در شرایط فعلی کشور، باتوجه‌به ممنوع بودن واردات و همچنین اوج‌گیری نرخ ارز، بیشتر خودروهای وارداتی موجود در بازار، لوکس تلقی می‌شوند. در پنجم اسفند ماه سال ۹۹، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در طی جلسه علنی، بررسی بخش‌های درآمدی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بند الحاقی ۷ تبصره ۶ ماده واحده لایحه بودجه را مورد بررسی قرار داده‌اند.
بر اساس این لایحه تصویب کردند تا تمامی مالکان خودروها (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) مدل‌های مختلف خودروهای سواری (اعم از وانت‌های دو کابین دارای شماره انتظامی شخصی به نام خود و فرزندان کمتر از ۱۸ سال و محجور تحت‌تکفل) که در پایان هر سال مجموع ارزش خودرو آنها بالغ بر ۱ میلیارد تومان است، مشمول پرداخت مالیات سالانه خودرو شوند.
درحالی این لایحه در سال ۱۴۰۰ اجرا خواهد شد که برخلاف بسیاری از نقاط دنیا، خودرو در کشور ما به‌جای یک کالای مصرفی‌بودن، به‌عنوان کالای سرمایه‌ای شناخته می‌شود. با گذر زمان و افزایش کیلومتر علیرغم اینکه در اکثر نقاط دنیا قیمت یک خودرو تا ۵۰ درصد هم افت می‌کند، اما در کشور ما بر عکس این ماجرا رخ داده است؛ برای مثال سیتروئن C3 یا رنو کپچر که روزی با قیمت حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان پیش فروش شدند، این روز‌ها قیمت نمونه‌های کارکرده اش تا حدود ۸۰۰ میلیون تومان هم میرسد.
این مسئله در خصوص تمامی محصولات داخلی و مونتاژی و … هم صدق می‌کند؛ برای مثال قیمت کیا سراتو مونتاژ داخل آپشنال با موتور ۲ لیتری در عرض ۵ سال از ۱۰۰ میلیون تومان به حدود ۸۰۰ میلیون تومان در این روز بازار رسید. لازم به ذکر است که یکی از فاکتور‌های مهم افزایش نامتعارف قیمت خودرو به‌ویژه نمونه‌های وارداتی، رشد ناگهانی قیمت ارز بوده است.
بیشتر بخوانید: جزئیات واردات رسمی خودرو از مناطق آزاد به سرزمین اصلی اعلام شد
نباید این نکته را نادیده گرفت که اخذ مالیات از خودروهای لوکس در کنار مزایایی که برای دولت دارد، تبعاتی را نیز به همراه دارد. این تبعات به‌خصوص با وجود ممنوع بودن واردات، بیشتر هم خواهد شد. ازجمله این تبعات می‌توان به کاهش انگیزه خرید خودروهای خارجی و فراهم‌آمدن زمینه افزایش قیمت این خودروها اشاره کرد. به هر روی این مالیات نمی‌تواند منبع درآمد پایداری برای دولت تلقی شود.
مسیح فرزانه کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «در هیچ کجای دنیا خودرویی که بالای ۲۵۰۰ سی‌سی گنجایش پیشرانه دارد و قیمت آن از ۴۰ هزار دلار بیشتر باشد، در کلاس خودروهای لوکس قرار نمی‌گیرند.»
او بیان کرد: «این تعریف نامناسب سبب شده است تا در این قانون بسیاری از خودروها از برند‌های آسیایی که سال‌هاست از عمرشان می‌گذرد هم در این ردیف قرار بگیرند و موظف به پرداخت مالیات شوند. آیا به واقع در همه‌جای دنیا یک دستگاه هیوندای سوناتا هایبرید یا تویوتا کمری، کیا اپتیما و حتی برخی خودروهای چینی (که برچسب قیمتی بالای ۱ میلیارد خورده‌اند) خودروی لوکس محسوب می‌شوند؟ اینها همه خودروهای اقتصادی خانوادگی هستند.»
فرزانه تشریح کرد: «وقتی نگاهی به قیمت‌های این روز‌های خودروها به‌ویژه وارداتی‌ها در بازار کشور می‌اندازیم، به نظر میرسد که ارزش‌گذاری آنها نه با دلار حدود ۲۵ هزار تومان بلکه با دلار حدود ۴۰ هزار تومن محاسبه شده است؛ برای مثال همین مسئله سبب شده است که یک دستگاه بی‌ام‌و سری ۷ مدل ۲۰۱۸ فول‌آپشن صفر کیلومتر کربن‌بلک که می‌توان قیمتی حدود ۱۰۰ هزار دلار را برایش در بازار جهانی متصور بود، این روز‌ها تا حدود قیمت ۸ میلیارد تومان هم در بازار کشورمان رسیده است!»
