور ما نمی‌شود.

در این مطلب به توضیح مختصر چگونگی به‌وجود آمدن، پا گرفتن و اهمیت تولیدات و تاریخچه فولکس واگن می‌پردازیم.

تاریخچه شرکت فولکس واگن: تاسیس

با مروری بر تاریخچه فولکس واگن به دانستنی‌های جالبی برمی‌خوریم. موسس فولکس واگن جبهه کارگری آلمان نازی بود. اوایل دهه ۱۹۳۰ در آلمان تنها افراد خاص می‌توانستند خودروی شخصی بخرند. ماشینِ سواری یک محصول لوکس و گران حساب می‌شد و خیلی از کسانی که وسیلهٔ نقلیه داشتند قدرتشان به بیشتر از موتورسیکلت نمی‌رسید.

در آن زمان از هر ۵۰ آلمانی تنها یک نفر خودرو داشت. احتمالاً بدانید که نام فولکس واگن در زبان آلمانی به معنای «خودروی مردم» است. اما این نام از زمان به‌وجود آمدن این شرکت بر سر زبان‌ها نیافتاد. چند شرکت قبل از فولکس واگن پروژه خودروی مردمی را کلید زده بودند و هدف همه آنها ساخت ماشینی ارزان‌قیمت برای همه بود.

«مرسدس بنز»، «بی.ام.و»، «آدلر» و «استیر-دیملر» تا قبل از فولکس واگن تلاش‌هایی برای تولید مدل‌هایی ارزان‌تر کرده بودند، اما به موفقیت محسوسی نرسیده بودند. حتی «فردیناند پورشه» صاحب کمپانی پورشه که امروز برای ما به تولید ماشین‌هایی لوکس و بسیار گران‌قیمت معروف است، در آن زمان همه تلاش خود را به‌کار برد و به طراحی مدلی هم رسید که به هدف بسیار نزدیک بود. طرح اولیه او بسیار شبیه به فولکس قورباغه‌ای نهایی بود.

تا اینکه در سال ۱۹۳۴ «آدولف هیتلر» شخصا به این پروژه ورود کرد. هیتلر مستقیماً دستور داد که باید یک خودرویی طراحی و ساخته شود که بتوان یک زوج و سه فرزندشان را در آن جا داد و سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت داشته باشد و این مدل به عنوان مدل اصلی و پایه‌ای خودروی آلمان شناخته شود. او تاکید کرد «خودروی مردم» ماشینی است که هر آلمانی باید بتواند آن را بخرد و برای این کار تنها کافیست ۹۹۰ «رایش‌مارک» (پول رایج آن زمان آلمان) داشته باشد. معادل کمتر از ۴۰۰ دلار در سال ۱۹۳۸ و قیمتی در حدود یک موتورسیکلت متوسط.

اما خیلی زود مشخص شد کارخانه‌های خصوصی و حاضر در آن زمان تولید خودرو، قادر به ساخت چنین محصولی نیستند. برای همین هیتلر تصمیم گرفت خودش یک کارخانه جدید دولتی را تاسیس و حمایت کند و هدفش رسیدن به چنین محصولی بود با این شعار: «تنها پنج مارک در هفته کنار بگذارید تا در مدت زمانی کم در ماشین خودتان نشسته باشید!»

در تاریخچه فولکس واگن آمده است که هیتلر همان طرح فردیناند پورشه را کمی دستکاری کرد و نمونه آزمایشی خودرو به‌نام «کی.دی.اف واگن» را در سال ۱۹۳۸ نمایش داد. کی.دی.اف در زبان آلمان مخفف عبارت «قدرت از میان لذت» بود. نام «فولکس» (به‌معنای مردم) تا چندوقت به اسم کمپانی اضافه نشده بود.

بعد از راه‌اندازی کارخانه و قبل از معرفی نمونه آزمایشی، کمپانی «ستاد ساخت و آماده‌سازی خودروی مردمی آلمان» به‌طور رسمی ثبت و توسط «جبهه کارگری آلمان نازی» به رهبری هیتلر در ۱۹۳۷ تاسیس شد و یک سال بعد به‌نام فولکس واگن شناخته شد.

