هنری فورد (Henry Ford) مخترع، نظریه‌پرداز، نویسنده و کارآفرین آمریکایی بود که بیش از سایر فعالیت‌های بزرگش، به سبب بنیان گذاشتن کمپانی خودروسازی فورد شهرت دارد. او با اختراع و تولید انبوه خودرو، انقلابی بزرگ در صنعت جهان به وجود آورد.

تفکر هنری فورد برای پایین آوردن قیمت خودرو و در عوض آن بالا بردن دستمزد کارگران، تاثیر به سزایی بر اقتصاد دنیا گذاشت و سبب ایجاد گرایشی با نام «فورد گرایی» یا «فوردیسم» شد.

شاید بتوان گفت که هنری فورد یکی از افرادی بود که به تدریج در تغییر استانداردهای زندگی مردم سراسر جهان تاثیری شگرف گذاشت. او معتقد بود : «اگر بتوانید خدمتی به دنیا بکنید که از لطف دنیا به شما بیشتر باشد، به موفقیت رسیده‌اید.»

در این مطلب ضمن بررسی زندگینامه هنری فورد بزرگ، مروری برفعالیت‌های این صنعت‌گر بزرگ امریکایی و چگونگی شکل‌گیری کمپانی معظم فورد خواهیم داشت.

هنری فورد کیست؟

با نگاهی به زندگینامه هنری فورد باید بگوییم که هنری فورد در ۳۰‌ام ماه جولای در سال ۱۸۶۳ در دهکده‌ای در ایالت میشیگان آمریکا چشم به جهان گشود. ویلیام فورد، پدر هنری، مردی ایرلندی تبار بود که به همراه خانواده‌اش به آمریکا مهاجرت کرده بود. او در آنجا با ماری، که دختری اصالتاً بلژیکی بود، ازدواج کرد و صاحب ۶ فرزند شدند که یکی از آن‌ها هنری فورد بود.

هنری کودکی متفاوت بود که برخلاف سایر افراد خانواده، علاقه‌ای به کار در مزرعه نداشت و بیشتر به دنبال کارهای مکانیکی بود. زمانی که هنری ۱۲ ساله بود، مادرش را از دست داد و آسیب این داستان، باعث شد که بیشتر از فضای مزرعه فاصله بگیرد.

او در ۱۶سالگی به عنوان کارآموز مکانیکی مشغول به کار شد. همان کاری که همیشه به آن علاقه داشت. اما در آن زمان رسم بر این بود که پسران، حرفه پدران خود را ادامه دهند. هنری به ظاهر در مزرعه کار می‌کرد، اما در حقیقت، یک کارگاه ماشین آلات در کنار مزرعه پدرش ساخته بود و هم بر روی موتورهای بخار کار می‌کرد و هم ماشین‌های کشاورزی را تعمیر می‌کرد.

هنری فورد در همین زمان، همزمان در کالج گلداسمیت، در رشته تجارت نیز تحصیل می‌کرد. او در ۲۲ سالگی با دختر یک مزرعه‌دار ازدواج کرد و برای زندگی به دیترویت رفت. 

 

زندگینامه هنری فورد؛ شروع فعالیت، شکست‌ها و پیروزی‌ها

در زندگینامه هنری فورد آمده است که او در سال ۱۸۹۱ به عنوان تکنسین در شرکت برق و روشنایی «ادیسون» مشغول به کار شد. او که در رویای ساخت وسیله‌ای نقلیه با موتور بنزینی بود، بالاخره در سال ۱۸۹۶ توانست درشکه‌ای بدون اسب بسازد و آن را «چهار چرخه فورد» نام گذاشت.

هنری فورد کم‌کم در شرکت ادیسون آن قدر درخشید که مدیران این شرکت او را به توماس ادیسون معرفی کردند. بعد از اینکه فورد مورد تشویق توماس ادیسون قرار گرفت، در تصمیم خود مصمم شد و با ترک شرکت ادیسون، خودروسازی خود را با نام شرکت «دیترویت» در سال ۱۸۹۹ تاسیس کرد؛ شرکتی که اولین شکست کاری هنری فورد بود.

با وجود تلاش‌های هنری فورد و هزینه بسیار بالایی که برای تولید خودروها صرف می‌شد، محصول تولید شده کیفیت مطلوبی نداشت. این موضوع باعث شد که فورد در سال ۱۹۰۱ شرکتش را منحل کند. این بار هنری فورد تصمیم گرفت شرکتی را با حضور چند مبتکر و سازنده خلاق تاسیس کند. شرکت جدید با نام «شرکت خودروسازی هنری فورد» که با شراکت تعدادی از سهامداران شرکت دیترویت تشکیل شده بود، باز هم آن چیزی نشد که هنری فورد به دنبالش بود.

