کلاهبرداری در استخدام عواقب و دردسرهای زیادی را برای کارجوها به دنبال دارد. ممکن است اطلاعات کاملاً شخصی شما را بخواهند، بیعانه طلب کنند، برای ارسال آموزش و جزوات درخواست پول داشته باشند، یا بخواهند که به‌صورت آزمایشی، مدت زمان بیشتری کار کنید یا پروژه‌ای را به‌طور کامل انجام دهید. روش‌های کلاهبرداری در استخدام، هر روز جدیدتر می‌شود، اما با آگاهی از حق و حقوق خود و دانستن راه‌های تشخیص این موارد، می توانید از کلاهبرداری در امان باشید. در این مقاله، موضوع کلاه‌برداری در استخدام را بررسی می‌کنیم؛ با ما همراه باشید.

دلایل افتادن در دام کلاهبرداران در زمان استخدام

اینکه برخی سودجویان، استخدام را زمینه مناسبی برای سوءاستفاده و کلاهبرداری دیده‌اند، دلایل گوناگون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و گاه روانشناختی دارد. یک قدم به عقب برداریم؛ نداشتن شغل، فشار روانی زیادی به فرد وارد می‌کند. حتی گفته می‌شود که استرس و ناراحتی آن بیشتر از مرگ عزیزان است؛ به همین دلیل ممکن است که فرد جویای کار تمام جوانب را نسنجد و برای به دست آوردن شغل، تن به خواسته‌های نامعقول بدهد. در اینجاست که کلاه‌برداران فرصت را مناسب می‌بینند. از سوی دیگر، نبود امنیت شغلی و وضعیت نابسامان اقتصادی کشور، افراد را در زمان انتخاب شغل آسیب‌پذیرتر می‌کند. 

انواع روش‌های کلاهبرداری در استخدام

کلاه‌بردارانی که استخدام را زمینه مناسبی برای سوء‌استفاده می‌بینند، با وعده درآمدهای بالا در ازای دورکاری، انجام پروژه‌های مختلف تحت عنوان نمونه کار، انجام کار رایگان برای شروع، کوچک بودن کسب‌و‌کار و نوید رشد و پول در آینده، کارجوها را فریب می‌دهند. همچنین در مواردی هم با قول استخدام در سازمان‌های دولتی، شرکت‌های معتبر و بزرگ و معرفی‌کردن خود به عنوان نماینده شرکت‌های معروف، از کارجوها کلاه‌برداری می‌کنند.

برخی از این روش‌ها در ادامه بررسی شده‌اند: 

• درخواست پول

درخواست پول از کارجو به بهانه‌های مختلفی انجام می‌شود؛ گاهی کلاهبرداران در ازای فیلم یا جزوات آموزشی از کارجوها می‌خواهند که مبلغی را واریز کنند؛ گاهی برای اینکه افراد مشکوک نشوند، تنها هزینه ارسال جزوات، مواد اولیه و تجهیزات کار در منزل را درخواست می‌کنند، در‌حالی‌که اساساً شغلی وجود ندارد. در روشی دیگر هم هزینه‌هایی برای فرم‌های استخدام دریافت می‌کنند. درخواست پول برای استخدام در یک موقعیت شغلی خاص هم از روش‌های مرسوم کلاهبرداری در استخدام است.

• درخواست اطلاعات شخصی و بانکی

در برخی موارد، افراد متقلب در قالب شرکت‌های معتبر اطلاعات حساس افراد را درخواست می‌کنند و این اطلاعات را می‌فروشند یا به شیوه‌های دیگر از آن‌ها استفاده می‌کنند. همچنین با داشتن اطلاعات بانکی می‌توانند حساب آن‌ها را خالی کنند؛ اطلاعاتی مثل کد ملی، شماره شناسنامه، رمز یک بار مصرف، Cvv2 و تاریخ انقضای کارت بانکی و رمز اپلیکیش‌های موبایل و کامپیوتر از جمله اطلاعاتی هستند که نباید در اختیار فرد دیگری قرار داد.