اولین تولید؛ سوسک؟ حشره؟ یا قورباغه؟!

اولین خودروی تولیدی گِرد بود! فولکس واگن نام تجاری «فولکس واگن تیپ ۱» را برای اولین محصولش انتخاب کرد و از سوی دیگر مردم نام «بیتل» (به‌معنای سوسک) روی آن گذاشتند. ماشینی با دو درب، مخصوص ۵ نفر، موتور عقب و اقتصادی.

بعدها در انگلستان به مدل «حشره» و در ایران به «فولکس قورباغه‌ای» معروف شد. اما حتی همین خودروی تولیدی اقتصادی هم در توان خرید همه نبود. تنها نفراتی از خود گروه نازی آن را پیش‌خرید کردند. با این وجود این محصول هیچوقت در آن سال به میزان انبوه آماده نشد و به دست خریدارانش نرسید. چرا که چند وقت بعد جنگ جهانی شروع شد و کاربری کارخانه فولکس واگن در آن زمان تغییر کرد. 

آقای نیما طبیبی مطلبی در مطلبی به بررسی فولکس بیتل پرداخته است که شما را دعوت به مطالعهٔ آن می‌کنیم.

آغاز جنگ جهانی و تاثیر آن بر فولکس واگن

آنچنان که در تاریخچه شرکت فولکس واگن آمده، بعد از شروع جنگ جهانی دوم، فولکس واگن به یک کارخانه تولید ماشین جنگی تبدیل شد. دو مدل نفربر و جیپ مدل «سطل» که از معروف‌ترین خودروهای آلمان نازی در زمان جنگ است، از تولیدات آن بودند.

کارخانه در آن مدت صدمات زیادی دید و آلمان نازی برای سرپا نگهداشتن خط تولید ماشین‌های جنگی‌اش از هیچ چیزی برای خود دریغ نکرد. سال‌ها بعد فاش شد در طول جنگ، آلمان از ۱۵ هزار اسیر جنگی به‌عنوان برده‌کاری در آنجا استفاده کرده و چیزی حدود ۸۰ درصد از کارگران آن را اسرا و زندانیان تشکیل می‌داده‌اند.

تلاش برای زنده ماندن پس از جنگ جهانی

اگر امروز کمپانی فولکس واگن باقی و زنده است، وجودش را می‌توان مدیون افسری از ارتش انگلیس به‌نام «ایوان هرست» دانست. او بعد از جنگ ابتدا پیشنهاد داد تا چیزی که بعد از بمباران‌ها از کارخانه باقیمانده از بین نرود و به منظور مکانی برای حفظ و نگهداری ماشین‌های نظامی استفاده شود و خروجی‌های آن و یا حتی خود کارخانه برای تولید خودرو به انگلستان منتقل شود. اما هیچکدام از سازندگان خودرو در انگلستان حاضر به قبول این پیشنهاد نشدند.

در ابتدا بقایای فولکس واگن توانایی تولید نداشت؛ خود ساختمان کارخانه آسیب دیده بود. تجهیزات و لوازم تولید مانند کاربراتور سالم موجود نبود و اطراف منطقه نیز پر از پناهجو شده بود. هرست و دستیار آلمانی‌اش «هاینریش نوردوف» تا جایی که می‌شد با نبوغ مهندسی خود خط تعمیر و بعد خط تولید را زنده کردند و به‌تدریج با راه‌اندازی کاربراتور‌های باقیمانده تولید فولکس قورباغه‌ای از سر گرفته شد.