درگیری‌های زیاد او با سهام‌داران باعث شد که بالاخره یک روز قید این شرکت را نیز بزند و آن را ترک کند. چند سال بعد، هنری فورد به سراغ «الکساندر مالکومسن» رفت و شرکت جدیدی را با همکاری او تاسیس کرد. سیاست‌های هنری فورد برای کم کردن قیمت و بالابردن تولید، باعث نارضایتی مالکومسن شد و این بار، او بود که شرکت را ترک کرد. حالا هنری فورد با اضافه شدن سهام مالکومسن، توانسته بود به ریاست شرکت برسد و بتواند محصولات خودش را آنگونه که دوست دارد، بسازد.

فورد در این زمان یک مدل آزمایشی با نام ۹۹۹ ساخت که با سرعت ۱۴۶ کیلومتر در ساعت، عنوان سریع‌ترین خودروی دنیا را از آن خود کرد و نام برند فورد را به جهانیان معرفی کرد.

شروع امپراطوری فورد

در سال ۱۹۰۸ هنری فورد یک خودروی ارزان و بسیار ساده را با نام مدل T معرفی کرد. خودرویی ۴ سیلندر که فرمانش در سمت چپ قرار داشت و خیلی زود الگویی برای دیگر خودروسازان آمریکایی شد.

مدل T خودرویی بود که هنری فورد را در جهان به شهرت رساند و بیش از ۱۵ میلیون نسخه از این خودرو به فروش رفت. بعد از ساخت این خودرو، شرکت فورد ۹ مدل خودروی دیگر تولید کرد که از این میان مدل N به عنوان یک خودروی لوکس، توانست مانند مدل T موفقیت زیادی را به خود اختصاص دهد.

تولید بی‌وفقه این خودروها، همان چیزی بود که هنری فورد رویایش را داشت. او توانست با صرف مبلغ هنگفتی، توماس ادیسون را قانع کند که یک موتور الکتریکی برای خودروهایش طراحی کند و به این صورت، بتواند باز هم هزینه تولید خودروهایش را کمتر کند.

شکست سیاسی و حقوقی

یکی از فعالیت‌هایی که هنری فورد در طول دوران حیاتش تجربه کرد، کاندیداتوری برای پارلمان آمریکا بود. در سال ۱۹۱۸، فورد به درخواست «وودرو ویلسون»، نامزد حزب دموکرات از ایالت میشیگان شد. اما درگیر بودن آمریکا در جنگ جهانی، باعث شد که فورد نتواند رای لازم را کسب کند و از این حوزه کنار کشید.

در زندگینامه هنری فورد آمده که در همان سال، شکایت سهامداران اصلی شرکت فورد مبنی بر عدم رعایت حقوق سهامداران از سوی هنری فورد، باعث طرح دعوا علیه او شد و به دنبال این داستان، هنری فورد از مقام ریاست خود کناره گیری کرد.

بعد از او پسرش ادسل فورد ریاست این شرکت را بر عهده گرفت. اما در این زمان فورد با یک طرح جالب توانست تمامی سهام شرکت فورد را وارد خانواده خود کند. او ابتدا اعلام کرد که می‌خواهد یک کارخانه مجزا برای خودش بسازد و در آن به گسترش ساخت خودروهای مورد علاقه‌اش بپردازد. این خبر باعث شد که سهام‌داران از ترس سقوط سهام‌شان آن را واگذار کنند. اینجا بود که فورد با خرید تمامی این سهام، مالک کل شرکت خودروسازی فورد شد. 

ظهور رقبا و احساس خطر

در حدود سال ۱۹۲۰، شرکت‌های خودروسازی رقیب فورد، مانند جنرال موتورز، توانستند با تولید مدل‌های متنوع و جدید، بازار مدل T را کساد کنند. اما فورد نه تنها ناامید نشد بلکه در سال ۱۹۲۷، خودروی جدید کمپانی فورد را با نام مدل A به بازار معرفی کرد.

پیش از این، هنری فورد اصرار داشت که خودروهای خود را با یک ترکیب و حتی یک رنگ ثابت مشکی تولید کند. اما حالا و با داغ شدن بازار رقابت، تغییرات مختلف را در خودروهای خود ایجاد می‌کرد. مدل A یک خودروی خاص در کمپانی فورد بود. در این خودرو برای اولین بار از لوگوی فورد استفاده شد و مجموعه کلاچ، ترمز، دنده و دریچه کنترل بنزین برای این خودرو در نظر گرفته شد.

مدل A آن‌قدر محبوب شد که هنری فورد این خودرو را در کلاس‌های مختلف کوپه، کوپه رودستر، سدان، فوردو (با ۳ پنجره)، استیشن واگن و تاکسی تولید شد. حالا فورد در برابر تمامی رقبایش، یک مهره بزرگ بود.