او ادامه داد: «یعنی یک ماشین ۱۰۰ هزاردلاری ضربدر دلار ۴۰ هزار تومانی ۴ میلیارد تومان می‌شود. تقریباً نزدیک ۱۰۰ درصد هم عوارض واردات بر روی آن لحاظ شده است تا به این عدد کاملاً غیر منطقی، یعنی حدود ۸ میلیارد تومان برسد.»
فرزانه بیان کرد: «اکنون اگر قیمت دلار را همان حدود ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم، ارزش این سری ۷ در بازار ایران می‌شود ۳۲۰ هزار دلار! یعنی شما برای یک ماشین ۳ سال کهنه (چون تمامی خودروهای امروز بازار دنیا مدل ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ خواهند بود) از برند بی‌ام‌و، هم‌اندازه پولی را پرداخت کرده اید که در همه‌جای دنیا می‌توان با این حدود ۳۲۰ هزار دلار، آخرین مدل رولزرویس ریت را خریداری کرد.
این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: «حال تصور کنید قرار است این مالکی که چندین برابر ارزش واقعی یک خودرو و یک بار هم عوارض و مالیات چندین و چندگانه وارداتش را پرداخت کرده است، از طرفی سوخت آزاد استفاده می‌کند، ورود قطعات یدکی ماشین آن هم ممنوع است، با چند برابر ارزش جهانی آن را می‌خرد و در شرایطی که واردات خودرو بیش از ۳ سال است که ممنوع شده، دوباره خواسته شود که برای ۱ سال بیش از ۲۰۰ میلیون تومان (برای یک سری ۷ بی‌ام‌و) مالیات پرداخت کند.
او گفت: «بر این مسئله کاملاً واقفم که هدف از دریافت مالیات به این سبک، افزایش درآمد‌های دولت، بازتوزیع ثروت و جلوگیری از فعالیت‌های احتکاری است، اما این سؤال مطرح می‌شود که آیا در سایر نقاط دنیا تعریف دریافت مالیات از خودرو بنا بر نسبت قیمت آن در بازار همان کشور محاسبه می‌شود؟ شاید یکی از مناسب‌ترین مثال‌ها در این زمینه، کشور آلمان باشد که محاسبه مالیات سالیانه یک خودرو متضمن بررسی فاکتورهایی چون میزان دیاکسیدکربن تولیدشده در یک کیلومتر، گنجایش موتور، وزن و نوع سوخت و … است.»
بیشتر بخوانید: بازار خودروهای وارداتی بعد از تصویب قانون دریافت مالیات
این کارشناس صنعت خودرو تشریح کرد: «بر طبق همین فرمول در کشوری همانند آلمان، میزان مالیات یک دستگاه بی‌ام‌و ۷۳۰ مدل ۲۰۱۸ با موتور بنزینی ۴ سیلندر ۱۹۹۸ سی‌سی و وزنی معادل ۱٫۸ تن که در هر ۱ کیلومتر تنها ۱۳۴ گرم دیاکسیدکربن تولید می‌کند، دقیقاً چیزی حدود ۱۲۰ یورو (با یوروی ۳۰ هزار تومان) معادل ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است. درصورتی‌که برای همین خودرو در کشور ما فقط به‌دلیل شرایط غیرواقعی قیمتی به حدود ۲۰۸ میلیون تومان میرسد.»
در محاسبه این مالیات اگر خودروی مذکور دیزل باشد (به‌دلیل اینکه آلایندگی بیشتری دارد)، بر میزان مالیات اضافه می‌شود. وقتی سراغ خودروهای هیبرید می‌روید (به‌دلیل آلایندگی کمتر) مالیات به مراتب کمتر است؛ برای مثال در کشور آلمان میزان مالیات سالانه تویوتا پریوس مدل ۲۰۱۶ برابر با ۱۱۴ یورو است. محاسبه همین مالیات برای لکسوس NX300 هیبرید که در هر کیلومتر ۱۲۰ گرم دیاکسیدکربن تولید می‌کند، در آلمان دقیقاً ۳ میلیون تومان است؛ درحالی‌که در محاسبه جدید در کشورمان ۵۳ میلیون تومان تعیین شده است.
این داستان در حالی اجرا می‌شود که برخلاف بسیاری از نقاط دنیا، خودرو در کشور ما به‌جای یک کالای مصرفی‌بودن، به‌عنوان کالای سرمایه‌ای شناخته می‌شود و با گذر زمان و افزایش کیلومتر علیرغم اینکه در اکثر نقاط دنیا قیمت یک خودرو تا ۵۰ درصد هم افت می‌کند، اما در کشور ما بر عکس این ماجرا رخ می‌دهد.
***
شما می‌توانید اخبار روز خودرو را در بلاگ دیوار بخوانید.