با وجود گزارش‌های منتقد و شدیداً منفی در مورد کیفیت محصول تولیدی، کارخانه سرپا ماند و برای نیروهای ارتش انگلیس ماشین شخصی ساخت و حتی آن‌ها می‌توانستند بیتل‌های خود را به خاک انگلستان ببرند. تا سال ۱۹۴۶ این کارخانه ماهانه ۱۰۰۰ خودرو تولید می‌کرد. چند سال بعد هرست به انگلستان برگشت و از آنجا اوضاع را اداره می‌کرد و نوردوف به کار تولید ادامه داد.

با این حال، کارخانه بدون سرمایه‌گذار نمی‌توانست به این شیوه ادامه دهد. بعد از آرام شدن اوضاع پس از جنگ، خرید و تصاحب فولکس واگن به نماینده‌های صنایع خودروسازی آمریکا، فرانسه، استرالیا و انگلیس پیشنهاد شد، اما هیچ کدام آن را نپذیرفتند. حتی در مارس ۱۹۴۸ به شرکت «فورد» به‌صورت رایگان پیشنهاد داده شد. «هنری فورد» به آلمان سفر کرد و در آن جلسه به‌جز نوردوف، «ارنست بریچ» رئیس هیئت مدیره فورد نیز حضور داشت. بعد از بررسی مدل بیتل،‌ فورد شدیداً پیشنهاد را رد کرد و معتقد بود: «چیزی که اینجا می‌بینیم به لعنت خدا هم نمی‌ارزد!» و نوردوف ماند و کارخانه‌اش.

رشد و امید و قورباغه‌ای که پرواز کرد!

او ناامید نشد. از تجربه و سابقه کار شخصی‌اش در «اُپل Opel» و بی‌ام‌و استفاده کرد و با مشاوره گرفتن از فردیناند پورشه، تولیدات را به‌مرور افزایش داد و حتی به فکر صادرات به آمریکا هم افتاد. او در سال ۱۹۵۰ مدل «فولکس واگن تیپ ۲» را معرفی کرد که بسیار بزرگتر از تیپ یک و نه یک سواری، که بیشتر شبیه یک ون و کوچکتر از یک مینی‌بوس بود. در سال ۱۹۵۵ نوع اسپرت تولیداتش یعنی مدل «کارمان» را معرفی کرد، اما تا سال ۱۹۶۸ یعنی زمان مرگش، بیشترین تمرکز فروشش روی همان سری تیپ یک ادامه یافت.

اولین موارد فروش فولکس واگن در آمریکا در سال ۱۹۴۹ اتفاق افتاد، اما تنها در کل سال به دو مورد رسید. بعد از اینکه کمپانی توانست در سال ۱۹۵۵ اولین شعبه فروشش را در آمریکا راه‌اندازی کند، فروش مدل بیتل در همان سال به یک میلیون رسید. این موفقیت باعث شد تا کانادا هم به جمع خریداران بپیوندد. این کشور جز مدل بیتل، سفارش ساخت چند مدل متنوع با رنگ‌ها و شمایل متفاوت و همچنین نوعی از آمبولانس بر اساس تیپ ۲ را هم داد.

بعد از این سفارشات، کانادا در سال ۱۹۵۷ به اولین کشوری تبدیل شد که فولکس واگن در آنجا کارخانه خط تولید هم راه انداخت. دو سال بعد، خط تولید این شرکت در برزیل هم افتتاح شد و برگ چدیدی در تاریخچه شرکت فولکس واگن باز شد. فولکس همچنان سرمایه بزرگی نداشت، اما فروش خوب خود را مدیون دو نکته بزرگ بود:

1. برای تبلیغ مدل بیتل از لحن شوخ و خلاقانه استفاده می‌کرد و همین باعث جذب جوان‌ها و تمام قشرها می‌شد
2. نکته دوم اینکه خریداران آن خصوصاً در آمریکا از سایز متناسب، درصد ایمنی بالا، نگهداری راحت، کم‌مصرف و فوق‌العاده کم‌خرج بودن آن رضایت کامل داشتند. ‌

بعد از این تصمیمات، فروش فولکس واگن در دهه ۶۰ بیشتر و بیشتر شد و این پیشرفت تا حدی رسید که تا فولکس واگن مدل بیتل تا سال ۱۹۷۲ به فروش بالای ۱۵ میلیون تعداد برسد. به این ترتیب رکورد فروش «مدل T» محصول کمپانی فورد (همان کمپانی که روزی حتی فولکس واگن را به‌صورت رایگان هم نخواست) را بزند. فولکس حالا می‌تواند رکورددار پرفروش‌ترین مدل تک‌ساخته در تاریخ خودروسازی باشد. در سال ۱۹۷۳ این عدد به ۱۶ میلیون رسید.