یکی از مهم‌ترین کارهای هنری فورد ساخت موتور V8 بود. موتوری قدرتمند که تا سال‌ها یکی از پرفروش‌ترین‌های دنیا بود. در سال ۱۹۳۶ خودروی لوکس فورد با نام لینکلن زفیر، تولید شد که با درگیر شدن آمریکا در جنگ جهانی دوم، تولیدش متوقف شد. دو سال بعد از آن فورد مرکوری تولید شد که علاوه بر داشتن ظاهری زیبا و با وجود موتور V8، قیمتی بالا نداشت و در ردیف خودروهای لوکس نبود و در نتیجه بسیاری از مردم توان خرید آن را داشتند.

چرا هنری فورد فردی موفق بود؟

فورد از همان ابتدای شروع کارش، رویای ساخت کارخانه‌ای را داشت که بتواند تمامی مراحل طراحی و ساخت خودرو را در آن انجام دهد و نیاز به کمکی خارج از فضای کارخانه خود نداشته باشد.

او یک کارآفرین و مبتکر واقعی بود. فورد با ایجاد رفاه برای کارگرانش، توانست تولید انبوه خود را افزایش دهد و با انجام ریسک و سیاست‌های خاص خودش در کار، به عنوان شایسته‌ترین تاجر آمریکایی شناخته شود. توجه به حقوق کارگران و کم کردن ساعت کاری آن‌ها، باعث شده بود که سیل کارگران از تمامی نقاط آمریکا به سمت شرکت او روانه شوند.

با این وجود او هیچ اعتقادی به اتحادیه‌های کارگری نداشت چرا که معتقد بود این ارگان‌ها، با کم کردن بهره‌وری کارگران، از آن‌ها سوء استفاده می‌کنند. او به سیستم تولید انبوه اعتقاد داشت و به همین جهت بر سرعت، تمرکز، قدرت، کم کردن هزینه‌ها و تداوم کار تاکید داشت و به همین دلیل، او همواره به دنبال کارگرانی ماهر بود که بتواند با کمک آن‌ها سرعت تولیدش را افزایش دهد.

او حتی در دوران جنگ جهانی دوم نیز، با تولید تعداد زیادی آمبولانس برای آمریکا و فرانسه، کمک زیادی به این دولت‌ها کرده بود. اما تفکرات نژادپرستانه و ضد یهودی هنری فورد باعث شد که او یک سلسله مقاله در مخالفت با یهودیان در نشریه‌ای منتشر کند و با وجودی که بر اثر فشارهای پیاپی چند سال بعد این مطالب را تکذیب کرد، اما با شکایت یهودیان مجبور به عذرخواهی از آن‌ها شد.

شایعه است که هیتلر عکسی از هنری فورد را در دفتر خود بر دیوار آویخته بود و او را به عنوان فردی بزرگ تحسین می‌کرد. این هم نکته‌ دیگری که در زندگینامه هنری فورد درج شده است.

برگ آخر زندگینامه هنری فورد؛ سال‌های پایانی و مرگ

آنطور که در زندگینامه هنری فورد ذکر شده در سال ۱۹۴۳، ادسل فورد، فرزند او و مالک کمپانی فورد بر اثر سرطان از دنیا رفت. هنری فورد که بعد از این اتفاق بارها دچار ایست قلبی شد و بیمار بود، درخواست کرد که به عنوان ریاست شرکت به جای پسرش به کار برگردد، اما با مخالفت سهام‌داران روبرو شد چرا که کهولت سن مانع از انجام درست وظایف او می‌شد، اما او تا پایان عمر بر تمامی امور شرکت خود نظارت داشت.

هنری فورد سرانجام در  آوریل ۱۹۴۷ در سن ۸۳ سالگی از دنیا رفت و در گورستان فورد در شهر دیترویت به آرامش ابدی رسید. امروزه نمونه‌هایی از اولین خودروهای تولیدی کمپانی فورد در موزه هنری فورد در ایالت میشیگان قرار دارد که در کنار سایر خودروهای خاص دنیا از برندهای گوناگون، همه ساله میزبان علاقمندان به تاریخ و صنعت خودروسازی است. در فهرست پرفروش‌ترین خودروهای تاریخ، چند نمونه از خودروهای این کمپانی به چشم می‌خورد.

هنری فورد بدون شک کارآفرینی برجسته بود و همچنان از او به عنوان یکی از بزرگترین صنعتگران تاریخ یاد می‌شود. راحتی حمل و نقل امروزی و در دسترس بودن خودرو برای همه اقشار جهان، به دلیل آرزوهای بلندپروازانه هنری فورد عملی شده است.