• پرداخت پول در ازای دورکاری

مشاغل دورکاری هم مستعد کلاهبرداری در استخدام هستند. افراد سودجو با وعده کار در حوزه بسته‌بندی و فروش کالا، مبالغی درخواست می‌کنند که از وجه کالا بیشتر است یا زحمت زیادی برای بسته‌بندی و فروش آن نیاز است. همچنین با پیشنهاد کارهایی مثل ادمین وب‌سایت یا صفحات شبکه‌های اجتماعی، تایپ و تولید محتوا به‌صورت دورکاری، افراد را برای کار تشویق می‌کنند. در پایان نیز کلاهبرداران با ادعای اینکه کیفیت کار پایین است، یا پولی پرداخت نمی‌کنند و یا بخش زیادی از آن را کسر می‌کنند.

• انجام پروژه به‌عنوان نمونه کار

این روش‌ هم بسیار متداول است. کلاه‌برداران با ادعای آسان کردن مسیر استخدام، از افراد می‌خواهند که یک پروژه را به رایگان انجام دهند. پس از اتمام پروژه و ارسال آن از سوی کارجو، دیگر خبری از پیشنهاددهنده کار نمی‌شود یا به بهانه‌های واهی فرد را رد می‌کند. 

• دریافت پول برای شرکت در مصاحبه یا ارائه آگهی

در این روش از متقاضی مبلغی برای تسهیل کارها، برگزاری مصاحبه و آزمون، هزینه انتشار آگهی استخدام و مواردی از این دست درخواست می‌شود. با وجود اینکه ممکن است این مبلغ ناچیز باشد، اما به منزله کلاه‌برداری است و کارجو نباید هیچ مبلغی پرداخت کند. دیوار به‌عنوان یکی از منتشرکنندگان آگهی‌های کاریابی در ایران، اقدامات زیادی را برای جلوگیری از چنین سوءاستفاده‌هایی انجام داده است.

• سواستفاده از مدارک کارجو

در این نوع کلاهبرداری در استخدام مدارک مفصلی از افراد درخواست می‌کنند. کارجویان هم با امید به اینکه ارائه مدارک کامل به معنای استخدام یا حداقل افزایش شانس آنها برای پیدا کردن کار است، آنچه را که کلاه‌برداران می‌خواهند در اختیارشان قرار می‌دهند. از این مدارک سوءاستفاده‌های گوناگونی می‌شود و در نهایت کسانی که متضرر خواهند شد، کارجوها هستند.

برای آسیب ندیدن از کلاه‌برداران در استخدام به چه نکاتی توجه کنیم؟

با وجود اینکه نمی‌توان برای همیشه جلوی کلاه‌برداران را گرفت، اما با آگاهی از شرایط و قوانین و انجام اقداماتی می‌توان از اتفاقات مصون بود. اما به چه نکاتی باید توجه کرد؟

• آگهی‌های شغلی عالی با شرایط خیلی آسان:
  یک ضرب‌المثل انگلیسی می‌گوید: «It’s too good to be true» یعنی «برای واقعی بودن، زیادی خوب است».
  آگهی‌هایی که شغلی خوب با حقوق بالا، مسئولیت کم و بدون نیاز به دانش و تجربه و سابقه کاری زیاد پیشنهاد می‌دهند، مشخصاً واقعی نیستند و قصد کلاه‌برداری یا سوءاستفاده دارند. 
• جستجو کردن:
  بخش استخدام دیوار، حجم قابل‌توجهی از آگهی‌های دیوار را تشکیل می‌دهد و روزانه کاربران زیادی برای پیدا کردن شغل، به آن مراجعه می‌کنند. یکی از نکات مهمی که کارجویان باید به آن توجه کنند، چک کردن اطلاعاتی است که در آگهی قرار داده شده است. با یک جستجوی ساده در اینترنت می‌توان وب‌سایت، آدرس، شماره تلفن و رزومه شرکت آگهی‌دهنده را به دست آورد؛ حتی می‌توان پی برد که آیا این شرکت اصلا وجود خارجی دارد یا نه؟ اگر دستیابی به اطلاعات شرکت آگهی‌دهنده سخت بود یا اطلاعاتی وجود نداشت، این شرکت به احتمال زیاد غیرقابل اطمینان است. در کنار آگهی‌های استخدامی که برای افراد ارسال می‌شوند، باید اطلاعاتی از قبیل آدرس، شماره تلفن یا وب‌سایت معتبر داشته باشند. اگر آگهی‌ها واجد هیچکدام از این شرایط نبودند، یا ابهامات زیادی داشتند، به احتمال خیلی زیاد، کلاه‌برداری هستند و نباید به آن‌ها اعتماد کرد.
  