مدل‌ها و نسل‌های محبوب از دهه ۶۰ تا به امروز

فولکس بعد از اینکه از زمان اولین تولید بیتل تا اوج فروش آن را چندین بار رشد داد و بهبود بخشید، می‌دانست با ظهور دهه‌های جدیدتر و عوض شدن سلایق نیز باید تولیدات خود را به‌روز کند. در سال ۱۹۶۴ دو شرکت «آتو یونیون» (که بعدها به برند «آئودی» معروف شد) و «NSU» را خرید و توانست دانش انتقال موتور به بخش جلویی را هم به خط تولیدش اضافه کند.

سال ۱۹۶۱ سری تیپ ۳ و در سال ۱۹۶۹ سری تیپ ۴ معرفی و وارد بازار شدند. هر کدام از این تیپ‌ها با طراحی متفاوتی در ظاهر خود به چند نام و مدل مثل «فست‌بک»، «اسکوئربک»، «ناچ‌بک» تقسیم می‌شدند. اما فولکس واگن در سال ۱۹۷۳ دچار مشکلات جدی شد. سری تیپ ۳ و ۴ آنطور که باید نفروختند و بیتل هم دیگر آنطور مثل قبل خواهان نداشت.

فولکس واگن تایپ ۳

فولکس واگن تایپ ۴

قبلی ۱ از ۲ بعدی

همه چیز به‌سوی مشکلات جدی‌تری پیش می‌رفت که تیم و مشاوره آئودی به کمک آن ها آمد و با بهبود موتورهای خنک‌کننده با آب و طراحی جدید برای جانشینی بیتل، راه را برای مدل‌ها و نسل جدید باز کرد: «پاسات»، «پولو»، «سیروکو» و «گلف». هر چهار مدل جدید موفقیت‌هایی داشتند، اما بدون شک تا به امروز سربلندشان گلف است.

این مدل که در سال ۱۹۷۴ معرفی شد در آمریکا و کانادا به خرگوش و در مکزیک به مدل «کریبی» معروف شد. دارای یک موتور جلوی عرضی و مجهز به خنک‌کننده با آب بود. تا به امروز نزدیک به هفت نسل از آن در انواع سدان، هاچ‌بک، استیشن، کروکی و کوپه و … تولید شده و همچنان فروش می‌رود.

نمای روبه‌روی نسل اول فولکس واگن گلف

نمای پشت نسل اول فولکس واگن گلف

قبلی ۱ از ۲ بعدی

این خودرو پرفروش‌ترین محصول در تاریخچه فولکس واگن نام گرفته و دوبار در سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳ جایزه بهترین خودروی سال در اروپا را به دست آورده است.

با مرور تاریخچه شرکت فولکس واگن در می‌یابیم که در دهه ۸۰ در آمریکا و کانادا، فروش این کمپانی دچار افت محسوسی شد. کمپانی سعی کرد با معرفی مدل‌ها و نسل جدید گلف، Jetta و GTI مشکل را حل کند و تا حدودی هم موفق شد، اما همچنان از فروش پایین رنج می‌برد.

در سال ۱۹۹۱ نسل سوم گلف و در سال ۱۹۹۴ طرحی جدید به‌نام «نیو بیتل» معرفی کرد. یک خودروی شبیه به بیتل اصلی و نوستالژیک، اما با ظاهری نو و امکاناتی جدید و چشم‌نواز. در سال ۱۹۹۸ فولکس واگن محصولی کم‌مصرف به‌نام «لوپو» را معرفی کرد که می‌توانست ۱۰۰ کیلومتر را تنها با ۳ لیتر بنزین طی کند و در آن زمان به کم‌مصرف‌ترین خودروی جهان تبدیل شد.

نمای روبه‌روی فولکس واگن گلف GTI مدل ۲۰۲۱

نمای پشتی فولکس واگن گلف GTI مدل ۲۰۲۱

قبلی ۱ از ۲ بعدی

تا به امروز فولکس واگن توانسته با به‌روز کردن مدل‌های قدیم‌تر خود و معرفی نسل‌های جدید محصولاتش مانند «تیگوان» و «اطلس» و البته گلف و همزمان برطرف کردن نیازها و سلایق مختلف خانواده‌ها، فروش و موفقیت خود را در بازار حفظ کند.

این کمپانی چندین بار در این سال‌ها توانسته عناوین و جوایز برتر خودروسازی مختلف مانند بهترین خودروی خانواده سال در اروپا و جهان را از آن خود کند.

ورود به صنعت خودروهای الکتریکی

در سال ۲۰۱۷ فولکس اعلام کرد که قصد دارد تمرکز محسوسی بر کار روی ماشین‌های برقی بگذارد و قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ نزدیک به ۳۰ مدل از خودروهای برقی خود را روانه بازار کند؛ به‌طوریکه ۲۰ تا ۲۵ درصد فروش سالانه این شرکت از خودروهای برقی تامین شود.

در سپتامبر همان سال «ماتیاس مولر» مدیرعامل کمپانی اعلام کرد که آن‌ها قصد دارند تا سال ۲۰۳۰ نسخه الکتریکی تمام مدل‌های روز خود را هم تولید کنند. در سال ۲۰۱۸ اولین نمونه از خودروی تمام‌برقی خود با اسم «I.D.R» را معرفی کرد که مخصوص شرکت در مسابقات اتومبیلرانی است. این خودرو تست و به‌کار گرفته شد و نتایج کاملاً موفقی را ثبت کرد.

در فوریه ۲۰۲۰ فولکس واگن تایید کرد که نسخه دوم این اتومبیل هم ساخته خواهد شد. این کمپانی اعلام کرده تلاش می‌کند تا بزرگترین خودروساز سبز جهان باشد و برای ۵ سال آینده سرمایه‌گذاری خود در ساخت خودروهای برقی را به میزان ۸۶ میلیارد دلار افزایش داده است.

برندهای زیر گروه فولکس واگن

در حال حاضر، گروه فولکس واگن پس از شرکت تویوتا، بزرگ‌ترین کمپانی خودروسازی جهان است و بسیاری از برندهای مطرح خودرو زیر مجموعه گروه فولکس واگن هستند.

برندهای زیر مجموعه گروه فولکس واگن عبارتند از:

• آئودی
• سئات
• اشکودا
• بنتلی
• بوگاتی
• لامبورگینی
• پورشه
• دوکاتی
• اسکانیا
• مان (MAN)

این بود تاریخچه شرکت فولکس واگن …

فولکس واگن نیز مانند بسیاری از کمپانی‌های خودروسازی آلمانی، فراز و نشیب‌های زیادی را دیده است. نحوه شکل‌گیری آن و تاسیسش توسط آدولف هیتلر نیز چندان موردخوشایند عده‌ای نیست. با این حال، فولکس واگن در حال حاضر، پس از تویوتا، بزرگترین کمپانی خودروسازی جهان است که سالانه تولیدات ارزشمندی را روانه بازار می‌کند.

در هر صورت امیدواریم مطالعه تاریخچه فولکس واگن برایتان جذاب بوده و اطلاعات ارزشمندی را در اختیارتان قرار داده باشد. نظر شما درباره خودروهای فولکس واگن چیست؟ آیا تجربه سواری با آن‌ها را داشته‌اید؟ نظرات و پیشنهادت ارزشمند خودتان را از طریق بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.