• همه شرکت‌ها معتبر نیستند:
  ممکن است آگهی استخدام از سوی شرکتی باشد که ثبت‌ شده است یا آدرس و شماره تلفن و سایر اطلاعات را هم دارد، اما این موارد تضمین‌کننده بی‌مشکل بودن آن مجموعه نیستند. ممکن است یک مجموعه‌‌ بدسابقه باشد، به این دلیل که برخلاف ادعایش در آگهی، در زمان مقرر حقوق پرداخت نکند، به بهانه‌های مختلف حقوق کمتری بدهد یا در تعهدات خود در مورد بیمه و سایر مزایا کوتاهی کند.
  بررسی سابقه شرکت‌ها در پلتفرم‌هایی مثل لینکدین، پرس‌وجو کردن از افرادی که سابقه کار در این شرکت‌ها را دارند، بررسی پروفایل شرکت‌ها در وب‌سایت‌های کاریابی معتبر و همچنین بررسی کیفیت محصول یا خدمت این شرکت‌ها و بازخورد افرادی که از آنها استفاده می‌کنند، می‌تواند شناخت بیشتری از این شرکت‌ها به دست دهد.
• به ادعاها نباید اعتماد کرد:
  ممکن است افرادی با ادعای اینکه نماینده شرکت معتبری هستند، آگهی استخدام منتشر کنند یا درخواست وجه یا انجام رایگان پروژه برای راحت‌تر کردن پروسه استخدام داشته باشند. در این گونه موارد، باید اطلاعات فرد آگهی‌دهنده، شماره تلفن یا آدرس ایمیلی که آگهی را ارسال کرده، به دقت مورد بررسی قرار داد یا به کل چنین آگهی‌هایی را نادیده گرفت. 
• اطلاعات هر فرد، دارایی اوست:
  هرگز نباید به‌واسطه یک آگهی استخدام یا پیشنهاد از سوی یک فرد که ادعا می‌کند نماینده یا کارمند شرکتی معتبر است، اطلاعات هویتی یا بانکی خود را افشا کرد. چنین درخواست‌هایی نشانه‌ کلاهبرداری در استخدام یا در بهترین شرایط، عدم حرفه‌ای‌گری است. 

دیوار چه اقداماتی برای جلوگیری از کلاهبرداری در استخدام انجام داده است؟ 

دیوار به‌عنوان یکی از منتشرکنندگان آگهی‌های کاریابی در ایران، اقدامات زیادی را برای جلوگیری از کلاهبرداری در استخدام انجام داده است؛ مثلاً ممنوعیت دریافت وجه برای استخدام را می‌توان یکی از این اقدامات دانست. همچنین تیم دیوار گزارش‌های کاربران در هر موضوعی، به‌خصوص گزارش‌های کاربران در مورد آگهی‌های مشکوک به کلاه‌برداری یا حتی کلاه‌برداری‌های صورت‌گرفته را به‌صورت جدی پیگیری می‌کند. همچنین این پلتفرم، مطالبی برای آگاهی‌بخشی مخاطبان در این زمینه منتشر کرده است.

با‌این‌حال، مهم‌ترین سد در برابر کلاهبرداری‌ها به‌خصوص کلاه‌برداری در زمینه استخدام و کاریابی، هوشیاری کاربران و اعتماد نکردن به آگهی‌های و پیشنهاداتی است که بیش از حد خوب به نظر می‌رسند.

شما چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ آیا توصیه یا پیشنهادی، به جز موارد ذکرشده به نظرتان می‌رسد؟ دیدگاه‌های خود را با  ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.